West-Vlaanderen. Jaargang 5

[p. 184]

Tekening in steendruk op tweetalig prospectus uit Rodenbach's tijd (Toestand der gebouwen in 1876)

Het klein seminarie en Albrecht Rodenbach

1956: het jaar waarin het Klein Seminarie zijn 150-jarig bestaan viert en tevens het jaar waarin de honderdste verjaardag van A. Rodenbachs geboorte wordt herdacht. Zo ge wilt is dit een toevallig verband tussen de twee. Er is echter nog een andere band. Hiervoor gebruiken we het woord van Prof. Dr. G. Verriest, uit zijn feestrede, gehouden op het eeuwfeest van het Klein Seminarie, 30 juli 1906: ‘...Dobbel mag en moet Vlaanderen dit huis begroeten: Eenmaal als voorvechter van de christelijke, idealistische opleiding harer kinderen; andermaal, als zijnde de gezegende schoot waaruit zijn gesproten twee onsterfelijke zonen van Vlaanderland. Geen naam hoeft hier genoemd te worden, in aller herten rijzen de beelden van Guido Gezelle en Albrecht Rodenbach...’ en verder: ‘...Albrecht Rodenbach ook was kind der humaniora, leerling van een geestdriftigen humanist, zelf leerling van Gezelle. In dit huis is hij gemeen geworden met de letteren der Antieken; hier werd hij bewust van zijn eigen krachten, en tussen hamer en aambeeld der Ouden heeft hij zijn woord getemperd en zijne overmachtige zeggingskracht gestaald. Onberekenbaar is de invloed geweest van Albrecht Rodenbach op Vlaanderens jeugd, en voor alle tijden zal het beeld van den jongeling staande blijven nevens het ontzaglijk reuzenbeeld van Guido Gezelle.

...Moge het Huis dat hier staat in het middenpunt van ons dierbaar Vlaanderen, moge dit Huis, van zijn diepste grondsteen tot zijne hoogste vorste, den geest en het woord van Vlaanderen weêrkaatsen, en zoo toegerust, “den pantser om 't lijf en 't helmet om de slapen”, den standaard, dien het heeft geheven vóór honderd jaar, met nieuwe krachten verder dragen...’

Zo verbond Prof. Dr. G. Verriest Rodenbach en het Klein Seminarie. En wie zal die twee ook nu niet samennoemen in dit jaar.

De invloed die A. Rodenbach in het Klein Seminarie van Hugo Verriest, ‘een geest driftigen humanist, zelf leerling van Gezelle’ heeft ondergaan, is onberekenbaar groot geweest. Niet alleen om wat hij in klas en lettergilde van hem ontving, maar ook om wat het woord van Verriest bewerkte bij Rodenbach, vóóraleer deze voor hem op de banken zat en ook om wat er tussen hen omging van hart tot hart, van vader tot kind. Zo schreef het Hugo Verriest in zijn Twintig Vlaamsche Koppen I, p. 91-92: ‘Ik heb hem gekend, zoo naar als men eenen mensch kennen kan... Ik zie nog beter zijnen binnen-

[p. 185]

kant: zijne ziel, of liever die innigste innigheid van zijnen geest en hert met al hunne krachten.’

Maar naast Verriest stonden nog anderen als leraars en bewakers in het Klein Seminarie en van allen, zoveel als ze er waren, kunnen we toch niet zeggen dat ze helemaal zonder invloed op hem zijn geweest.

Met het schooljaar 1868-69 belandde de jonge Rodenbach in het Klein Seminarie en kwam er terecht in de ‘Second Cours Français’ waar Gustaaf Flamen leraarde. Een onuitwisbare

De Wonderklasse in de Poësis (1875). - Bovenste rij: 1. Alidor Vercruysse - 2. Julius Devos - 3. Kamiel Denys - 4. Emile Tyberghien - 5. Alphons Vanden Bulcke - 6. Florimond Room. - Derde rij: 1. August Vynckier - 2. François Roets - 3. Alois Bruwier - 4. ? - 5. Henri Delobelle - 6. Gustave Bouquet. - Tweede rij: Achille Delputte - 2. ? - 3. E H. Demonie - 4. Adile Lootens - 5. Pierre Reynaert - 6. Romaan Dewilde - 7. Camille Watteeuw - 8. E.H. Delorge - 9. Albrecht Rodenbach. - Zittend: 1. Jules Stichelbaut - 2. Constant Lievens - 3. Rodolphe Huyghebaert - 4. René Adriaens - 5. Louis Laevens - 6. Auguste De Ruytter - 7. Arthur Vantomme.
(Cliché uit J. Geldof, Vliegt de Blauwvoet)

