West-Vlaanderen. Jaargang 13

[p. 342]

Greenwich Village, New York

Op Washington Square. In de tafels zijn schaakborden ingebouwd.
Foto Jan Yoors, New York.

Zoals de Marollen, is Greenwich Village een geografische uitdrukking om een deel van Manhattan aan te duiden: de wijk heeft geen administratief bestaan, het is ook geen dorp. In feite kent men alleen het hart van de Village, Sheridan Square, Washington Square of West Eight Street en de Village kan zich uitbreiden West of East ofwel inkrimpen. Men weet nooit heel goed wanneer men binnen of buiten zijn grenzen is. Het is een kwestie van atmosfeer. Er is geen jonge dichter, schilder, beeldhouwer of musicus in de provincie - en dat is geheel Amerika buiten New York - die er niet van droomt zich in Greenwich Village te vestigen. Het is het Montparnasse, het Soho van New York. Toeristen gaan het bezoeken zoals ze Chinatown of Harlem gaan bekijken, men brengt ze naar een paar ongunstige kroegen en cabarets en in de regel komen ze teleurgesteld terug van hun expeditie omdat ze weinig meer te zien krijgen dan enkele toffe jongens en excentriek doende meisjes, die er een eer in stellen hun sluike haren niet te wassen of te kammen. Men moet in de Village leven om het te kennen.

De grote markt, het forum van de Village, is Washington Square, waar aan de voet van Fifth Avenue de ereboog voor de vader des vaderlands is opgericht. Het is een ruim speelplein, waar in de zomer openluchtconcerten worden gegeven en ook op zondag Turm-conzerten, van op de toren van een protestantse kerk. Het zijn composities, speciaal voor blaasinstrumenten, door Duitse en Italiaanse componisten in de 18^de eeuw geschreven.

Bezuiden Washington Square leven een twintigduizend Italianen, die krampachtig vasthouden aan hun taal en tradities en die Sicilië hebben overgeplant in Manhattan. Ze zijn zo honkvast, dat een cafébaas mij eens bekende, dat hij nooit iets anders gezien had dan Manhattan en dat hij geleefd had ‘quaranta anni in questo blocco’. Het is de beslist-europese wijze van leven van deze mensen, die voor een goed deel de atmosfeer van de Village bepaalt. Voor het overige is de Village typisch on-amerikaans doordat het bestaat uit kleine kronkelende straatjes, in tegenstelling tot de met de lineaal uitgelegde straten van een typisch Amerikaanse stad.

Wat de Village de Village maakt, is de geest van de buurt: de geest van vrijheid en van opstand tegen elke conventie. Vooreerst uit die zich in de kledij en in de haardracht. De jonge lui lopen rond in het meest onwaarschijnlijke négligé, de meisjes zweren alle schoonheidsmiddelen af en doen hun best om er zo slonzig mogelijk uit te zien. Men ziet

[p. 343]

er de meest romantische baarden en ook de Beatle-coiffure is de rigueur. De enige concessie, die de meisjes doen aan de vrouwelijke coquetterie, is het dragen van machtige oorbellen of andere juwelen, die er zo barbaars mogelijk uitzien.

De geest van vrijheid of liever van bandeloosheid uit zich echter veel duidelijker op het morele plan. De ‘goede’ zeden ondergaan hier een bestendig moratorium, ostentatief vertonen zich koppels blank-en-zwart samen, wat elders opzien zou verwekken, en de Village heeft ook veel te lijden onder een vrij hoog percentage van ongeneeslijke homosexuelen en lesbischen. Op vrijdagnacht hebben ze hun ‘uitgangsdag’ en men moet niet schrikken wanneer men geblankette jonge mannen ontmoet, arm in arm, en met de lippen zo zorgvuldig geschilderd als die van een vrouw uit een reclame voor lippenstift. De beide geslachten hebben elk hun lokalen waar ze vrij en openlijk uitkomen voor hun bizondere levensopvatting.

