West-Vlaanderen. Jaargang 9

[p. 350]

Westvlaamse kunstenaressen van het woord

Suzy Decleer

Suzy Decleer is oud-leerlinge van Rikke Schmitz. Zij behaalde in 1953 een Uitmuntendheidsprijs voor deklamatie en toneel aan het Conservatorium te Oostende. Vanaf dit moment trad zij regelmatig op als los element in diverse amateursverenigingen in West-Vlaanderen. Ze richtte een eigen groep op en speelde regelmatig mee met het Oostendse Conservatoriumtoneel. Voor haar prachtprestatie in Drie Dozijn rode Rozen, stuk van A.

Suzy Decleer

Benedetti dat zij met haar eigen groep realiseerde, in 1954, kreeg zij een zeer lovende pers. Vanaf 1957 zou ze zich uitsluitend gaan wijden aan het Oostendse Kamertoneel waarvan ze trouwens medestichteres was. Suzy voerde voor deze groep regie. En nog wel in werk van A. Casona en Cl. Spaak. Ze speelde hoofdrollen in stukken van P. Berkenman, Tenessee Williams e.a. Ze akteerde in regie van Edgard De Pont, Andre Poppe en Michel Wyffels. Als haar meest merkwaardige prestatie's buiten het Kamertoneel citeren we haar optreden in 1955 in het St. Godelievespel te Gistel, regie Remi Van Duyn, in de rol van Iselinde, en haar schitterende vertolkingen van de rollen ‘Vedertje’ en ‘Julie’ respektievelijk in Uilenspiegel van G. Weisenhorn en Freule Julie van Strindberg.

Als deklamatrice trad Suzy Decleer zelden op. Teater schijnt haar trouwens beter te liggen en waar haar toneelaktiviteit het jongste seizoen eerder afnam lag dit uitsluitend aan de jammerlijke ontbinding van het Oostendse Kamertoneel.

Een toneelcriticus schreef destijds over Suzy Decleer: rijk talent, evenwicht en doorzettingsvermogen.

Jozef II straat 47, Oostende.

Suus Demarest

In 1950, bij de St. Remberttoneelkring te Torhout, debuteerde Mevr. Suus Pyson-Demarest in het gekende toneelspel van M. Terlingen Familieproblemen als de ondeugende Patsy. Haar succesvol eerste optreden betekende meteen een definitieve start. In werken van Putman, Fabririus en Agatha Christie werd de jonge liefhebster volop de kans gegund zich te identificeren met een toneelpersonage en de stiel te leren. De bekroning kwam in 1957 toen Suus Demarest voor haar vertolking van de rol van Maria Magdalena in De derde Dag van L. Fodor - regie Guido Cafmeyer - de Provinciale Prijs voor de beste individuele prestatie werd toegewezen.

Na deelname aan een Provinciale Deklamatiewedstrijd te Rumbeke in 1953, waar een zesde plaats op 23 deelnemers werd afgedwongen, was Suus tot de overtuiging gekomen dat haar talent Conservatorium-lessen van-doen had om tot volle ontplooiing te komen. En te Gent werd in de leer gegaan bij Ast Fonteyne, Edgard De

Suus Demarest

[p. 351]

Pont, Lea Daan en Herman Van Overbeke aan het Koninklijk Conservatorium. De lessen werden met een schitterend diploma besloten in 1956: Eerste Prijs met Onderscheiding. Maar reeds in 1955 had het Provinciaal Bestuur beroep op haar gedaan om De Geschiedenis van een Kassier van Dries Poppe te helpen kreëren te Ieper t.g.v. de Provinciale Kultuurdagen. In een der hoofdrollen leverde ze een fel geapprecieerde prestatie welke haar naam voor goed vestigde in de Westvlaamse toneelwereld.

Alras werd haar gevraagd regie te voeren. Zij monteerde stukken van Irma Meyer, Leo Lens, Arie Van der Lucht, Tagore en Fernand Etienne. Onderwijsinrichtingen engageerden haar als lesgeefster diktie, we vernoemen de instituten der Grauwe Zusters te Roeselare, der Zusters van de H. Familie te Tielt, der Zusters Maricolen te Brugge, de St. Andreaslycea te Brugge en Oostende. Ruim twee jaar voorzag ze in de vervanging van Rikke Schmitz aan het Conservatorium te Brugge. Dit jaar werd haar de algemene leiding toevertrouwd van de feestnamiddag gegeven door V.K.S.J. in de Kursaal te Oostende en reeds meerdere keren verleende ze haar medewerking aan Radio Kortrijk.