indruk heeft deze priester, te Brussel geboren, in het jeugdige gemoed van Rodenbach geprent. Daarna bleef een hechte vriendschap die twee verbinden en brieven werden gewisseld, die getuigen van een vriendschap waar Rodenbach veel aan te danken had. Lissens in Brieven van Albrecht Rodenbach getuigt dat de diepgaande invloed van Flamen een belangrijk element in de vorming van Rodenbach is geweest: ... van Verriest kan men zeggen dat Rodenbach aan hem is opengebloeid; aan Flamen is hij opgegroeid. Van Flamen leerde Rodenbach de liefde voor zijn eigen taal.

Na Flamen kwam als diens opvolger in dezelfde klas Alfons Van Hee. Rodenbach heeft deze grootmeester der Vlaamse humoristiek niet als leraar gehad; hij heeft hem enkel gekend als lid van het leraarskorps. Volgde dan in 1869-70 de 1^ste Franse Cours met C. Deprez als leraar. Deze is aan de Blauwvoeterie verbonden door dat hij het was die op de avond van de grote storinge op het superiorsfeest van 1875 het lied van de cuirassiers aanhief met het gekende gevolg van de cuits assez. Volgden dan als leraars van A. Rodenbach op de zesde (1870-71): C. Van Zieleghem; vijfde (1871-72); T. Moulaert; vierde (1872-73): A. De Boudt; derde (1873-74) A. Boone.

Na de derde werd Rodenbach intern. Zo was het voor de leerlingen van de poësis en de retorika voorgeschreven door het Règlement Général du Petit Séminaire. Enkele zaken uit dit reglement mogen hier volgen. Tot de trousseau convenable, die ieder thuisligger moest bezitten, behoorde ook: L'uniforme, qui n'est obligatoire qu'aux Fêtes principales de l'année, se compose d'un habit, d'un pantalon et d'un gilet noirs, d'une cravate en soie bleue, de gants en fil jaune et d'un chapeau. Twee verloven per jaar: les grandes commencent vers le 15 août et finissent vers le 1' octobre; les petites commentcent le lundi de Pâques pour finir le mercredi de la seconde semaine après Pâques. Ieder morgen stond men op te 5 u. 's zomers en te 5 u. 30 's winters; na morgengebed en korte overweging was er studie, daarna ontbijt en dan te 8 u. H. Mis. 's Zondags was er voor hen die wensten te communiceren een mis te 6. u. 30 en dan te 8 u. de Hoogmis voor allen. Onder de mis kon men zijn rozenhoedje bidden of een gebedenboek gebruiken en Français ou en Latin ou dans la langue maternelle de l'élève qui les emploie. Per week waren 24 uren les voor poësis en retorika, 23 uren voor de andere klassen. Er was studietijd van 11 u. tot 12 u., van 1 u. 30 tot 2 u. en van 5 u. tot 7 u. 30. Verder lezen we: L'établissement de Roulers ne laisse rien à désirer sous le rapport de la salubrité; alles was er de construction moderne... spacieux et bien aérés. Des exercices de maintien et de gymnastique se donnent régulièrement chaque semaine. In 1875 bouwde men zelfs een nieuwe gymnastiekzaal (de tegenwoordige feestzaal). La nourriture est substantielle, saine et abondante, en hierbij kunnen we denken aan het gesprek tussen Amaat Vyncke en superior Delbar: Est-il vrai, vroeg Mr Delbar, que vous avez dit ‘dat het bier flauw is?’ - Oui, zei Vyncke, mais j'ai ajouté ‘dat de beuter sterk is’.

Op het externaat had Rodenbach als bewaker A. Chombart; op het internaat T. Barbe als 1^ste bewaker en J. Axters als 2^de bewaker; na het paasverlof 1876, voor zijn laatste trimester, als 1^ste bewaker V. Lanssen: een verstandig bewaker, een wijs man en een heilig priester, en als 2^de bewaker A. Dierick.

