Daan Inghelram, de zachtmoedige boskanter
TOEN we Daan Inghelram voor het eerst ontmoetten en men ons zei, dat hij leraar was, kwam het plotse verlangen in ons op een paar uur in zijn klas te mogen zitten. Wie weet hoe we een school steeds hebben aangezien als een onmisbaar kwaad zullen best begrijpen welke grote sympathie wij meteen voor de schrijver, die in 1946 met zijn Boskanter de Em. Vliebergprijs won, voelden.
Hij kan zo zacht kijken met zijn blauwe ogen, zo weinig professorachtig en een beetje dromerig, dat wij overtuigd zijn dat hij slechts in uiterste nood tot een strafbedeling overgaat.
Dat Daan Inghelram te Middelkerke in 1905 werd geboren is niet zijn schuld, maar het pleit voor de goede smaak van zijn ouders die zo 'n prinselijke badplaats, waar des avonds de vuurtoren zijn brede lichten als kleurige balken over de branding laat drijven, hebben uitgekozen. Het is spijtig dat hij nu te St Amandsberg woont en in een gemeente met een zeer suggestieve naam les geeft: Zottegem!
Waarom wij over hem schrijven in dit nummer aan Ieper gewijd? Welnu, de auteur heeft steeds van Ieper gehouden en stelde zelfs in
1927 zijn candidatuur voor een benoeming in de Hallestad, doch hij kwam te Poperinge terecht, waar de mensen ook plezant zijn en kruimig als hun beroemde ‘pupegale-taal’. Gezien Poperinge niet zo ver van Ieper ligt en gezien Houthulst ook niet zo ver van Ieper ligt mogen wij wel verklaren, dat Inghelram een beetje tot het Westland behoort. Hij heeft zo vaak de mannen uit Houthulst aan zijn deur weten komen met hun rieten zetels waarvoor ze gewoon het dubbel vroegen van de eigenlijke waarde, wat men niet euvel kan dulden gezien vragen als weigeren vrij blijven.
Het is een banale formaliteit een auteur over zijn debuut te laten vertellen. Inghelram begon reeds in zijn jonge jaren, toen hij met zijn vader en grootvader langs het strand liep en Wakave's Yde rijpte tot een heerlijk werk na Lotsverbonden (1939). Waarom de schrijver aan zee geboren, niet zoveel over de zee heeft geschreven is een vraag, waarop Inghelram antwoordt:
- Onze vissers zijn geen zeevolk in grote stijl, hun kring is zeer beperkt, hun leven is tragisch maar enkelvoudig in zijn tragiek te beginnen met de armoede aiover de schipbreuk, zattemanspartijen en opofferingsgeest én daarom ben ik met de Boskanter begonnen.
- Toch geen familie van Bakelandt?
- Neen.
In de Forestier speelt Liederik van Harelbeke de hoofdrol doch de kust blijft het steeds wederkerend decorum.
De Boskanter is half zee en half land maar de mens leeft er in met alles wat des mensen is met de duivel en de engelbewaarder op beide schouders.
Als we zo naar hem blikten en zijn kalme woorden beluisterden dachten we onwillekeurig aan een wrede scène uit de Forestier, waar een verrader op bloedige wijze om zijn schuld moest boeten. We twijfelden bijna dat zo iets uit zijn pen was gevloeid.
- We hebben allemaal van die ogenblikken, verontschuldigde hij zich.
- Schrijft U gemakkelijk?
Hij keek naar zijn vrouw net of hij haar als getuige wilde nemen en bekende, dat hij ontzettend moeilijk, wat zo diep in hem vecht, op papier kan zetten. Ieder boek is een pijnlijk kraambed waarvoor men de ijzers nodig heeft!
Toch is er een werkje, dat hij in een paar dagen wist te beëindigen. Angelique (1948). Het is misschien wel zijn mooiste novelle en moet als een der zuiverste scheppingen uit het Vlaamse proza beschouwd worden. Er is een muzikaliteit in zijn zuiver-classiek proza, die onweerstaanbaar bekoort en de lezer meerukt.
Daan Inghelram is een zeer gelovig mens, hij gelooft zelfs in de inspiratie doch hij moet altijd eerst bij de Muze aankloppen, die hem soms volgt. Hij kan zich elke morgen aan het werk zetten als een kantoorbediende wanneer er geen klas is natuurlijk, - én een leraar heeft niet altijd klas.
Als een auteur zich verheugen mag in een goede kritiek dan stellig Inghelram. In Nederland werd een novelle bekroond De Stroom uit 179 inzendingen en men beweerde dat hij een tweede Van Schendel was en zijn stijl verwant met die van De Pillecijn. Sommige schrijvers zouden het hoog in de bol krijgen na zo 'n lof maar hij behoort niet tot de hoogmoedigen. Hij incasseerde zelfs de onvriendelijkheid vanwege de vrienden van Dietse
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd
