West-Vlaanderen. Jaargang 11

[p. 205]

Arsene Bultinck
Het leven in Zuid-Afrika

Toen de Unie van Zuid-Afrika in 1910 tot stand kwam, waren de bewoners bijna uitsluitend landbouwers, alhoewel het land toen reeds bekend was voor zijn rijke goud- en diamantmijnen. De opbrengst van deze activiteiten was echter zeer laag, en zelfs de voedsel-voorraden moesten vanuit het buitenland aangevuld worden. Er werd van overheidswege weinig gedaan om het verhogen van de produktiviteit aan te moedigen, want het land werd tot de tweede wereldoorlog door zijn regeerders als een afzetgebied voor Groot-Britannië beschouwd.

De protesten van de nationaal-denkende Zuidafrikanen, die deze verwaarlozing en roofbouw van 's lands potentialiteiten als hemeltergend beschouwden, stuitten op de verbeten tegenstand van de Engels-georiënteerde regeringen, die een dergelijk streven tot hoogverraad bestempelden.

Toen de Nationale regering in 1848 aan het bewind kwam, werd er onmiddellijk, onder de slagspreuk: Suid-Afrika Eerste een omvattend nijverheidsontwikke-lingsprogramma op touw gezet. Waar het kapitaal uit private bronnen in gebreke bleef, trad de staat in de bres en geweldige ondernemingen zoals Yskor (Ysteren Staalkorporasie), Sasol (Suid-Afrikaanse Steenkool-, Olie- en Gaskorporasie), Kop (Klipfontein Organiese Produkte), Foskor (Fosfaat Ontwikkelingskorporasie) en Escom (Electricity Supply Commission) werden met staatskapitaal in het leven geroepen.

De uitwerking van deze hoogst geslaagde aanmoedigingspolitiek werd door de jaren heen merkbaar in de phenomenale gedaantewisseling, die het land vooral gedurende de laatste decade onderging.

De oudere steden, waaromheen vele secundaire nijver-heden zich groepeerden, moesten zich aanpassen aan het toestromen van een welvarende massa arbeiders - zowel blank als niet-blank - vanuit het platteland. In Johannesburg, Pretoria en Kaapstad bijvoorbeeld, worden de geschiedkundige gebouwen uit een bewogen Victoriaans tijdperk steeds meer verdwergd door de torenhoge kantoorgebouwen die deze steden reeds een onmiskenbaar New-Yorks silhouet geven.

De dorpen die rond de nieuwe Vrijstaatse mijnschachten verrezen, boden de moderne architect de gulden gelegenheid om te presteren. Ruime handelscentra, stadhuizen, hospitalen, kerken, scholen, sport- en speel-parken en zonnige woonbuurten ontstonden binnen een ongelofelijke korte tijd op de eertijds ruwe vlakten. Uitbreiding moest volgen van het wegennet, de spoorwegen en de staatsdiensten.

En zo beleefde Zuid-Afrika binnen een tiental jaren een gedaantewisseling die terecht phenomenaal genoemd mag worden. Het is dan ook niet te verwonderen dat de bezoeker haast onmiddellijk bij de eerste kennismaking met dit moderne land verbaasd uitroept: ‘Maar dit is Afrika niet zoals het mij voorgesteld werd. Dit is Europa’.

Maar het zijn vooral de mijn-dumps: de kunstmatige bergen van gouden zand en grijs graniet, die in en om Johannesburg en op de Vrijstaatse vlakten opdoemen, die eraan herinneren dat Zuid-Afrika het land is dat op onmetelijke minerale schatten gebouwd werd.

Goud, diamant, koper, steenkool en zink worden reeds geruime tijd ontgonnen. Het uitbaten van de minerale rijkdom geschiedt nu echter op grotere schaal, vooral deze van het goud, dat een der hoekstenen van de Zuidafrikaanse economie gebleven is.

Zuidafrikaanse elektriciteitscentrales worden meestal op de kolenvelden gebouwd, en 40 procent van de totale steenkoolproduktie wordt tot het verwekken van elektrische kracht verbruikt. Benevens grote voorraden steenkool, bezit het land haast onuitputtelijke hoeveelheden ijzererts, en het is dan ook de leverancier van het goedkoopste ruwijzer ter wereld geworden. Er zijn voldoende reserves aan kalksteen, nikkel, lood, tin, antimonium, zilver, phosphaten, titaan, enz., die allemaal reeds in mindere of meerdere mate ontgonnen worden. Het prospecteren naar 's lands minerale rijkdom wordt onverpoosd voortgezet, want men heeft nog slechts een flauw vermoeden van de rijkdom die in Zuidafrikaanse bodem verborgen ligt.

