Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 16
(1967)– [tijdschrift] Vlaanderen. Kunsttijdschrift– Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 102]
| |
Welige tafelen met damastHet oude linnen damastweefsel, alhoewel minder bekend bij het groot publiek, is één van de kostbaarste parels aan de kroon van Vlaanderens verleden. Eeuwenlang heeft dit bijzonder verfijnd weefsel, dat uitsluitend was vervaardigd uit het edelste vlasgaren - gewonnen langs de ‘golden River’ - de rijke tafelen van de groten der aarde gesierd en de roem van onze Vlaamse wevers over geheel de toen bekende wereld uitgedragen. Hun in de zestiende eeuw reeds zeer hoogstaande weeftechniek veroorloofde het zeer mooie tekeningen in te weven, want, alhoewel deze tafellakens en servetten hagelwit waren, kon men door de vele kombinaties der kruisingen van ketting- en inslagdraden en de reliëf- en lichtspelingen daardoor veroorzaakt, alle mogelijke taferelen daarmee uitbeelden. Men kan zich de voorname verfijndheid voorstellen van een met zilver, porselein en kristal gedekte tafel, waartussen - ingeweven in het blanke tafelkleed - een mooi jachttafereel of de heraldische emblemen van de gastheer doorschemerden. Het aanschouwen van de oude linnen damastweefsels is als het doorbladeren van een mooi geïllustreerd geschiedenisboek waarin wij kunnen aflezen hoe onze adel en rijke kooplui in vervlogen eeuwen hun leven inrichtten en wat er voornamelijk hun gedachtenwereld beinvloedde. Deze tafellakens en servetten verhalen ons over het rijke verbeeldingsleven onzer voorouders in mythologische taferelen, hun diepe godsdienstzin in bijbelse taferelen. Zij vertellen ons hoe de gebruiken en kledij eruit zagen bij onze Vlaamse edelen, door de wondermooie tekeningen van jachttaferelen, kasteelleven en blijde intreden of praalstoeten van soevereinen. De veldslagen en beroemde wapenfeiten van koningen, prinsen en grote veldheren uit de woelige 17e en 18e eeuw, doen zij voor ons herleven. Hun historische en heraldische inhoud is vaak een der schakels in de wedersamenstelling van het verleden. Het is een boeiende belevenis hun soms geheimzinnige taal te ontcijferen, want deze beperkt zich niet alleen tot de uitgebeelde taferelen, emblemen en symbolen: de kwaliteit van het weefsel, de soort vlasgarens, het aantal ketting- en inslagdraden, de gebruikte versieringen, plaatsnamen of een in de tekst verborgen kronogram, kunnen soms kostbare aanwijzingen geven voor het achterhalen van de opdracht of het bepalen van het tijdstip en de plaats waar het stuk werd geweven, want vele gegevens en voorwaarden, die van stad tot stad verschillen, zijn ons bekend uit de ambachtelijke ‘ordonnanciën’. Zo vindt men te Kortrijk (1549), door het benoemen van ‘toezichters der damasten’, gegevens die ons toelaten sommige stukken te lokaliseren. Een ordonnantie van april 1551, die gebiedt dat alle stukken, die niet aan de voorgeschreven breedten beantwoordden, moesten aan repen gesneden worden, illustreert duidelijk dat deze kwaliteitsbepalingen streng nageleefd werden zodat men er gerust mag op betrouwen: ‘... hoe costelicken dat sy oick moghen wesen, omdat derghelyck bedroch onze damastweefsels discrimineerd waeruute de vremde cooplieden zoudden moghen gefraudeerd wesen ende het Cortryck goed mettertyd worden geblameert ter totale bederfenesse ende ruyne van der voors nerringhe...’ De verzameling die destijds door Baron de Bethune aan de stad Kortrijk werd geschonken en die, alhoewel door de brand der Hallen tijdens wereldoorlog II fel geteisterdGa naar voetnoot1 nog steeds tot de merkwaardigste van de wereld mag gerekend worden, bevat ongetwijfeld nog vele gegevens die het ontbrekende hoofdstuk over de geschiedenis van de eens zo vermaarde linnendamastweverij zouden kunnen helpen ontcijferen. Marcel Notebaert | |
[pagina 103]
| |
‘De slag bij Fontenoy, 1745. Damastweefsel, vervaardigd midden 18de eeuw (na 1745). Onderaan signatuur: Fecit I.B.D. GHENDT A COURTRAY.
| |
[pagina 104]
| |
1 Veroveringen in Vlaanderen door de Hertog van Marlborough. Omstreeks 1709.
2 Caritas, begin 17de eeuw.
3 en 4 De gelijkenis van de Verloren Zoon. Begin 17de eeuw.
5 Carolo Sexto. Copyright A.C.L., Brussel. De foto's 1 tot 4 werden bereidwillig afgestaan door Ir. Arch. A.G. Pauwels, Conservator van het Oudheidkundig Museum te Kortrijk.
| |
[pagina 105]
| |
Tafellaken met het Gulden Vlies. Dit damastweefsel werd door de inwoners van Kortrijk aan Karel V geschonken. (Eigendom Stadsmuseum) Kortrijk).
|
|