51
Pol Stas
De stut van het St.-Truidens toneelleven
Hoe oud Pol Stas eigenlijk is kan ik niet precies zeggen. Wat ik wel weet is dat deze man 50 jaar toneelactiviteit achter de rug heeft, dat hij reeds gedurende 40 jaar de regisseur is van de Koninklijke Katoliek-Vlaamse Toneelgroep te St.-Truiden, dat hij door deze
activiteit een van de populairste figuren van het culturele leven in zijn geboortestad is geworden. Zijn karakter? Een doordrijver, die harde noten heeft gekraakt, ik bedoel pijnlijk heeft gestreden om zijn toneelgroep gedurende 40 jaar in leven te houden ten koste van zijn eigen gezondheid... en nu nog niet bekwaam is om even op adem te komen en nog immer op de bres staat. Ik ben één van de gelukkigen, die zowat het hele streven van Pol Stas heeft kunnen volgen en van tamelijk nabij. Ik geloof, dat ik weinige opvoeringen heb gemist van de meer dan 100 toneelwerken die Pol Stas regisseerde. Ik heb de man aan het werk gezien, de gulle vriend van zijn spelers in de normale omgang van iedere dag. Ik heb hem leren kennen vlak vóór of tijdens de opvoeringen. Dat was weer een andere Pol Stas, een nerveuze man, die alles rond zich wegsloeg, lijk wij het doen met muggen en vliegen, met een zwaar woord en veel energieke gebaren. Want dan was deze, anders zo kalme, man een opgejaagde, die alles omverliep wat hem in de weg stond, zijn akteurs incluis. Hij vloog dan overal rond, wroette aan decors, hing doeken, zette toneelmeubels op hun plaats en brak brutaal ieder gesprek af, zonder nota te nemen van al waarover het ging. Gelukkig kenden zijn vrienden en medewerkers hun baas, met zijn hoedanigheden en zijn gebreken. Zij kenden de stootkracht van zijn bloed en de klopslag van zijn hart. Wie Pol Stas aan het werk heeft gezien bij de voorbereiding van het veeleisende openluchtspel van St-Trudo op de grote marktplaats te St.-Truiden, kan nu nog niet begrijpen dat de man er toen niet bij neergevallen is.
Hoe het begon? O, heel schuchter, met toneel voor HEREN alleen, dat betekende een varen tegen de stroom op. Het publiek was veeleisender geworden, het begon vervelend te worden nooit eens een juffer of een dame op de planken te zien. Pol Stas brak met de bisschoppelijke reglementen die gemengd toneel verboden. Dat was een beslissende stap en het bracht heel wat kommer mee, want het verliep niet als een bootje sturen op kalme wateren. Ik vertel dit om de onverzettelijke koppigheid van Pol Stas te belichten en zijn doorzettingsvermogen, wanneer het erop aankwam zijn droom in realiteit om te zetten. Doorzetten, zei Pol en toch de naam van Katoliek toneel trouw blijven.
Wat verwonderlijk is, is wel het feit dat zijn eerste spelers uit die jaren hem tot op heden trouw bleven. Eens zover was het gedaan met simpel patronaatstoneel. Pol greep naar zwaardere stukken uit het meest gekende repertorium van toneelwerken. Zware brokken naast meer volkse werken, vertaald werk en toneel van eigen schrijvers. Pol Stas besteedde immer de grootste zorg aan de toneelbouw. Ieder decor kreeg een eigen stempel, immer zeer persoonlijk, dat in dienst stond van het spel.
Auteursrechtelijk beschermd