West-Vlaanderen. Jaargang 4

[p. 51]

[West-Vlaanderen 1955, Nummer 2]

Editoriaal

ZO de Vlaming kan terugblikken op een waarlijk groots verleden, dan heeft de textiel daar in niet geringe mate toe bijgedragen.

Het vlas en de wol, deze twee edele vezels, hebben destijds onze faam tot ver in den vreemde gevestigd. Talloze schepen voeren uit met onze vermaarde linnendamast en ons laken. Vlaanderen is er om zo te zeggen mee grootgebracht. Onze kathedralen zijn er mee gebouwd, onze hallen en vele van onze patriciërshuizen. Talloze kunstwerken zijn erdoor ontstaan. Kortom, door de eeuwen heen is de textiel een der grote levensaders van Vlaanderen geweest en tot op heden ook gebleven.

Toch staat het vast dat door het verschijnen der synthetische vezels en plastische stoffen, door de rationalisatie en vereenvoudiging in levenswijze, kledij en woninginrichting, de aanwending der textielproducten een gevoelige wijziging heeft ondergaan... en dit zeker niet ten goede! Door aanwending namelijk van o.a. plastische stoffen als meubelbekleding in vervanging der meubelstoffen, als vloerbekleding in vervanging van tapijten, door aanwending ook van synthetische vezels in de kledij als vervanging van de wol en vooral van het linnen, dat, zoniet ten dode opgeschreven, dan toch reeds herleid is tot een duur luxe-artikel dat in steeds mindere mate wordt aangetroffen bij de reeks onzer dagelijkse gebruiksartikelen. In zijn huidige productievorm is het niet meer van onze tijd. Wat waar geworden is voor het vlas, kan ook wel eens waar worden voor onze andere textielartikelen.

Dit gevaar stelt ons voor een probleem, dat, hoe oud het ook al is, zich scherper stelt naar gelang de sociale en de efficiente inrichting van het dagelijks leven zich verder uitbreiden, namelijk: de aanpassing van een vorm (in dit geval: het weefsel) aan zijn functie, door de zo volmaakt mogelijke coördinatie der gegevens; t.t.z. het probleem ener esthetica op een functionele basis. De vakterm luidt: Industrial Design. Volgens mr Teagne, de U.S.-conférencier op het Internationaal Congres voor Industrial Design, dat in November 1.1. te Milaan plaats greep, vindt dit princiep zijn oorsprong in de vrije concurrentie van het kapitalistisch systeem.

Inderdaad is de voortbrenger, die zich op een vrije markt wenst te handhaven, verplicht rekening te houden met een reeks factoren van economische, esthetische, stoffelijke en publicitaire aard, die de uiteindelijke vorm en samenstelling van een product zullen bepalen. Het vastleggen van deze vorm, beantwoordend aan al de gestelde vereisten en meteen dus ook opvallend door zijn efficiency is het werk van de industrial designer.

Deze moet dus zijn de synthese van de kunstenaar, de technieker en de verkoper; hij moet ook een zo volmaakt mogelijke kennis hebben van de mens in de moderne samenleving, van dezes levensvoorwaarden en behoeften.

De Triennale van Milaan, waarmee het zoëven besproken internationaal congres van Industrial design gepaard ging, moest de belichaming worden van deze onbetwistbaar juiste theorie. Zij was het

[p. 52]

niet helemaal, omdat zij in verhouding tot de op het congres naar voren gebrachte theorieën, juist vele zaken bood van louter decoratieve orde, die in het geheel niet aan een bepaalde behoefte beantwoordden en waarvan de uitzonderlijke en soms irrationele vorm de normale ontplooiing van deze nochtans juiste theorie zou kunnen remmen. Dit zijn voornamelijk bibelots, lampadaires, ceramieken e.d. dus zaken die zich uiteraard gemakkelijk lenen tot experimenteren om het experiment zonder meer. Voor onze textielindustriëlen is zij evenwel een vingerwijzing, zoniet een alarmkreet voor de toekomst: behoudens enkele bedrukte stoffen, was er op de hele Triennale geen noemenswaardig gebruik gemaakt van weefsels, noch ameublementsstof, noch tapijten! En dat is niet toevallig!

Zoals hoger gezegd, verdringt de rationalisatie van het interieur het weefsel ten bate van allerhande synthetische stoffen (vooral plastische), die misschien practischer zijn en die ongetwijfeld vlugger en goedkoper geproduceerd worden. Een Italiaanse firma (Pirelli) exposeerde zelfs matrassen en kussens uit synthetisch rubber dat niet meer met weefsel was overtrokken, doch de indruk liet weefsel te zijn en dat evenals een weefsel met kleuren was bedrukt. Ook waren er allerhande zeteltjes met plastische stof overtrokken, die zozeer de indruk lieten van kleur en textuur weefsel te zijn, dat zelfs bij aanraking die indruk bleef bestaan.

Ook voor de grondbekleding: het tapijt werd in algemene regel vervangen door allerhande synthetische producten. Behoudens enkele karpertjes uit Smyrnawol van Finse oorsprong, was er geen tapijt te zien.

Het is meer dan waarschijnlijk dat onze textielindustrie in de meest nabije toekomst zal gedwongen worden de strijd aan te binden met alle haar ter beschikking staande middelen of waarschijnlijker nog dat zij zal gedwongen worden een bondgenootschap te sluiten met deze plastische stoffen en hun productiemogelijkheden.

Laten we hopen dat we in Vlaanderen de ernst van deze toestand algauw zullen inzien en onze textiel niet stiefmoederlijk zullen behandelen, zodat wij de faam die zij ons eeuwen lang heeft bezorgd op de wereldmarkt kunnen handhaven. Indien onze textielindustriëlen gehoor willen geven aan de organisatoren van het internationaal congres van Industrial Design te Milaan, is de man die dit probleem een oplossing kan geven de Industrial designer, zoals hij in de Verenigde Staten van Amerika, schijnt het, reeds lang bestaansrecht heeft verworven. Bij ons echter werd hij waarschijnlijk nog niet tot het leven geroepen.

M.A. NOTEBAERT

De Opdracht van het Kind Jezus in de Tempel. Parijs wandtapijt uit het begin der xiv^de eeuw. - Koninklijk Museum van Kunst en Geschiedenis, Brussel.