West-Vlaanderen. Jaargang 1

[p. 158]

Brugse gevelstijl

EEN bijdrage leveren over Brugse gevelarchitectuur is niet 20 gemakkelijk. De stof is te uitgebreid om in een korte bijdrage grondig te behandelen. Bij het opmaken van onze Volledige Inventaris van alle Monumenten en Kunstwerken van Brugge, opdracht die we kregen van het Ministerie van Openbaar Onderwijs, dienst A.C.L., hebben we alle gevels van Brugge, straat per straat opgetekend en bestudeerd. Dat maandenlange inspannend werk levert echter tal van interessante gegevens. Brugge telt niet minder dan 1280 oude huisgevels waaronder minstens 500 merkwaardige. We geven er de voorkeur aan in deze bijdrage een beknopt doch zo klaar mogelijk overzicht te schrijven van de verschillende bouwstijlen in de Brugse gevels alsmede de essentiële kenmerken van elke stijl nader toe te lichten. Dit willen we dan telkens met enkele voorbeelden aanvullen.

I. Gothische gevels (XV^de eeuw tot circa 1635)

Van vóór de XV^de eeuw bestaat er in Brugge geen enkele huisgevel (uitgezonderd het Huis van Genua in 1399 opgetrokken in niet specifieke Brugse stijl). Vóór die eeuw werden de meeste huisgevels in hout opgetrokken en gedekt met een strodak. Wegens het voortdurende brandgevaar trof het Brugse Magistraat herhaaldelijk maatregelen om dit tegen te gaan. Zo besloot de stad in 1417 een derde tegel te betalen aan alwie een strodak verving door een tegeldak of een nieuw huis met een tegeldak liet dekken. In 1460 waren

Het Tolhuis, thans Stadsbliotheek. Witsteen, gedateerd 1447, laat-gothiek. Uiterst links, naast het portaal. Het Pyndershuis. Laat-gothiek. Jan Van Eyckplaats.

er reeds zoveel inwoners, die van deze subsidie profiteerden, dat de stad voortaan nog één vierde der tegelen betaalde. In 1467 werd het verplichtend alle huizen in de voornaamste straten aldus te bedekken. Een reeks besluiten in 1695, 1634 en in 1635 deed de nog bestaande houten gevels verdwijnen. We kunnen ons nog alleen een idee vormen hoe die houten gevels eruit zagen door twee nog bewaard gebleven houten gevels: in het Genthof nr

Huis De Croon, thans een Jeugdherberg. Baksteen, circa 1500. Wijnzakstraat en hoek St Jansplaats. Laat-gothiek, eerste type.

7 en in de Korte Winkel, naast nr 2.

De eerste is zeker de oudste en heeft een specifiek uitzicht: de verdiepingen springen licht vooruit, de scherpe puntgevel is versierd met een spitsboog en de vensters zijn klein. Alleen de onderbouw is in baksteen evenals de zijgevels.

Van de stenen gevels uit die periode zijn er in Brogge heel wat gevels overgebleven. Bij een nauwkeurige optelling der Brugse gevels kunnen we volgende cijfers aanhalen: er bleven 112 gothische gevels, met uitgesproken gothische stijlkenmerken bewaard. Daarvan dateren er 28 uit de XV^de eeuw, 71 uit de XVI^de en 13 uit de XVII^de eeuw. Daarvan zijn er 32 gedateerd. Daaruit menen we te mogen besluiten, dat de gothische stijl in de Brugse architectuur sterk gebloeid heeft, dat deze stijl in de XVI^de eeuw in Brugge overwegend was en zelfs stand hield tot een heel eind in de XVII^de eeuw. Die gothische gevels in Brugge hebben een zeer karakteristieke eigen stijl waarvan we de voornaamste kenmerken opsommen:

1. De sterke verticale lijn overheerst. Die verticale lijn wordt verkregen door het plaatsen van de vensters der verschillende verdiepen in nissen waarvan de lijsten in één ruk van beneden, tot boven toe doorlopen. Verticaal accent dat nog verhoogd wordt door de licht vooruitspringende slanke muurdammen (dat zijn de overgebleven muurgedeelten tussen de vensters door die nissen gevormd).

2. Het gebruiken van de rondboog, die de nissen boven de vensters afsluit. Zelden treffen we de nochthans voor de gothiek kenmerkende spitsboog aan.

3. De versiering in baksteen wordt kwistig aangebracht. Aanvankelijk werden de boogtrommels (d.z. gedeelten gevormd door de rondboog boven de vensters) evenals de overgebleven muurpanelen tussen de vensters versierd met eenvoudige drielobben, neuzen of puntbogen. Later, vooral van het begin van de XVI^de eeuw af, bestaat die versiering uit licht en grillig traceerwerk (ook genoemd netwerk). Dit tra-

[p. 159]

ceerwerk wordt steeds door fijn bewerkte bakstenen gevormd en verleent een rijk aspect aan deze Gothische architectuur.

4. Vrijwel al de gothische gevels staan met de kleine gevel (smalgevel) langs de straat. De oudste gevelbekroning is ongetwijfeld de puntgevel, die rechtstreeks afstamt van de houtbouw. Doch reeds in de eerste helft van de XV^de eeuw verschijnt ook de trapgevel o.m. op werken van Vlaamse Primitieven. Beide vormen treffen we in die periode te Brugge in omtrent gelijk aantal aan.

In de gothische gevels van Brugge kunnen we een drietal belangrijke verschillende bouwtypen onderscheiden. Stippen we vooreerst aan dat de meeste gevels in baksteen opgetrokken zijn. Er zijn slechts een achttal gevels in witsteen bewaard gebleven.

Het eerste geveltype, dat ook het oudste is, vertoont een gevelschema, waarbij alle venstertraveeën afzonderlijk omlijst zijn. (travee: is de indeling van de gevel in gelijke gedeelten in de breedte en wordt gerekend naar vensters of deuren). De lijsten, die nissen vormen waarin de vensters boven elkaar ingesloten worden, zijn boven door een rondboog gesloten.

Enkele voorbeelden: Het Zwarte Huis, Kuiperstraat, Huis Bouchoutte, Grote markt, (derde kwart XV^de eeuw), De Croone, hoek St Jansplaats (ca 1500) e.a.

Het tweede type waarvan omstreeks 1520 het eerste voorbeeld moet gebouwd geweest zijn breekt met die afzonderlijk afgesloten traveeën en er worden nu twee, drie en zelfs meer venstertraveeën in één lijst, die sierlijk golft, samengevoegd. De lijst vertrekt aan de beide uiteinden van de gevel en gekomen aan het midden van de hoogte buigt ze soepel naar de top toe, omsluit daar boven het top venstertje om dan verder opnieuw naar het andere uiteinde te dalen. Enkele voorbeelden: Molenmeersch nr 32 (1530) en Huidevettersplaats nr 13.

Een derde type, feitelijk een tussenvorm der twee vorige, verschijnt eveneens omstreeks 1520. Alle venstertraveeën worden hier weer afzonderlijk beklemtoond en door een lijst in een nis omsloten. Doch de middentraveeën (één of meer) worden afzonderlijk in één lijst, die van onder tot boven gaat, ingewerkt. De linkse en rechtse traveeën worden eveneens afzonderlijk omlijst en zijn meestal afgesloten door een begonnen rondboog, die op een punt uitloopt. Deze lijsten sluiten bij deze van de middentravee harmonisch aan. Enkele voorbeelden: Ambachtshuis der Schoenmakers, Steenstraat nr 40 (gedateerd 1527), Pourbusstraat nr 7, nr 3 en nr 5. Dit gevel type komt in de XVI^de eeuw zeer veel voor. Na deze enkele woorden over de kenmerken van de Brugse gothische gevels en over de voornaamste typen rest ons nog enkele van de mooiste gevels aan te halen.

Het Tolhuis (thans Stadsbibliotheek) en De Croon (hoek St. Jansplaats en Wijnzakstraat) behoren tot de indrukwekkendste gevels van het eerste type uit Brugge. De eerste Het Tolhuis liet Pieter van Luxemburg in 1477 in witsteen optrekken (afb. 1). Het is een gebouw met vier venstertraveeën en vier verdiepingen. Links springt een portaalingang ver vooruit. Dit portaal is met een prachtig wapenschild versierd en bekroond met een even mooi uitgewerkte borstwering.

De Croon (afb. 2) is opgetrokken in baksteen en mag circa 1500 gedateerd worden. De ranke muurdammen en de lijsten, die de opeenvolgende vensters der verdiepingen in één lijn omsluiten, geven een buitengewoon verticaal accent aan het geheel. Even indrukwekkend is de dubbele trapgevel Den Struys, Biskayerplaats nr 6, (ca 1510), (afb. 3) met acht traveeën en sterk geprofileerde muurdammen, die vlak boven het gelijkvloers opstijgen. Een der kleinste gothische gevels, eveneens van het eerste type, is gevel nr 32 in de Zilverstraat van Jean Vasquez in witsteen en gedateerd: 1468. De gevel eindigt in een punt (afb. 4). Het kleinste geveltje van Brugge is het Pyndershuis op de Jan Van Eyckplaats vlak naast het Tolhuis. Dit kleine geveltje in witsteen is rijk opgevat en met beelden en fijn traceerwerk versierd (hersteld) (afb. 1, uiterst links).

Tot de merkwaardigste gevels van het tweede type behoort gevel Huidevettersplaats nr 13, een kleine gevel waarbij de twee venstertraveeën door een golvende lijst omsloten worden. Doch de beste is wel de gevel Molenmeersch nr 32, waar één lijst van beneden naar boven en weer sierlijk dalend alle vensters omlijst. Fijn traceerwerk, telkens anders van tekening, versierd de boogtrommels.

Van het derde type vinden we tal van mooie voorbeelden. We vernoemen hier vooreerst het Ambachtshuis der Schoenmakers, Steenstraat nr 40, waarvan slechts het bovengedeelte overgebleven is. Het is een monumentale bakstenen trapgevel, die 1527 gedateerd is. De vijf venstertraveeën blijven afzonderlijk. De dunne muurdammen en de opeenvolgende omlijste vensters verlenen aan deze brede gevel toch een sterke verticale lijn. Van dit type staan een paar prachtige gevels in de Pourbusstraat. Zo deze van de Pourbusstraat nr 3, een trapgevel in baksteen uit het tweede kwart der XVI^de eeuw, waarvan de boogtrommels en muurvlakten met grillig en fijn traceerwerk opgesmukt zijn. De gevel nr 7, eveneens een trapgevel in baksteen en gedateerd: 1530. De muurdammen zijn

Huis Den Struys. Baksteen, circa 1520. Biskayerplaats 6. Laat-gothiek. Eerste type.

hier vrij breed maar werden boven opengewerkt met blindnissen. Prachtig is het ragfijne traceerwerk in de hoogvelden. Het lijkt Brugse kant in baksteen. Deze versieringen evenals de bekende erker van Herman van Oudevelde, Vlamingstraat (1514) leren ons wat die Middel-

[p. 160]

eeuwse ambachtslieden met bakstenen konden bereiken. Geen andere stad heeft dergelijk artistiek baksteen-werk nagelaten.

II. Renaissancegevels (XVI^de eeuw tot tweede kwart XVII^de eeuw, circa 1540-1640)

Vooreerst moeten wij opmerken, dat er van het tweede kwart der XVI^de eeuw af minder dan voorheen gebouwd werd. Brugge's rol als haven en markt was voorbij en daarmee ook de vroegere welstand. Anderzijds blijven de Bruggelingen vasthouden aan de traditie en bouwen nog de gehele XVI^de eeuw door in laat gothische stijl. We tellen immers niet minder dan 71 gothische gevels uit de XVI^de eeuw, wat veruit het grootste deel vormt van de bewaarde gevels uit die periode. Het getal Brugse gevels, dat de specifieke kenmerken der Renaissance vertoont, is zeer klein: een tiental. Uit die periode zijn practisch geen gevels te vinden, die wat opbouw en versiering betreft, kunnen wedijveren met de laat-gothische.

De eerste sporen van de nieuwe Renaissancestijl duiken in Brugge reeds vroeg op. Op sommige werken van Memling (einde XV^de eeuw), maar nog duidelijker bij Geeraard

Huis Au bon compte Avenir van Jean Vasquez, secretaris van Isabella van Portugal. Witsteen en gedateerd 1468. Zilverstraat, nr 2, Laat-gothiek, eerste type.

David, vinden we ornamenten uit de Renaissance: bloemenslingers, medaillons... Trouwens één van Brugge's grootste en mooiste beeldhouwwerken, de monumentale Schouw van het Vrije (1529-1533), vertoont reeds menig kenmerk der Renaissance. Als enkele der voornaamste kenmerken van de profane bouwkunst der Renaissance kunnen we aanstippen:

1.	De horizontale lijn vervangt de vroegere verticale, wat aan de gevel een rustig en evenwichtig accent verleent.
2.	Als gevelbekleding vinden we ofwel een fronton of een rustige vlakke afdekking. In Brugge wordt de trapgevel nog veel gebruikt.
3.	Het fijne traceerwerk is verdwenen en is vervangen door een heel andere versiering als medaillons, cartouches, grotesken of bas-reliefs. De beeldhouwkunst krijgt dus een grotere plaats dan vroeger.
4.	De rondboog boven de vensters is verdwenen en we krijgen thans, in gewone gevallen, rechthoekige vensters (licht omlijst met witsteen) en bij rijkere gevels, met een fronton-bekroning.
5.	In plaats van lijsten, die de vensters der verschillende verdiepingen verbinden, worden deze thans vaak afgescheiden door pilasters of door kwart- en halfronde zuilen.