Hoewel nog ongeveer 89 procent van de totale minerale produktie tegen slechts de ontginningskosten uitgevoerd wordt, worden meer en meer grondstoffen plaatselijk verwerkt. Aangemoedigd door de regering, ontdekken steeds meer buitenlandse industriëlen de gunstige beleggings- en nijverheidsmogelijkheden, en worden er voortdurend nieuwe industrieën in het land gevestigd die binnen betrekkelijk korte tijd gulden dividenden af-

[p. 206]

Een typisch Zuidafrikaanse familie aan de dis

werpen. In vele gevallen wordt het oorspronkelijk beleggingskapitaal plus rente, binnen slechts enkele jaren door het Zuidafrikaanse filiaal volledig aan de moeder-firma terugbetaald.

De Republiek heeft nu reeds het stadium bereikt waarin de nijverheid niet alleen in grote mate aan de binnenlandse vraag voldoet, maar zich ook reeds in de internationale handel laat gelden. In dit verband kunnen vooral de chemische, metaal- en textielnijverheden vermeld worden. De voorspoed die uit deze nijverheids-ontwikkeling voortvloeit, komt niet alleen Zuid-Afrika zelf ten goede, maar projecteert zich ook op het buitenland, dat op zijn beurt bevoordeeld wordt door de steeds stijgende uitvoerhandel naar de Republiek.

Ook het platteland reageerde op de stimulans van een snel groeiende stedelijke bevolking. Overal, aan de voet van de Drakensbergen, op de uitgestrekte Vrij-staatse vlakten, in de Noordkaapse Karoo, het weelderige Transvaalse Laeveld en de immergroene heuvel-landen van het tropische Natal, vindt men de netjes omheinde weiden en dreunen de tractoren over zorgvuldig bewerkte landerijen. En ook priemen in de heldere lucht, de spitse kerktorens van landelijke dorpen, en wekken de witgekalkte hoevewoningen dikwijls de indruk uit Vlaanderen op Afrikaanse bodem overgeplant te zijn.

Een eerste probleem waarmee de Zuidafrikaanse boer te kampen had, is de karige neerslag. De waterbronnen waarover de Republiek beschikt, zijn zwak, liggen ijl verspreid over dit uitgestrekte land, en zijn onderhevig aan een geweldige verdamping. Deze toestand wordt nog verergerd door het feit dat het gedurende de zes droge wintermaanden - en in sommige streken langer - in het grootste gedeelte van het land niet regent. Verder ondervindt men periodieke droogten die soms, zoals het de laatste jaren het geval was, vrij ernstige afmetingen kunnen aannemen. Tot overmaat van ramp worden deze droogten meestal gevolgd door geweldige stormen en de daarmee gepaard gaande overstromingen die grond-erosie in de hand werken en veel waardevolle bovengrond wegspoelen.

Het spreekt vanzelf dat water- en grondbewaring dan ook als de voornaamste factoren beschouwd warden voor de landbouw- en nijverheidsbloei van het land. Een gespecialiseerd Departement van Watervoorziening houdt zich voortdurend bezig met het ontwikkelen van de bestaande, en het scheppen van nieuwe waterreserves. Er werden in de laatste dekade reeds miljoenen besteed aan besproeiingsschemas, reservoirs, enz. Dit werk wordt onverpoosd voortgezet, hoewel het land nu reeds voldoende watervoorraden bezit om de verschillende produktieve activiteiten van het dubbele der huidige bevolking te onderhouden.

Alhoewel de opbrengst per ha., vergeleken met andere landen nog zeer klein is, weet de Zuidafrikaanse boer niet alleen tred te houden met de binnenlandse behoeften, maar produceert thans surplussen die uitgevoerd kunnen worden, of aanleiding gegeven hebben - samen met de visteelt - tot het ontstaan van een belangrijke conserven-nijverheid.

Deze prestaties zijn in de eerste plaats te danken aan de ondernemingsgeest van de Zuidafrikaanse boer zelf, die tot de meest progressieve ter wereld behoort en niet aarzelt om de nieuwste produktiemethodes te beproeven en in de modernste mechanische hulpmiddelen te investeren.

