West-Vlaanderen. Jaargang 2

Arthur en Constant Lambrechts

WANNEER twee artisten dezelfde naam dragen, practisch onder één dak wonen en geregeld samen exposeren heeft men onwillekeurig de neiging een parallel te trekken tussen beider kunst, m.a.w. de ontleding van hun werk te baseren op een vergelijking tussen de kunst van de ene en de kunst van de andere. De perspectief-beperking, welke hiervan onvermijdelijk het gevolg is, is, in het geval van de Roeselaarse schilders Arthur en Constant Lambrechts slechts in geringe mate gerechtvaardigd. Alleen tot in de jaren vijf en zes en veertig hebben beide schilders grosso modo dezelfde weg gevolgd. In de daaropvolgende periode is echter beider artistieke persoonlijkheid zich, in een snel tempo, gaan ontbolsteren. Nu de kunst van deze twee artisten definitieve vormen heeft aangenomen is het verschil tussen beider sensibiliteit en aanleg duidelijk in het licht getreden.

De eerste periode, het werk tot vlak na de oorlog, waaruit bij de ene en de andere vrijwel niets dan de voorliefde voor bepaalde kleurencombinaties, voor sommige tonaliteiten is bewaard gebleven, stond in het teken van een zwaarmoedig romantisch expressionnisme. De nadruk in deze woordencombinatie valt op romantiek; de expressionnistische vormwendingen zijn in de toenmalige schilderijen nog zeer zelden. Het is de periode van de desolate landschappen met fel bewogen hemel, met romantische lichteffecten, en van de, doorgaans met een figuur gestoffeerde, halfduistere interieurs. In het licht van de evolutie die hun kunst en die de plastiek sedertdien heeft

Bij, James Ensor: Rechts: Arthur en links Constant Lambrechts

doorgemaakt, moet erkend worden - en de schilders zelf zullen deze opmerking niet tegenspreken - dat deze werken die, wat de sfeer betreft, een persoonlijk karakter hadden, met

[p. 174]

Boven: C. Lambrechts, De duiven.

Midden: C. Lambrechts. Het meisje met de vlechten.

Beneden links: A. Lambrechts, De meid.
Rechts: A. Lambrechts, Moeder en kind op straat.

zuiver schilderkunstige criteria gemeten, moeilijk tot de hedendaagse, levende kunst kunnen gerekend worden. De vorm in deze doeken is zeer los, het koloriet vooral beschrijvend, de compositie vaag en bijwijlen onsamenhangend.

Omstreeks 1947 grijpt in beider kunst een grondige kentering plaats; Arthur en Constant Lambrechts worden bewust van de ware natuur van de kunst die zij beoefenen. In welke mate deze ontwikkeling bepaald werd door de belangstelling voor de nieuwe strekkingen welke in de jongste jaren aan de oppervlakte zijn doorgebroken of door het ontkiemen van elementen welke in de aanleg van beide artisten besloten lagen, valt moeilijk uit te maken. Dit heeft overigens minder belang. In kunst telt alleen het resultaat.

Dit resultaat is dat zowel Arthur als Constant Lambrechts thans hun eigen plaats in het zeer complexe post-expressionnisme te onzent hebben ingenomen. Dit heeft tijdens de overgangsperiode een tijdlang zoeken en tasten gekost. Overgang brengt trouwens steeds een zekere ontwikkeling mee en van deze ontwikkeling droegen sommige werken in de merkwaardige expositie, enkele jaren geleden, in het Paleis voor Schone Kunsten te Brussel, nog de sporen.

Sindsdien is de toestand echter volledig opgeklaard. Beide schilders hebben definitief hun terrein veroverd en hun stijl gevormd. Meteen is ook het verschil tussen beide gefixeerd. In dit opzicht kan, op grond van hun jongste werk, gezegd worden dat Arthur, meer dan Constant, trouw blijft aan het romantisch karakter van zijn interpretatie van het thema, terwijl Constant, schier zonder voorbehoud, een constructivistische plastiek beoefent. Dit verklaart waarom in de werken van Arthur het verband met de werkelijkheidsvormen anders, nauwer is, dan in deze van Arthur. Het constructivisme is een grondiger transformator dan het gevoel, omdat de constructivistische schilder van het doek, en niet van het thema vertrekt.

Dit verschil in vertrekpunt, wanneer het de schilder ligt, is trouwens bijkomstig. Hoofdzaak is de vraag hoever hij het gebracht heeft, langs de weg die hij heeft uitgekozen. Hierover zal waarschijnlijk op verschillende wijze geoordeeld worden. O. i. echter hebben de beide hier besproken schilders, elk op zijn manier, het postexpressionnisme ten onzent op onbetwistbare wijze verrijkt.

MARCEL DUCHATEAU