Op de poësis (1874-75) stond E. De Monie als leraar. In zijn Twintig Vlaamsche Koppen II, p. 8ss. heeft Verriest zijn medeleraar getekend:... Hij heeft de jonkheid van Vlaanderen doen hooger peizen, hooger willen, hoo-

[p. 186]

ger leven;... hij deed zijn jong volk opzien, luisteren, vol hooge edele preutsche blijheid, gehecht zijn aan studie en werk, aan christelijke deugden, aan Vlaanderen, aan eigen herworden en ook aan Hem, aan den Meester...

En dan kwam de retorika (1875-76). Hugo Verriest en dat wonderlijk jaar. Naast hen die we opsomden als leraars en bewakers van Rodenbach, ook de andere leden van het leraarskorps. Superior was B. Vanhove (1859-69) en H. Delbar (1869-84). Ekonoom J.B. Catulle (1867-78). Leraar der klas van wijsbegeerte: E. De Gryse; leraar van matesis en wetenschappen J. De Lorge en in de handelsklas leraarde de lustige blijde Alexis De Carne.

Van vier studenten uit dit wonderjaar heeft H. Verriest in Twintig Vlaamsche Koppen het portret getekend: Albrecht Rodenbach, Constant Lievens, Renaat Adriaens en Kamiel Watteeuw. In een eenvoudige opsomming vernoemen we ook de andere van dit retorikajaar 1875-76: Lod. Laevens, Roeselare; Romaan De Wilde, Diksmuide; August De Ruytter, Leffinge; Gustaaf Bouquet, Roeselare; Odiel Lootens,

De ‘Société Littéraire’ van het Klein-Seminarie, 1874-1875: Bovenste rij: 1. Vande Casteele; 2. ?: 3. Désiré Flour, Dixmuide, retorica 1875; 4. ?; 5. Camille Denys, Roeselare, retorica 1876; 6. Jules Devos. - Middenste rij: 1. ?; 2. Hugo Verriest (Directeur der ‘Société Littéraire’); 3. A. Rodenbach (secrétaire-trésorier der ‘Soc. Litt.’); 4. Pieter Reynaert, Kachtem, retorica 1876; 5. ?; 6. ?; 7. Romain De Wilde, Dixmude, ret. 1876; 8. Constant Lievens, Moorslede, ret. 1876; 9. ? 10. Gustave Vandeputte, Gullegem, ret. 1875. - Rij op stoelen: 1. Henri De Wilde, Roeselare philosophie 1875; 2. Constant Van Coillie, Hooglede, ret. 1875 (président der ‘Soc. Litt.’); 3. Julien Van Dosselaere, Torhout, ret. 1875; 4. Louis Laevens, Roeselare, ret. 1876; 5. Florimond Van Campenhoudt, Izegem, ret. 1875; 6. Camille Watteeuw, Moorslede, ret. 1876. - Rij op de mat: 1. Cyrille Vandenberghe, Rollegem, ret. 1875; 2. Isidore Goemaere, Wytschaete, 3^e Latijn 1875.
(Cliché uit J. Geldof, Vliegt de Blauwvoet)

Dentergem; Frans Roets, Beernem; Rudolf Huyghebaert, Torhout; Aloïs Bruwier, Ichtegem; Florimond Rooms, Geluwe; Henri De Lobelle, Izegem; Pieter Reynaert, Kachtem; Alidor Vercruysse, Werken; Arseen De Coninck, Waasten; August Vynckier, Izegem; Octaaf Ameye, Roeselare; Kamiel De Nys, Roeselare; Henri Lerouge, Moeskroen; Jules Stichelbaut, Kortrijk; Emiel Tyberghein, Moorslede; Achiel Delputte, Zwevegem; Alfons Vanden Bulcke, Wervik; Arthur Van Tomme, Roeselare; Julius Devos was in poësis buitengevlogen.

Onder de leerlingen, die Rodenbach te Roeselare in de andere klassen heeft gekend, vernoemen we enkel: Amaat Vyncke, Zedelgem (Ret. 1871); Emiel Van Hencxthoven, Mol (Ret. 1873, laureaat); Jan De Smet, Zwevezele (Ret. 1874); Juliaan Van Dosselaere, Torhout (Ret. 1875, laureaat); Constant Van Coillie, Hooglede (Ret. 1875); Alfons Mervillie, Wontergem (Ret. 1877); Emiel Lauwers, Ingelmunster (Ret. 1878); Jules Leroy, Haringe (Ret. 1879); Robert Buyse, Rumbeke (Ret. 1880), bekend om zijn werk: Het Klein Seminarie ten tijde van Albrecht Rodenbach.