St. Pieter en Pauwelplein 11, Oostende.

Teresa Van Marcke

Over Mevr. Van der Meulen - Van Marcke Teresia schrijven is niet gemakkelijk. Zelfs als zij het er met hare vriendelijke welwillendheid op aanlegt, het u gemakkelijk te maken. Haar rijkgevulde carriere en de beschikbare plaatsruimte nopen er u noodzakelijkerwijze toe tal van belangrijke bijzonderheden te verzwijgen.

Teresa Van Marcke behaalde aan het Koninklijk Conservatorium te Gent in 1947 een Eerste Prijs in de Toneelspeelkunst, in 1948 een Eerste Prijs in de Voordrachtkunst en in 1950 het Hoger Diploma met Regeringsmedaille Toneelspeelkunst. Ze studeerde Sierkunst aan het St. Bavo-Instituut te Gent waar ze later lerares zou worden en verwierf het diploma van Lerares Tekenen aan de Middelbare Scholen voor de Middenjury. Waar Teresa Van Marcke, uiterlijk althans, de Voordrachtkunst heeft laten primeren op de Tekenkunst, liet zij toch niet na er ons op te wijzen dat zij er toch regelmatig klein tekenwerk als ex-libris en gelegenheidsprentjes tussendoor neemt en het polychromeren van middeleeuws beeldhouwwerk haar hobby is. Haar Sierkunstopleiding in het bijzonder bewijst haar trouwens grote diensten bij het regisseren van toneel. Waar wij Mevr. Van der Meulen haar gedacht vragen over regisseren en toneelspelen laten wij haar in haar antwoord liever zelf aan het woord:

‘Regisseren is een vermoeiend en zenuwslopend vak, uiteraard meer voor een man geschikt. Dat hebben het tiental stukken, die ik in handen had, mij geleerd; en mijn liefde tot het toneel ten spijt wil ik de regie slechts matig beoefenen. Om dezelfde redenen koos ik geen loopbaan van toneelaktrice, al heb ik bij verschillende toneelgroepen wel eens als gaste, een rol vertolkt. Mijn mooiste herinnering in dit verband gaat naar De Moeder van Capek, een dramatisch stuk waarin ik de titelrol heb gespeeld’.

‘En hoe kwam U definitief tot de carriere van Deklamatrice?’

‘Ja, dat was bij een kampvuur voor de jeugd, nog

Teresa Van Marcke

vóór ik mijn studies aan het Conservatorium had voltooid. Dit kampvuurprogramma werd de eerste schakel in een lange keten van honderden optredens in ca. tweehonderd verschillende steden en gemeenten. Daarnaast staan tientallen optredens voor radio en televisie. Aan de litteraire programma's van Radio Kortrijk werk ik regelmatig mee maar naar het programma voor de zieken van Radio Brussel: ‘De ramen open’ ging steeds mijn voorkeur. Een paar jaar geleden stichtte ik met een groep kinderen een declamatieclub. Onder de naam ‘Groenvinken’ traden we reeds verscheidene keren op voor de Vlaamse T.V. in het programma T.V.-Ohee’.

Meteen laten we Teresa Van Marcke maar voortpraten over haar talloze bezigheden en ze wijst er ons intussen op dat door het Kristelijk Vlaams Kunstenaarsverbond eveneens op haar beroep werd gedaan bij de uitgaven der langspeelplaten in de reeks Westvlaamse Discotheek. Aan de platen over Gezelle en Streuvels verleende ze haar medewerking. Binnen kort verschijnt nu bij een

[p. 352]

andere uitgeverij een fonoplaat gewijd aan het werk van Karel Van de Woestijne. Het lyrisch gedeelte werd aan Teresia Van Marcke toevertrouwd.

‘En Uw toekomstplannen Mevrouw?’

‘Een mooi deklamatieprogramma dat nog ter studie ligt en dat ik als verrassing voorbehoud’.

Als kunstenares van het woord wil Teresa Van Marcke naar het devies van Schuman licht zenden in de diepte van het menselijk hart. Wat zij trouwens beschouwt als de roeping van elk rechtgeaard kunstenaar.

St. Jacobnieuwstraat 40, Gent.

Magda Vrielynck

Voor welk toneelamateur in Vlaanderen zal de naam Magda Vrielynck een onbekende klank hebben? Mevr. Antoon Carette - haar man is niemand minder dan de Brugse cineast - debuteerde zoals zovele andere woordartiesten bij een liefhebberskring. Als jong lid van de Brugse toneelgroep ‘De Moedertaal’ akteerde ze toen in de regie van Maurits Balfoort. Ze volgde deklamatielessen bij Zeger Andries aan het stedelijk Conservatorium en verwierf een Prijs van Uitmuntendheid met stadsmedaille in 1934.

Tijdens haar Conservatoriumstudies sloot ze aan bij het Katholiek Vlaams Toneelgezelschap ‘De Graal’ waarvan haar toekomstig man de zakelijke leider was, dat onder het voorzitterschap stond van Luc Wildemeersch en waarin Zeger Andries de last van de toneelleiding

Magda Vrielynck

op zich had genomen. Ze verkeerde dus van den beginne af in hoogst voortreffelijk artistiek gezelschap. Deze groep speelde werk van Shakespeare, Gheon, Langendijk e.a. Een der meest beroemd geworden medespelers van toendertijd was de tegenwoordige regisseur van K.N.S.-Antwerpen, Fred Engelen.

Het jaar 1936 was voor de teatercarriere van Magda Vrielynck van uitzonderlijke betekenis. Staf Bruggen deed op haar beroep - als jurylid bij de eindeksamens aan het Brugse Conservatorium had hij haar leren kennen en waarderen - voor zijn Vlaamse Volkstoneel. Zij speelde mee tot bij de ontbinding met de mobilisatie in 1939. Zij beduteerde in dit hoge gezelschap in De Pruimenoorlog van de Hongaarse auteur Hamick. Ze haalde bijzonder veel succes met een jongensrolletje in De Vreemdeling van A. Coolen - niet zelden speelde zij travestierollen - en trad nog o.m. op in bekende affichestukken van die tijd als Nu syt wellecome, De Molen van Sans-Soucie, Christus verworpen, Ik heb een Idee, De Man van Karioth, Compostella en openluchtspelen als Voor Outer en Heerd, en Een Mandeke Fruit. Te beginnen vanaf oktober traden we toen 25 keren per maand op vertelde Magda ons glimlachend... en met een spoorabonnement, voegde haar man er schertsend aan toe.

Toen de oorlog uitbrak zou voor Mevr. Carette een nieuwe periode aanbreken. Deze nl. van het Brugse Jeugdtoneel waarvan Dr. Jan Vercammen het direkteurschap waarnam en waarbij de K.N.S.-lichttechnieker Etienne Huyghebaert regie zou voeren. Met weemoed denkt Magda Vrielynck terug aan de opvoeringen van De Schone Slaapster. Tussenin werd aleens als gaste opgetreden zo o.m. in Starkadd van A. Hegenscheidt.

Na de jongste oorlog richtte haar man onder de naam ‘Ars Virtus’ en later onder deze van Teaterbureau en Toneeltoernee's ‘Orion’ een zeer beperkt toneelgezelschap op dat zich in de eerste plaats tot taak stelde transformatiespelen op te voeren. Dit initiatief van Antoon Carette kende een geweldig succes en van Lourdes van L. Devriendt en We. Putman werden zowat 300 vertoningen gegeven. De zeven rollen werden er steeds door twee personen gespeeld. Bij het begin door Mevr. Carette-Vrielynck en M. Wyffels, later kreeg zij Jan Leenaerts als tegenspeler en uiteindelijk haar eigen man. Met drie spelers voor zes rollen werd vervolgens De boze Hartstocht op het repertoire genomen. Ook hier stond weer Magda Vrielynck op de bres zoals trouwens in een ander stuk van Putman dat Orion ons bracht nl. Rigo Janos, maar dit werd geen transformatiespel.

