Ieper
Het is de gewoonte dat critici de première van een opvoering bijwonen, met de onuitgesproken bedoeling aan de prestatie de nodige publicitaire ruchtbaarheid te geven. De nationale en lokale inktkoelies woonden in de Ieperse hallestede pas de derde of de vierde opvoering bij van het Licht- en Klankspel Margareta van Konstantinopel, maar dat was in elk geval nog veel vroeger dan ondergetekende, uw nederige dienaar, die op zondag 14 september juist geteld de laatste uitvoering bijwoonde.
Klank en licht... het is weinig, zeer weinig zelfs om een bepaalde handeling, vooral wanneer het om een dramatisch konflikt gaat, afdoende te suggereren. Te Brugge, in het ongeevenaard schilderachtige Gruuthuuse, konden wij van een meevaller over geheel de lijn spreken. Te Ieper is het een meevaller wanneer men met een serie verzachtende omstandigheden rekening houdt. Hierbij moeten wij even bedenken dat de jongste tijd dergelijke spelen als paddestoelen uit de grond rezen. Net als de Wingense Bruegelfeesten kwamen deze spelen in de mode... de kwaliteit moest er ten slotte onder gaan lijden.
Margaretha van Konstantinopel is een fatsoenlijk werkstuk, en absoluut niet bij de al te uitgebreide kategorie van de mislukkingen te rangschikken. Toch kon er meer van gemaakt worden, werden mogelijkheden onbenut gelaten en had men af en toe lichtjes de indruk dat wat te overhaastig te werk gegaan werd terwijl de organisatie te officieel aandeed en blijkbaar de nodige soepelheid miste.
Het symbolisme is wel niet meer van onze tijd maar wij kunnen moeilijk nalaten op de al te vlugge tekstzegging van een actrice die als 't ware die overhaasting illustreerde. Het ontbreken van behoorlijke zitplaatsen, de primitieve banken stonden midden hoog opgeschoten onkruid, illustreerde duidelijk het ander tekort.
Konstantinopel ligt ver van Ieper... beweren dat de handeling van het spel zo ver af ligt van het illuster verleden van de Hallestede ware overdreven maar o.i. is deze keuze voor heel wat kritiek vatbaar. Het geschil tussen de Avesnes en de Dampierre's kan in eender welk Vlaams historisch centrum gesitueerd worden. Er moeten ter plaatse zeker beter geschikte bladzijden uit de Middeleeuwse geschiedenis te lezen zijn in de oorkonden. Hier mag voor de eerste keer de vraag gesteld worden of de bekwame Ieperlingen wel voldoende vertegenwoordigd waren in het organisatie-komitee.
De Hallen en de St.-Maartenskathedraal vormen een machtig Middeleeuws gebouwenkompleks. Voor dit Licht- en Klankspel vormden zij evenwel de meest ongelukkige kombinatie die men zich indenken kan. Wij hebben misschien één tiende van de stoere kracht der Hallen en één vijfde van de sierlijke Kathedraal kunnen bewonderen. Van het Belfort kregen wij de minst interessante gevel te zien... En dit alles zou nog onbetekenend geweest zijn hadden de twee gebouwen min of meer een hoek gevormd, hun ligging is evenwel omzeggens gelijklopend. Daardoor miste men de zo noodzakelijke achtergrond en fungeerden de verlichte uitstalramen op de Vanden Peereboomplaats voortdurend als ongewenste blikken-afleiders. Ook bij de keuze van de plaats voelde men het met de ellebogen dat geen doorwinterde Ieperlingen de toon hadden aangegeven.
Rekening houdend met de ongelukkig gekozen plaats der handeling konden zowel de klank- als de lichttechniek bevredigen. Vooral op de zijgevel van de Kathedraal werden prachtige effekten bereikt terwijl het Donker Poort-effekt voldeed. Alleen duurden de periodes van volslagen duisternis soms ietwat te lang. De geluidsweergave was bepaald goed en Louis De Meester moet gefeliciteerd met zijn werk, zijn muziek diende het geheel en was berekend op een dergelijke uitvoering. Zonder buitengewoon te zijn was de tekst van Paul Louyet goed. Paul Van Dessel heeft zeker wat in zijn mars, een plaatselijk kunstenaar zou echter meer afwisseling hebben kunnen bieden...
Ergens lazen wij dat Gerard Vermeersch, de veelbelovende Ieperse kunstenaar, de beste was van het stelletje akteurs en aktrices. Laten wij het wat objektiever uitdrukken: hij was een der besten samen met de stemmen van Margaretha, Johanna en nog een paar mannen. Wie te Brugge in Gruuthuuse de soberheid, de verstaanbaarheid en de gloedvolle (niet te verwarren met romantische) zeggingskracht van verschillende Westvlaamse taalvirtuozen naar waarde leerde schatten zal te Ieper ontmoedigd gezucht hebben bij de soms al te vlakke en te vlugge zegging. De Ieperse toneelliefhebbers, en trouwens al de Westvlaamse met hen, kunnen nog steeds niet begrijpen waarom men het orgaan van Antoon Vander Plaetse niet hoorde weergalmen van op het belfort, waarom Guido Cafmeyer met zijn zware stem de banvloeken uit de kathedraal niet meer kracht bijzette. En waar bleven Remi Van Duyn, Teresa Van Marcke, Hector Deylgat en tal van anderen?
Er is meer... op bepaalde ogenblikken moet het volk reageren. De acht of tien medewerkers deden wel krampachtige pogingen om de illuzie van een massa te verkrijgen maar meer dan een vrij stuntelige poging was het niet. Zouden de toneelspelers van Ieper en omliggende hier geen goed werk hebben kunnen verrichten?
Wij zullen het hierbij laten. De lezer zal uit bovenstaande regels genoegzaam hebben kunnen afleiden dat Margareta van Konstantinopel vooral een onbevredigende indruk naliet omdat er zo veel meer kon uitgehaald worden. De minder-kritisch aangelegde toeschouwer zal natuurlijk iets meer voldaan het plein tussen Hallen en Kathedraal verlaten hebben. Trouwens de uitgebrachte kritiek vermindert in genen dele het lofwaardige van het opzet. Burgemeester Dehem, Schepen Robyn en hun medewerkers verdienen dan ook onze erkentelijkheid.
Omwille van de objektiviteit dienen wij ons hier evenwel af te vragen: Welke personen of welk organisme oefenden een zo grote invloed uit op de plaatselijke autoriteiten dat de Ieperse en zelfs de Westvlaamse medewerking schier stelselmatig geweerd werd?
D.
Auteursrechtelijk beschermd