Nu een zakelijk woord over lessen en leerprogramma, waarover we ingelicht zijn doordat de programma's voor de bisschoppelijke kolleges gedrukt staan in de Collectio Epistolarum Pastoralium:

	Rhet.	Poés.	3^e en 4^e	5^e en 6^e
Enseignement religieux	2 h.	2	2	2
Latin	8	8	8	9
Grec	3	3	3	3
Français et Flamand	3	3	3	3
Histoire et Géographie	2	2	2	2
Mathématiques	2	2	2	-
Arithmétique	-	-	-	2
Physique	1	1	-	-
Allemand et Anglais (facultatifs)	1	1	1	-
Composition	2	2	2	2

Volgt hier ook, beknopt samengevat, uit dezelfde bron, welke schrijvers er moesten gezien worden op poësis (1874-75) en retorika (1875-1876):

Poësis: Latijn: Uit Job, Hymnen uit brevier; uit Virgilius' Aeneïs; Horatius; Terentius, Plautus.

Grieks: Uit Joannes Chrysostomos; Homeros; Ilias; Sofokles' Elektra.

Frans: Racine: Athalie en Esther; J.B. Rousseau: Odes; een rede van Fénélon.

Vlaams: L.L. De Bo: Gedichten en Vondels Joseph in Dothan.

Retorika: Latijn: Uit Psalmen; Tacitus' Germania; Cicero's Vierde Catilinarische; Sallustius: rede van Caesar en Cato; Titus Livius: reden.

Grieks: Demosthenes: twee Philippica; Sofokles' Philoktetes; een rede van St. Basilius en van Joannes Chrysostomus.

Frans: een rede van Fénélon, Bossuet, Bourdaloue.

[p. 187]

Vlaams: Twee Vlaamse Redevoeringen door Prof. V.H. (Brugge, Beyaert) en Vondel's Lucifer.

Wanneer we nu de einduitslag per schooljaar voor Rodenbach en Lievens naast mekaar plaatsen, bekomen we:

	6e	5e	4e	3^e	Poes.	Ret.
Rodenbach	1^e	1^e	1^e	2^e	-	1^e
Lievens	5^e	2^e	1^e	1^e	1^e	2^e

Volgens het palmares van 12 augustus 1875 wordt Rodenbach alleen vermeld onder de prijzen voor Conduite et Application. In nota lezen we er:... Albert Rodenbach... n'ont pu prendre part à tous les concours de l'année.

Nu nog de bekomen uitslag per vak op de retorika:

	Godsd.	Lat.	Grieks	Frans	Vlaams	Gesch.	Mat.	Declam.
Rodenbach	4^e	2^e	1^e	1^e	1^e	2^e	3^e	2^e
Lievens	2^e	4^e	2^e	2^e	2^e	1^e	1^e	-

In de verenigingen en aktiviteiten die aan het Klein Seminarie bestonden nam Rodenbach ook deel: Hij was lid der Mariacongregatie en tijdens het jaar 1875-76 sekretaris. Het was de bedoeling van de Mariakongregatie godsdienstige vorming bij de studenten te bewerken door het opgeven, maandelijks, van een te beoefenen deugd en door een heilige voor te stellen, die tot voorbeeld kon strekken in het nastreven van die deugd. Rodenbach was ook lid van het Zouavenkorps. Dit korps was in het

Bladzijde uit het verslagboek van de Société Littéraire. - Cliché Hernieuwen

Klein Seminarie opgericht in 1867 door Kamiel D'Hondt van Schuifferskapelle, student en oud-zouaaf. Voor de jaren 1870, 1871 en 1872 was Amaat Vyncke, oud-onder-officier van het Pauselijk leger, de begeesterende kommandant van het Roeselaarse zouavenkorps. Rodenbach werd op 2 mei 1875 'n het zouavenkorps geïmmatriculeerd onder nr 379 en bracht het dat jaar van soldaat 2^e klas tot korporaal. Hij verliet het korps op 15 augustus 1876 nommé sergeant en quittant le corps.

De vereniging waarin Rodenbach het best tot zijn recht komt is de Société Littéraire. Bij haar stichting op 2 februari 1851 had de Lettergilde zich ten doel gesteld de vrij-toegetreden leden te helpen voor zichzelf te bewerken l'art de bien écrire et de bien dire et de devenir aptes à occuper plus tard les positions auxquelles leur vocation peut les destiner. In het Frans? Zo was de taal die voor de verslagen en voor veel der voorgebrachte werken werd gebruikt. Maar af en toe horen we - zelfs in het Frans - het warm kloppend hart der leden voor hun Vlaanderen. Midden de werken, die in het Latijn, het Frans of het Vlaams mochten voorgedragen worden, horen we soms ook de Vlaamse geestdrift opborrelen. Een lijn die door Albrecht Rodenbach zeer bewust en geestdriftig zal doorgetrokken worden.

Met het schooljaar 1873-74 werd Hugo Verriest retorikaleraar en als dusdanig direkteur der Lettergilde. In dit jaar was Albrecht Rodenbach leerling der derde Latijnse klas en op 14 december 1873 mocht men hem als aspirant-lid der Lettergilde beluisteren. Het was een historisch verhaal van 24 bladzijden in het Vlaams gesteld en getiteld Caesar in België. Dit was zijn proefstuk. De aanvaarding volgde weldra. In het verslag der zitting van 18 januari 1874 lezen we: Mr le Président annonce que Mr Albrecht Rodenbach a été admis comme membre de la société. Tijdens dit jaar komt Rodenbach nog voor op 7 juni 1874 met een improvisatie in het Frans; op 2 augustus 1874 in het Vlaams met Kerdic en Arthur. Tot slot van dit jaar werd een séance générale gehouden. De notabelen van stad waren aanwezig, superior H. Delbar, het leraarskorps en alle leerlingen. Het beste van het jaar werd naar voor gebracht. Ook Albrecht Rodenbach mocht optreden met een brok uit Caesar in Gallië, nl. Caesar en Warderic.

Zo zou A. Rodenbach onder leiding van directeur H. Verriest in de Lettergilde de lijn doortrekken die voor hem door beroemde Westvlamingen was getrokken. We noemen enkelen: Adolf Verriest, Eugeen Van Oye, Hugo Verriest, Karel de Gheldere, Gustaaf Verriest, Edmond Van Hee, Emiel Demonie, Victor Lanssen, Eduard De Gryse, Alfons Van Hee, Amaat Vyncke, Emiel Van Hencxthoven en anderen.

Op 11 oktober 1874 werd de eerste zitting der Lettergilde van het schooljaar 1874-75 gehouden. Vijfentwintig leden waren aanwezig: leerlingen uit de klas van wijsbegeerte, retorika en poësis. De retorikaleraar Hugo Ver-

[p. 188]

riest zetelde er als direkteur. Naast Rodenbach waren er nog als poëten, wier naam later bekendheid verwierf: Constant Lievens, Julius Devos, die op het einde van dat schooljaar, na de grote storinge op het feest van de superior, als de eerste blauwvoet zou buitenvliegen, Kamiel Watteeuw, Renaat Adriaens, e.a. Deze eerste bijeenkomst der Lettergilde was de verkiezingsbijeenkomst. Met absolute meerderheid van stemmen werd Constant Van Coillie, leerling der retorika, tot voorzitter verkozen en Albrecht Rodenbach tot sekretaris aangeduid. Zo mogen we dan de verslagen der Lettergilde van dat jaar lezen in het regelmatig en mooi geschreven Frans van Rodenbach.

Na deze verkiezingsbijeenkomst volgt de eerste vergadering op 25 oktober 1874. De superior H. Delbar, Monsieur le Président d'Honneur de la Société, was aanwezig. Naast de Superior waren er ook acht leden van het leraarskorps, waaronder: E. De Gryse, leraar der wijsbegeerte; E. De Monie, leraar der poësisklas; A. De Carne, leraar der handelsklas en A. Van Hee, leraar van de tweede Franse Cours. Als grote Vlamingen zijn dezen geen onbekenden. In deze zitting hield de voorzitter zijn openingsrede. De sekretaris, Rodenbach, las het verslag over de werkzaamheden van het voorbije jaar 1873-74. Hierin overloopt hij alles wat het vorig jaar naar voor was gebracht. Hij bespreekt er ce dont s'inspirèrent les poètes et comment ils chantèrent; verder haalt hij aan quelles questions aborda l'intelligence des aînés et comment ils les raisonnèrent. Vooraleer het gedeelte aan te pakken aan de studies gewijd, schuift Rodenbach er eerst de volgende bedenking tussen: J'ai parcouru la plupart des recueils qui constituent nos archives; je ne crois pas y avoir rencontré une seule étude artistique rédigée en flamand; à peine de temps en temps a-t-on risqué en flamand quelque considération philosophique. N'a-t-on pas même osé risquer celà cette année? Croyait-on la chose impossible? Zijn overzicht besluit Rodenbach met: Courage, messieurs, travaillons et puisse Dieu bénir nos travaux! Het is als een minder martiale echo van de openingsrede van Van Coillie: La société est notre arène, la parole et la plume sont nos bonnes armes, nos réunions sont nos bonnes luttes et nous, soyons les bons soldats!

Op zijn beurt zet de superior hierna de leden aan aux fortes études littéraires. En dat ze zouden werken en er zich met hun ganse persoon zouden voor inzetten, daarvoor zou de geestdrift zorgen, die uitging van direkteur Hugo Verriest en de diepe invloed die hij op zijn studenten uitoefende. Met geestdrift zou hij allen in letteren spreekoefeningen betrekken en niemand zou zich aan de plicht onttrekken de conserver et d'accroître l'estime de la société littéraire.

In de zitting van 13 december 1874 kan de secretaris iets nieuws aankondigen. Tot nogtoe had men werken voorgedragen, improvisaties en discussies gehouden. Nu zou hun gewoon vergaderzaaltje omgevormd worden tot

Klein Seminane Roeselare 1874-75 (Archief Klein Seminarie, Roeselare)

de Curia Julia van de senaat in het oude Rome. Alle leden zouden als senatoren betrokken worden in het algemeen debat over de fameuze agrarische wetten van Tiberius Gracchus. Ieder kreeg zijn rol en kon zich aan het voorbereiden zetten. In de zittingen van 20 december 1874 en 24 januari 1873 speelden de leden van de Lettergilde hun rol van Patres Conscripti. De sekretaris, Rodenbach, schreef zijn naam naast: Julius Fabius Publicola.

Op 7 februari 1875 bezocht de dichter L. De Koninck, op uitnodiging van de Superior, het Klein Seminarie. Hij hield er een voorlezing uit zijn onuitgegeven dichtwerk. In zijn voorrede had de dichter gewezen op de drie schatten, die het schoone land van Vlaanderen nog ongeschonden bewaart: de taal, de zeden en het geloof. Niet als dichter, zegde hij was hij gekomen, maar simpelijk als Kristen en Vlaming. En met geestdrift had de jongelingschap geluisterd naar de dichter en ook naar het woord van de superior, die zijn dank in het Vlaams vertolkte en een van 's dichters verzen ervoor gebruikte: En Koning zal hij zijn die Koninck wordt genoemd, een zinspeling op de naam van de dichter.

Wanneer op het einde van dit schooljaar Rodenbach zijn Lied der Vlaamsche Zonen dicht, herinnert hij daarin ook aan dichter L. De Koninck en richt zich tot zijn superior, die in het Vlaams zijn dankwoord uitsprak:

Gij waardeert ons. 't Is gebleken
Als Gij vóór den Dichter stond
en ons tale wildet spreken
en zulke eedle woorden vondt.

En hierom in de volgende strofe de dank van A. Rodenbach, voor de waardering van de superior:

Priester, wil de dank ontvangen
Van het dankbaar Vlaamsche kind,
in zijn wilde en woeste zangen
omdat gij zijn vlaamsch-zijn mint.

In de Lettergilde treedt Rodenbach dit jaar nog op, op 21 maart 1875 met De Maagden. En op de zitting van 9 mei 1875 weerom een kort en goed gekend gedicht: De laatste storm.

Wanneer Rodenbach dan op 4 juli 1875 naar voor kwam met Aan de Broeders liep ook zijn poësisjaar naar het einde. Het jaar werd in de Lettergilde besloten op 3 augustus 1875 met een séance publique. Onder de na-

[p. 189]

men der aanwezigen op deze openbare zitting mocht de sekretaris Albrecht Rodenbach ook de naam schrijven van zijn vader J. Rodenbach. Onder hen die tijdens deze zitting mochten optreden met een van hun beste werken was ook Albrecht Rodenbach met Aan de Broeders.

