West-Vlaanderen. Jaargang 1

[p. 205]

Bloeiend Westvlaams koorleven

IN het algemeen wederopleven van het koorleven in ons land is West-Vlaanderen niet ten achter gebleven. In bijna elke gemeente bestaan soms meerdere koorverenigingen, die wel niet altijd tot het zuivere kunstpeil kunnen opgetild worden, maar die er nochtans dank zij hun ijver en toewijding in slagen bepaalde feestelijkheden passend op te luisteren en anderzijds terdege meehelpen om ons volk op te voeden tot een zekere graad van kunstgenot. Over de evolutie van het koorleven zou er heel veel te schrijven zijn. Hier is het evenwel de bedoeling naar aanleiding van een grote muzikale gebeurtenis in de provincie, namelijk de uitvoering van het oratorium De Komst des Heeren van Jozef Ryelandt, het belang en de verdiensten te onderlijnen van de twee koren die samen dit werk ten gehore zullen brengen. Het mag bijna gezegd dat beide koren dit werk zullen creëren, vermits het, hoewel reeds geschreven in 1906, nog nooit integraal in ons land werd uitgevoerd. Het zijn de koorverenigingen Cantores uit Brugge en Singhet ende weset vro uit Kortrijk. Beide koorverenigingen die reeds tien jaar bestaan, hebben niet alleen op plaatselijk plan, maar ook in het land en zelfs in het buitenland de aandacht op zich getrokken. Naast de opvoeding van de koorleden zelf - een opvoeding niet alleen tot muzikale smaak en tot zuivere weergave van het uit te voeren werk, maar tevens een streving naar het scheppen van de kunstvreugde in en door de zelfbeoefende gemeenschapszang - is het ongetwijfeld de grote verdienste van beide verenigingen dat zij ons volk de weg hebben gewezen naar talloze bronnen van nieuwe, ongekende of vergeten schoonheid.

*

Cantores

Uit een vrij losstaande kerkzangvereniging is het Brugse koor Cantores in 1941 ontstaan, onder de bezielende en inspirerende leiding van zijn stichter en dirigent, de heer Aimé De Haene. Het was oorlog en ook het kunstleven was veelal aangewezen op het plaatselijke plan, op eigen stad en eigen volk. Het koor Cantores groeide aldus van een kleine groep jaar na jaar aan en tot in 1945 had het uitsluitend a-capella-uitvoeringen op zijn repertoire. Wij herinneren ons allen met grote vreugde de talloze uitvoeringen van oud-Nederlandse en Franse volksliederen, alsook van een aantal fijn-uitgekozen kerstliederen die op diverse plaatsen in de provincie tot een buitengewoon succes zijn uitgegroeid. De indruk kan niet weggewerkt dat de stichter en verschillende oudere leden van het koor met een bepaald heimwee terugdenken aan die eerste a-capella-audities. Was het de vrijheid in de interpretatie die hen lokte? Of de onvermoede en ongekende mogelijkheden van de gave, pure samenzang?

Nochtans heeft Cantores, toen vanaf 1945 oratoria op het programma werden geplaatst, naar ons gevoel de volle maat bereikt van zijn kunnen. Het is reeds van toen af dat muzikale bevoegdheden uit binnen- en buitenland Cantores onder de beste koorverenigingen van het land hebben gerekend. Speciaal dient hier aangestipt het feit dat dit Brugs koor met een grote voorliefde enkele bijzondere werken heeft uitgevoerd van Jozef Ryelandt. Van meet af heeft dit koor de geest van Ryelandt's werk begrepen en heeft het meteen zelf een voorliefde getoond voor de mystieke ondergrond die in tal van zijn wrken geborgen ligt. Het mag in die zin wel typisch heten dat Cantores uit het oeuvre van Ryelandt De Zeven Weëen zelf heeft uitgegeven, een innig en doorvoeld

Aimé De Haene, stichter en dirigent van Cantores.

[p. 206]

werk geschreven op oude Vlaamse teksten. Naast de Scola Cantorum van Anderlecht aan wie het destijds werd opgedragen, is Cantores het enige koor dat dit werk heeft uitgevoerd. Daarnaast rijzen grote en gedenkwaardige uitvoeringen van Maria in 1951 en van Ryelandt's laatste oratorio Christus Rex dat in 1947 en 1949 te Brugge, te Gent en te Brussel in het N.I.R. ongehoorde bijval mocht genieten. Als men weet dat vele werken van Jozef Ryelandt onuitgegeven zijn gebleven of althans veel te onbekend, dan mag het wel gezegd dat dank zij Cantores een aantal van deze werken aan de vergetelheid werd onttrokken en deze meteen hoogtepunten zijn geworden in het muziekleven van de provincie en van het land.

Bovendien heeft Cantores naast het Requiem van Fauré in 1945, het oratorium De Jaargetijden van Haydn en het Weihnachtsoratorium van Schutz in 1946, tijdens de laatste twee jaar een viertal zeer gesmaakte uitvoeringen gebracht van The Messiah van Haendel. Deze audities, tweemaal te Brugge, eenmaal in het Casino te Knokke en eenmaal voor het N.I.R. te Brussel, kenden telkens een uitbundig succes. Naar aanleiding van deze en andere prestaties werd door alwie met het muziekleven vertrouwd is een eensgezinde hulde gebracht aan de gave muzikale interpretatie, de klankzuiverheid en de homogeniteit van het koor.