De schouwspelachtige economische vooruitgang van het land heeft tot gevolg gehad dat de Zuidafrikaanse jeugd,

[p. 207]

ongeacht ras of herkomst, zich niet langer beperkt ziet tot de keuze van een loopbaan in de mijn- of landbouw. Weinig jeugdigen ter wereld bevinden zich in de benijdenswaardige positie van een suksesvolle toekomst verzekerd te zijn, welke richting ook gekozen wordt, want Zuid-Afrika ondervindt een nijpend tekort aan geschoolde vaklui en technici. De Republiek heeft vandaag een totaal van 1.800.000 opgeleide personen nodig; vaklui, bedrijfsleiders en academici. Er wordt berekend dat dit tekort in 1970 tot 2,5 miljoen gespecialiseerde krachten aangroeien zal.

Van regeringskant wordt al het mogelijke gedaan om de jeugd voor deze uitdaging te bekwamen. Lagere, middelbare en technische opleiding wordt kosteloos verschaft; men voorziet zelfs gratis schrijfbehoeften. Een groot aantal studiebeurzen en leningen worden jaarlijks door staats- en privaatondernemingen beschikbaar gesteld, en het is dikwijls mogelijk om, in betaalde dienst van deze werkgevers, universitaire opleiding te genieten.

Men probeert ook door immigratie zoveel mogelijk aan deze dringende toestand te verbeteren. Nieuwe nijverheden worden toegelaten hun gekwalificeerde arbeidsmacht in het buitenland te werven en dan draagt de onderneming zelf de verantwoordelijkheid voor deze immigranten. Werving van individuelen wordt echter dikwijls bemoeilijkt door het feit dat het land uit harde ondervinding genoodzaakt werd om selectief op te treden. De kandidaat-immigrant, behalve zijn vakkennis, moet andere belangrijke karakterhoedanigheden bezitten opdat de constructieve aspecten van zijn Zuidafrikaans burgerschap een sukses zouden worden. In een land waar een veelsoortige bevolking, elkeen met zijn inherente verschillen van taal, ethica, gewoonten en aanleg, in het nauwste contact samen leeft, is het persoonlijk gedrag van elk individu van bijzonder belang. Het vergt tact, begrip, geduld en bereidwilligheid van alle secties om de goede samenwerking te handhaven die de Zuidafrikaanse volksverhoudingen tot vandaag toe kenmerken. Een immigrant die niet bereid is om zich aan de gangbare codes aan te passen, en niet genoeg zelfbeheer-

Boven: Het Hugenotenmonument te Franchoek
Een fruitboer met zijn familie op de stoep van hun huis in de Hexrivier-vallei. Dit huis zoals ten andere veel huizen in de westelijke provincie, dateert uit de vorige eeuw. Het afgebeelde werd in 1815 gebouwd, doch onlangs gemoderniseerd.

[p. 208]

sing aan de dag kan of wil leggen, zal - hoe onderlegd ook op technisch of academisch gebied - onaangename storingen veroorzaken in de natuurlijke evolutie van het sensitieve goodwill-patroon. Het is dan ook duidelijk, waarom Zuid-Afrika de immigranten uit de andere delen van Afrika steeds met open armen ontvangt; deze mensen hebben de nodige aanpassing al achter de rug, zodat hun opname in de Zuidafrikaanse gemeenschap heel wat vergemakkelijkt wordt.

Het ligt voor de hand dat werkeloosheid in Zuid-Afrika practisch niet bestaat en dat het land sedert de tweede wereldoorlog een ononderbroken arbeidsvrede kent. De bevolking leeft in voorspoed en biedt werkgelegenheid aan iedereen die de hand aan de ploeg wil slaan. Het gemiddelde volksinkomen van de Zuidafrikaan is het hoogste in Afrika, en staat vooraan op de wereldranglijst. Het beste bewijs van de heersende voorspoed is het feit dat tussen de 25 en 30 procent van het volksinkomen jaarlijks gespaard wordt. Deze spaargelden maken het doorgaans mogelijk van 90 tot 100 procent van het benodigde beleggingskapitaal uit eigen bronnen te verkrijgen. Verder mag er aangestipt worden dat de belastingen onder de laagste ter wereld tellen en ongeveer de helft bedragen van de schalen die in België van toepassing zijn.

Met een welvarende en tevreden bevolking is het niet te verwonderen, dat de constitutionele en rassenproblemen de voornaamste thema's zijn waarover de politieke strijd gedurende de laatste dekade gevoerd werd.

De constitutionele strijdpunten, die hun oorsprong vonden in de overname van de Kaap-kolonie door Groot-Brittannië in 1806, en de daarop volgende Grote Trek naar het Noorden en de twee vrijheidsoorlogen, werden op 31 mei 1961 beslecht door het uitroepen van de Republiek van Zuid-Afrika. Dit was de vervulling van een langgekoesterde droom voor de Afrikaanssprekenden. De Engelstalige Zuidafrikanen, die Engeland steeds als hun geestelijk thuis hadden beschouwd, werden de laatste jaren wreed ontnuchterd door het ruggegraatloze vertoon van vooral de Anglo-Saksische wereld t.o.v. zaken, rakende de verdediging van de Europese minderheden voor wiens tegenwoordigheid in Afrika zij zelf verantwoordelijk zijn. Het verdwijnen van de banden met de Britse kroon geschiedde dus zonder spijt. Verder wordt de argwaan die sommige Engelssprekenden tegenover de bedoelingen van het groeikrachtige Dietse bevolkingsdeel koesteren, al meer door het door de wereld acuut opgedreven politiek aspect van het rassenvraagstuk, op de achtergrond geschoven.

Tijdens de verkiezingen die op 18 oktober 1961 gehouden werden, moest de blanke Zuidafrikaan voor het eerst besluiten tussen vier verschillende beleidsrichtingen, die samen het volledige gamma van mogelijke oplossingen voor het unieke en zeer complexe rassenvraagstuk vertegenwoordigen.

Aan de oppositiekant beloofde de Verenigde Partij de bevrediging van de ambities van een groep niet-blanke politici en de wereldmening, door een beperkt aantal Bantoe-, Indiërs- en Kleurlingvertegenwoordigers in het parlement toe te laten.

De Progressieve Partij verklaarde dat de oplossing ligt in een voorwaardelijk stemrecht voor iedereen, waarbij elke niet-blanke kiezer zou moeten bewijzen een zeker beschavingspeil bereikt te hebben vooraleer stemgerechtigd te worden.

De zogenaamde Liberale Partij weer bepleitte het onmiddellijke en onvoorwaardelijke stemrecht voor iedereen, ongeacht het ontwikkelingspeil.

Lijnrecht tegenover deze drie richtingen staat de apartheidspolitiek van de Nationale Partij, volgens welke de niet-blanke in eigen thuislanden tot uiteindelijke totale autonomie zou evolueren. Een eerste stap in deze richting werd in februari 1962 reeds aangekondigd, nl. dat de bevolking van Transkei binnen zeer korte tijd volledige binnenlandse souvereiniteit zal verkrijgen.

Het is tegen de achtergrond van de gebeurtenissen in Kenia, Angola en de Rhodesische federatie, waar de liberale, progressieve en federale beleidsrichtingen op een totale mislukking blijken af te sturen, dat de blanke Zuidafrikaan het doorvoeren van de apartheidspolitiek koos, en de Nationale Partij met 106 parlementaire zetels van de 160 beschikbare, aan het bewind plaatste. Het spreekt reeds boekdelen voor de beginselvastheid en het doorzettingsvermogen van de Zuidafrikaan, dat hij niettegenstaande een bewogen politiek verleden, de ruwheid van het land en het ingewikkelde bevolkings-complex, binnen een zo korte tijd op alle gebieden wist te presteren, hoewel voorgenoemde factoren zeker wel als de ongunstigste voor vooruitgang en bloei beschouwd kunnen worden.

Zuid-Afrika heeft een onwrikbaar vertrouwen in zijn toekomst en dit optimisme is op onaanvechtbare beginselen gegrond. Het wordt hoog tijd dat de westerse wereld de onwerkelijke ideologieën, die de Zuidafrikaan met zelfmoord vergelijkt, overboord werpt, zich goed bezint vooraleer zij voortgaat om een getrouwe vennoot en drager van een christelijke kultuur en beschaving, in Afrika voor de wolven te gooien.

[p. 209]

Schilderijen op vouwstoelen. Dergelijke openluchttentoonstellingen zijn in Zuid-Afrika geen ongewoon verschijnsel.

Volksmassaspelen in Pretoria.