Tijdens de verkiezingszitting van het schooljaar 1875-76, op 17 oktober 1875 werd Rodenbach tot voorzitter verkozen. Op die bijeenkomst waren als leden aanwezig: zes wijsgeren, twaalf retorikaleerlingen en negentien der poësisklas.

Op 24 oktober 1875 werd de vergadering gehouden waarop Rodenbach zijn openingsrede hield. De vraag die hij hierin wilde beantwoorden was: Pourquoi nous assemblons-nous en société littéraire? En het antwoord: Het doel waarnaar wij streven doet zich voor als een mist... Et le jeune homme regarde, les yeux grands ouverts. Mais le mystère n'a point cessé! Ce qu'il voit ce sont des choses immenses, aériennes, gigantesques, éclairées par un soleil éblouissant. C'est la nature ruisselante de beauté, c'est le monde moral avec ses mystères, c'est l'âme humaine, ce sont les abîmes du coeur, c'est la manifestation universelle, mystérieuse et magnifique de Dieu. En de jonge man staat verstomd met een geest vol van verwarde gedachten en een hart vervuld van vreemde gevoelens. Dan verneemt hij dat er mannen zijn geweest portant au front le signe royal du génie die dit alles met liefde in hun ziel hebben opgenomen en in hun harmonieus woord aan de wereld hebben medegedeeld: Ils ont instruit l'intelligence des hommes en leur disant le vrai en un langage qui ne s'oublie pas, ils ont élevé le

Tekening van Albrecht Rodenbach, uit zijn decorontwerp voor Irold.

coeur des hommes en leur chantant l'amour pour tout ce qui est beau. Et après eux, les siècles ont passé et leur voix retentit encore. Hen moet de jongeling navolgen en werken moeten wij aan de ontwikkeling de nos facultés littéraires. Want Hij die ons schiep en die in ons cet être littéraire verwekte, schenkt ons ook de gelegenheid om ons te ontwikkelen. Van Gods gaven moeten we gebruik maken, want Hij gaf ze ons opdat ze zouden dienen tot Zijn glorie. Dit ook moet ons voorbereiden op de strijd die ons wacht: C'est le combat pour la Flandre... Car il s'agit de savoir si la Flandre qui va surgir sera la vraie, l'antique, la Catholique Flandre, ou bien si l'on aura profané son nom. C'est là la partie du combat qui nous revient. Retenons-le. En verder: de ontwikkeling van l'être littéraire in ons zal vreugde betekenen: La poësie c'est la joie, Le poète lui ne s'ennuie pas. En hier haalt Rodenbach zonder de naam van de dichter te noemen, enkele verzen aan: Als de ziele luistert... (G. Gezelle). Eindelijk volgt tot slot: Travaillons donc, Messieurs, avec ardeur et persévérence à ce développement de nos facultés littéraires et que Dieu, pour qui nous travaillons bénisse notre travail. Ook direkteur Verriest zette de leden aan tot werken. Op de vijftien zittingen der Lettergilde, dit jaar nog gehouden, ontbreekt superior Delbar slechts tweemaal en telkens is een flink deel der leraars aanwezig. Onder hen vinden we op de zittingen van 9 januari, 16 januari, 13 februari en 2 april 1876 ook Amaat Vyncke, de welbekende Ratte Vyncke, die na menig kwâaperterij te Roeselare in 1871 zijn retorika had beeindigd. Van hem was de grote stoot uitgegaan voor de Almanak voor de leerende jeugd van Vlaanderen voor het jaar O.H.J.C. 1875, alsook voor De Vlaamsche Vlagge, waarvan het eerste nummer met Pasen 1875 verschenen was. Moet het dan verwonderen dat ook de komst van A. Vyncke geestdrift verwekte? Over deze leraarstijd - een kort intermezzo in het leven van A. Vyncke - schreef Hugo Verriest in zijn Twintig Vlaamsche Koppen II p. 67: Hij werd professor. Het was in de tijd van ‘die groote stooringe’; en, als uit Brugge gezonden, Vyncke kwam Van Hee vervangen die om reden van keelkwaal niet meer spreken mocht, geheel 't Seminarie ruischte en zottebolde: Vyncke, Vyncke, Vyncke! Ik hoore nog 's anderendaags den Z.E.H. Overste Kanonik Delbar vezelen over tafel aan zijnen gebuur: ‘Je crois que Mgr. Dessein nous a fait une farce’. Hij moest daaruit en wierd onderpastoor.