Als deklamatrice liep Magda Vrielynck wellicht minder in de kijker maar maakte zich terzake toch ook zeer verdienstelijk. Na een auditieproef voor de radio werd aleens beroep gedaan op haar door zender Brussel. In 1952 was het, zo gelooft ze, dat het Provinciaal Bestuur op haar beroep deed voor de Provinciale Kultuurdagen

[p. 353]

Gella Allaert

welke in het teken van A.B.N. waren gesteld. Magda had steeds een bijzondere voorliefde voor deklamatieprogramma's welke zij in het teken van moeder en moederschap stelde. Zeer onlangs nog trad ze met dergelijk programma op voor de Katholieke Aktie Burgersen Middenstandsvrouwen. Magda Vrielynck is zelf moeder van een kroostrijk gezin (vier zonen) maar wenst nog zo lang mogelijk aan haar roeping van woordkunstenares trouw te blijven. Haar optreden als deklamatrice te Lier, Scherpenheuvel, Antwerpen, Brugge, Blankenberge en in talloze kleinere gemeenten van onze provincie waren voor haar evenveel successen. Haar repertoire omvat gedichten maar bij voorkeur prozawerk. Namen komen er op voor van Streuvels, Gezelle, Van Duinkerken, Moens, Van Looy, Multatuli, Boutens, Tagore, Timmermans, Van Deyssel e.a.

Eeckhoutstraat 25, Brugge.

Gella Allaert

Afkomstig uit Oostende. Eén van Vlaanderens grootste aktrices. Sinds enkele jaren lerares in de Toneelspeelkunst aan het Conservatorium van haar geboortestad. In het maartnummer 1958 van ons tijdschrift hadden we de eer Gella Allaert, uit de pen van Maxim Kröjer, aan onze lezers te laten voorstellen. Waar zij vanzelfsprekend op de hoogste trede staat van de trap der toneelspeelkunst ooit door Westvlaamse vrouwen beklommen, willen we onze lezers toch niet nodeloos trakteren op herhalingen. Eenvoudig verwijzend naar bovengemeld nummer maken we er ons toch niet van af na te hebben gemeld dat Gella Allaert momenteel met een deklamatieprogramma doorheen het Vlaamse land reist. Ontelbare afdelingen van het Davidsfonds en Willemsfonds en andere kulturele verenigingen juichten haar reeds toe na het beluisteren van haar Voordrachtrecital ‘Van Kind tot Vrouw’ met dramatische, romantische en komische teksten uit het oeuvre van Euripides, Shakespeare, W. Buning, Van Duinkerken, Van Eeden, Tagore, Gezelle, Van Eyck, M. Sabbe, K. Jonckheere, W. Elsschot, Bl. Gyselen, J. Van de Putte e.a.

Inleiding en kommentaar worden gegeven door toneelcriticus Paul Van Morckhoven. Belangstellenden kunnen zich wenden tot de h. Aendenboom, Eglantierlaan 3, Antwerpen. In de ganse Vlaamse pers lieten bevoegde critici zich volgenderwijze uit over dit programma: ‘Het was een hoogstaande avond’. - ‘Door haar stijlvolle interpretatie maakte Gella Allaert deze voordracht tot een werkelijk recital’. - ‘De intelligentie, de zeldzame beheersing, de gevoelige interpretatie die nooit tot gevoelerigheid overslaat, al deze eigenschappen die het optreden van Gella Allaert op het toneel kenmerken, hebben wij ook in haar voordracht teruggevonden’. - ‘Zij bracht hierbij de meest diverse facetten tot uiting van het dramatische over het romantische tot het komische toe’. - ‘Een bomvolle zaal heeft meer dan twee uren genoten van het gepresteerde werk dat Gella Allaert ten beste gaf’. - ‘Het is een avond van waar kunstgenot geworden waarbij het publiek een nieuw bewijs kreeg van het veelzijdig talent van haar, die de opvolgster mag genoemd worden van de grote toneelspeelsters welke het Vlaamse land gekend heeft’.

Hector deylgat