Tenslotte moeten nog twee speciale creaties aangeduid die zowel de smaak van de uitkiezing als de geest van koor en leiding passend onderlijnen. Thrêne pour le Vendredi-Saint van Jean Absil te Brussel uitgevoerd in 1947 en Oblatio van de Brugse toondichter Jules Bouquet op een tekst van de Brugse dichter Fernand Etienne dat ten gehore werd gegeven op Allerzielen 1951. Een ander zeer moeilijk werk wordt thans ingestudeerd namelijk Le Mystère des Saints Innocents van Henry Barraud op gedeelten van een gedicht van Charles Péguy.

Singhet ende weset vro

In 1943 vatte de heer Maurits Denaux het plan op om met enkele jongeren uit de Kortrijkse burgerij een zangkoor op te richten. De kern hiervoor werd gevormd door een twaalftal jonge dames en heren, die onder de naam en de leuze Singhet ende weset vro zich wilden inspannen om in eigen midden een ruimere kennis en dieper waardering aan te kweken voor de rijke schatten der vocale muziek en tevens om de vruchten van een bewonderende studie met blijde en piëteitsvolle mildheid uit te dragen bij ons volk. In den beginne, tijdens en onmiddellijk na de oorlog, gaf deze kleine groep talloze uitvoeringen van meerstemmige Nederlandse volksliederen, Franse chansons en kerstliederen.

In 1947, toen de mogelijkheden groter werden en het ledenaantal was gegroeid tot zeventig, werd ook het repertoire beduidend uitgebreid. Wij bemerken er passages uit Ryelandt's oratorio Maria en het ganse Requiem van Gabriel Fauré. In het kader van de culturele uitwisseling in Benelux trad het

Maurits Denaux, stichter en leider van Singhet ende weset vro.

koor op te Almelo, waar het een onverdeeld succes mocht oogsten. Het volgend jaar, toen de vereniging nog maar vijf jaar bestond, werd een belangrijke Goede-Vrijdagauditie gegeven met o.m. het werk De Zegening van Staf Nees, op tekst van Jozef Muls. Na de mededinging op 18 April 1948 aan het Vierde internationaal tornooi van polyphonische vocale muziek in het conservatorium te Brussel, waar het de Prijs Orlandus Lassus verwierf, en na een aantal zeer gesmaakte uitvoeringen van Gezelleliederen in het Gezellejaar 1949 neemt het koor deel aan het Koorfestival te Rijsel op 28 en 29 Mei 1950. Na een maandenlange selectie onder 136 gemengde koren blijven tenslotte 32 koren in finale waaronder verschillende met wereldfaam uit Frankrijk, Noord-Afrika, Canada en België. Op 29 Mei komt het Kortrijkse koor aan de beurt. Met een bezetting van 77 leden vertolkt het naast de opgelegde stukken als keuze-nummer Staf Nees' De Zegening. Samen met vijf andere koren, waaronder het bekende Parij se koor L'Alauda met 378 uitvoerders, wordt Singhet ende weset vro voor een laatste schiftingsproef teruggeroepen. Hiervoor wordt uitgevoerd O Jesu Christe van Van Berchem.

[p. 207]

De eerste prijs kwam als treffende en verdiende beloning. Dat deze uitvoering door een Vlaams koor van werk van eigen bodem (De Zegening en O Jesu Christe) en nog wel in de oorspronkelijke taal (Nederlands en Latijn) door een vreemde jury boven tientallen andere ongetwijfeld grote prestaties werd verkozen, moet hier onderlijnd. Deze uitverkiezing tekent meteen zowel het muzikaal gehalte van het koor zelf als de onvermoeibare doorzetting en de kundige toewijding van de leiding.

In 1951 voert Singhet ende weset vro in samenwerking met het omroepkoor en het groot-symfonie-orkest onder de leiding van Franz André te Brussel Beethoven' s IX^e Symphonie en de profane cantate Carmina Burana van Carl Orff uit. Het neemt tevens samen met vijf andere koren, waaronder ook het Brugse koor Cantores, deel aan de machtige uitvoering van Peter Benoit's oratorio De Oorlog. Te Kortrijk werd op 17 Maart 1951 een uitvoering gebracht van de Johannes-Passion van Joh. Seb. Bach. Het ligt wel in de bedoeling met dit werk te Kortrijk een zekere traditie te scheppen, zoals Antwerpen zijn jaarlijkse Mattheus-Passion heeft. Het plan genoot onmiddellijk bijval. Hierdoor zal Singhet ende weset vro meteen de gelegenheid te baat nemen om in onze provincie zowel een passende Goede-Weekprestatie te leveren, als een steeds terugkerende grote muzikale gebeurtenis.

Voor het seizoen 1952-1953 staan in het vooruitzicht op 18 Januari 1953 in de studio van het N.I.R. te Brussel en in samenwerking met koor en orkest van de Vlaamse uitzendingen een uitvoering van Der Mond van Carl Orff. Tenslotte zal Singhet ende weset vro volgend jaar op luisterrijke wijze zijn tienjarig bestaan vieren. Voor dit tweede lustrum wordt een grote auditie voorbereid onder meer met enkele a-capellawerken en met Le Roi David van Honegger.

*

Als wij de tienjarige activiteit overschouwen van deze beide eminente verenigingen - activiteit die wij hier slechts in de hoofdmomenten hebben belicht - moet finaal onderlijnd worden dat te Kortrijk en te Brugge lichtende haarden werden ontstoken, die de hele provincie overlaaien. In deze betrekkelijk korte tijdspanne heeft het vocaal herscheppen van grootse muzikale werken opnieuw de aandacht gevestigd op de taaie doorzetting en de kundige mogelijkheden die dit volk steeds in zijn ziel geborgen wist. Het is naast het zeker groot aandeel van de koorleden zelf, de onmiskenbare verdienste van de twee al te bescheiden kunstenaars, die dit nieuwe leven hebben gewekt.

FERNAND BONNEURE