Tijdens de zitting van 21 november 1875 kwam A. Rodenbach voor met Rijkdom. Verder nog op 16 januari 1876 met Eed op het Rutli naar F. Schiller. Op deze zitting horen we ook Constant Lievens met Hoe onze vaderen waren. Dan komt nog Rodenbach op 27 februari met Les Horaces et les Curiaces.

In een twistgesprek over bolspel en boogschieten in het Vlaams gehouden op de zitting van 4 juni 1876, verdedigden A. Rodenbach en L. Laevens het boogschieten;

[p. 190]

K. Denys en P. Reynaert het bolspel. De bijeenkomst op 16 juli 1876 is gewijd aan de voorlezing van Prometheus in de boeien, uit 't Grieksch in 't Vlaamsch gezet door A. Rodenbach, C. Lievens, en R. Adriaens. Vooraleer de vertaling van dit drama zou vertolkt worden door de leden, hield Rodenbach een inleiding. Hierin sprak hij over het weer te voorschijn halen der Griekse treurspelen, waaraan ook de Lettergilde niet mocht vreemd blijven. Daarna spoorde hij de leden aan in de passende stemming te komen: Laat uwe negentiendeeuwsche gedachten dààr over spel en schouwburg. Peinst dat gij in het oude Athênen leeft, dat Periklês burgemeester is; dat gij op eenen schoonen dag 's noens in den schouwburg zit met dertig duizend menschen... en zo verder met uitleg over schouwburg, wijze van spelen en over het treurspel zelf. In de voorlezing zelf vertolkte Rodenbach de rol van Hêfaistos.

Ook dit jaar werden de werkzaamheden besloten met een Séance Publique. Ze werd op 11 augustus 1876 om 10 u. in de voormiddag gehouden. Twaalf der beste werken van het afgelopen jaar werden voorgelezen: zes in het Frans o.a. C. Lievens' La vue et la Pensée en zes in het Vlaams o.a. Rodenbach's Eed op het Rutli.

Op 16 augustus 1876 was A. Rodenbach's laatste kollegejaar afgelopen. En toch had Rodenbach de Lettergilde niet vergeten, ook nadat hij het Klein Seminarie had verlaten. Zo zien we dat Rodenbach op de zitting van 25 december 1876 aanwezig was. We lezen immers in het verslagboek: Elle (la séance) est honorée de la présence de M. le Président d'Honneur, de MM. les Professeurs..., de MM. les anciens membres Rodenbach et Vantomme.

Monument ter nagedachtenis van Pater Constant Lievens, missionaris en klasgenoot van Rodenbach. Het monument werd ontworpen door Cyriel Maertens en onlangs opgericht in de tuin van het Kleinseminarie te Roeselare

Julius Devos, de latere Capucien, Pater Renatus, die in zijn poësis te Roeselare werd doorgestuurd. Dit was de aanleiding voor Rodenbach's gedicht ‘De eerste martelaar’.

Overigens werd de lijn van A. Rodenbach doorgetrokken. Hugo Verriest was nog steeds direkteur der Lettergilde. Op de bijeenkomst van 26 november 1876 hadden de leden in het Vlaams geïmproviseerd over nos héros du quatorzième siècle: over Zannekin, Jakob Van Artevelde, Jan van Heyle, Jan Hyoens, Filip Van Artevelde en Karel de Goede. En op de zitting van 19 maart 1877 had A. De Carne, leraar der eerste handelsklas een voorlezing gehouden Sur le mouvement flamand.

Om dit alles te besluiten kunnen we wellicht niets beters aanhalen dan de laatste woorden van Hugo Verriest, als direkteur van de Lettergilde. Tijdens de zitting van 8 augustus 1877 had de voorzitter J. Vandeputte in naam der leden de direkteur H. Verriest bedankt de son dévouement à nous élever et à nous perfectionner comme Flamands et Chrétiens. En daarop was het antwoord gevolgd van Verriest qu'il n'a fait que son devoir de prêtre en enseignant la vérité, que d'ailleurs, c'est la jouissance de sa vie - Il nous souhaite de rester ce que nous sommes, Flamands et Chrétiens, tous les jours de notre vie.

Dit waren de wensen van iemand die heenging. Hugo Verriest verliet het Klein Seminarie op 16 augustus 1877: de man die in het Roeselaarse Klein Seminarie de schakel vormde tussen Guido Gezelle en Albrecht Rodenbach.

j.j. pollet