Vermits de jonge lui - normale en andere - meestal weinig bemiddeld zijn, komt het er op aan lokalen te vinden waar ze uren lang rustig kunnen neerzitten en niet

Washington Square op zondag.
Foto's Jan Yoors, New York.

verveeld worden door kelners, die op verbruik aandringen. Dit verklaart de populariteit van de Italiaanse espresso-café's, die zeer talrijk zijn en waar de artistieke plannen van deze creatieve jeugd worden besproken. The White Peacock, een charmant barok café, wordt druk bezocht, in hoofdzaak omwille van een dienster, die een hals heeft lijk een model van Modigliani en die de meest geschilderde, gesculpteerde en bezongen vrouw is van de Village. Ze begrijpt van a! die drukte niets en beschouwt haar talloze vereerders als halve-garen, wat ze meestal ook zijn. Andere lokalen halen hun inspiratie uit Europa, de decoratie bestaat uit macabere motieven, geraamten, spinne-webben die nooit worden afgenomen.

De Villagers en de café-houders leven op gespannen voet met de stedelijke gezaghebbers. Vooreerst omdat de lokalen meestal niet beantwoorden aan de stedelijke voorschriften tegen brandgevaar en ten tweede omdat de café-bazen niet akkoord gaan met de politie inzake de taks op de vermakelijkheden.

In vele lokalen komen de jonge dichters en dichteressen hun produkten voorlezen. De politie is van oordeel dat der-

New York, 30 juni 1964.

[p. 344]

gelijke voorlezingen een ‘vermakelijkheid’ zijn en daarom mooten getaxeerd worden. De kroegbazen en de poëten protesteren en spreken van sabotage van de kunst met een hoofdletter. Dikwijls eindigen deze conflicten voor een tribunaal en meestal zijn de rechters genadig.

Niemand kan berekenen hoeveel geniale gedichten, romans of composities er in de Village worden voortgebracht. O'Neill heeft er destijds zijn eerste toneelstukken geproduceerd en het is stellig dat vele begaafde kunstenaars van uit de Village hun vlucht hebben genomen, want het werkelijke bewijs van succes is, dat de schrijver of schilder het zó ver brengt, dat hij de Village kan verlaten en hoger op kan gaan wonen in een meer bourgeoise buurt.

Als intellectueel milieu speelt de Village zeker een zeer verdienstelijke rol. Het is daar dat avant-garde toneel kan vertoond worden. Beckett, de Ghelderode, Brecht, zijn er huisgoden. Toneelstukken, die in Broadway het slechts drie weken volhouden, worden daar soms jarenlang gespeeld. Huis-clos van Sartre dat viel als een baksteen in een elegant theater van Times Square, speelde meer dan een jaar in de Village en het Dreigroschen-oper, met Lotte Lenya die het creëerde in Duitsland, hield het hier meer dan acht jaar vol. Het is ook in de Village dat Dylon Thomas aan zijn alcoholisch einde kwam.

De zondagnamiddag is Washington Square druk bevolkt, dan komen van heinde en ver groepjes jonge lui afgezakt uit de Bronx en Brooklyn om rond de centrale waterpartij en op het gazon mandoline of guitaar te spelen en volksliederen te zingen, en tweemaal per jaar wordt er op en rond de Square een ‘foire aux croûtes’ georganiseerd, waar men soms werkelijk verdienstelijke doeken en beeldhouwwerken te zien krijgt. Deze exposities in openlucht geven een uitstekend criterium voor de tendens der plastische kunst. Aan de ene kant ziet men er de permanente motieven: danseressen, clowns, biddende rabbijnen, portretten van Einstein of van de Paus. Daarnaast zijn de zondagsschilders vertegenwoordigd met ‘sous-bois’ en marines, maar dan zijn er ook de avant-garde schilders, die het éne jaar surrealistisch getint zijn, dan weer abstract. Deze tendens is duidelijk aan het verzwakken in de laatste jaren.

Men zegt soms van een of andere Amerikaanse stad: ‘It is not a state, it is a state of mind’. Dat kan men van de Village ook zeggen. Wie er wonen en leven zijn overtuigd, dat ze op een eiland verblijven, omringd door bourgeois en philisters. Zij die - door succes bekroond - het verlaten hebben, denken er aan terug met nostalgie en vertedering, want de Village is het symbool der vrije jeugd, het symbool van een leven zonder berekening en zonder veel zorgen.

Mamix Gijsen

The Mews, bij Washington Square. Vroeger stallingen, nu zeer gezochte woonhuizen.
Foto Jan Yoors, New York.