We vinden in Brugge vele gevels uit dit tijdperk, die zeer gewoon van uitzicht zijn en slechts enkele karakteristieken van de Renaissancestijl vertonen. Als bekroning hebben ze een trapgevel en boven de rechthoekige vensters, veelal omlijst met witsteen, spant een kwartboog in het midden versierd met een kopje (maskers en grotesken). Boven de vensters van het gelijkvloers lopen vaak geprofileerde bogen in baksteen.

Enkele voorbeelden:

Gevel in Meestraat nr 9, De Lier, een trapgevel (gedat. 1580); gevel in Wollestraat nr 21, 't Groenhuys, een trapgevel (gedateerd 1579); gevel in Wollestraat nr 28, Den Groen Mortier, een trapgevel (gedateerd 1634); gevel in Wijngaardstraat nr 28 en 26 (vormden vroeger één geheel), waarvan een trapgevel, die gedateerd is in 1587.

Karakteristieke Renaissancegevels zijn in Brugge weinig talrijk. De Griffie als één der eerste Renaissance-gebouwen bewaart een gothisch schema en de verticale lijn overheerst de horizontale. Alleen de ornamenten behoren tot de nieuwe stijl. De beste Renaissancegevels lijken ons

Huis Het Jonchof van de St. Joris schuttersgilde. Gedateerd 1541. Renaissance. St. Jorisstraat nr 35

Het Jonchof, St Jorisstraat nr 35 en de gevel Oude Burg nr 31 (hoek Simon Stevinplaats). De eerste gebouwd in 1541 voor de St. Jorisschuttersgilde wordt met een mooi fronton bekroond (afb. 5). De ruime rechthoekige vensters worden gescheiden door driekwart zuilen met verschillende kapitelen. Sterk vooruitspringende lijsten geven de gevel een horizontale lijn. De tweede gevel, helemaal in baksteen en 1571 gedagtekend, is eveneens met een sierlijk fronton bekroond. Terwijl de eerste verdieping gewone rechthoekige ramen heeft, zijn de vensters van het tweede en derde verdiep met verschillende frontons afgedekt (met driehoek en driekwartboog). De gevelschikking is zeer even-

[p. 161]

wichtig en heeft een horizontaal accent. Een eigenaardige en originele gevel in Renaissancestijl vertoont het huis nr 6 in de Nieuwstraat (afb. 6), gedateerd in cartouches in Arabische en Romeinse cijfers: 1565. De horizontale lijn overheerst hier absoluut; door een vlakke afdekking en door de brede versierde banden tussen de drie verdiepingen. Tussen de vensters staan kleine pilasters met rondbogen. Het origineelste zijn de streng geometrische versieringen in fijne baksteen op de muurvlakken. Een sobere maar toch karakteristieke Renaissancegevel vinden we in nr 1 en 3 van de Wapenmakersstraat. Het is een baksteengevel met drie geprofileerde horizontale witsteenbanden. Deze gevel, gedateerd 1616 in de ankers, wordt door twee frontons bekroond. Zware driekwart zuilen verdelen het gelijkvloers in traveeën. Naast de rijke doch te overladen gevel van Het Ambachtshuis der Metsers, Steenstraat nr 25 (1621) vermelden we nog een eenvoudige doch smaakvolle gevel nr 9 in de Gouden Handstraat. Hij is gedateerd: 1568. Het is een zeer harmonisch geheel.

III. Barokgevels (tweede helft der XVII^de eeuw tot tweede kwart der XVIII^de eeuw) (Van circa 1640-1740)

Rond het midden der 17^de eeuw breekt de Barokstijl in Brugge door. Barok is een reactie tegen de overdreven statigheid van vroeger en streeft vooral naar actie en dynamisme en naar grootse effekten. Bij een nauwkeurige optelling van de belangrijkste gevels constateren we, dat uit die honderd jaar (van circa 1610 tot circa 1740) 148 Brugse gevels in barokstijl bewaard gebleven zijn. Men kan deze cijfers als volgt onderverdelen: wat de periode betreft van 1640 tot 1700 vinden we 86 Barokgevels. Voor de tijd tussen 1700 en 1740 bleven 62 Barokgevels gespaard. We leggen er den nadruk op, dat al deze gevels een typische Barokke versiering hebben en vrij rijk opgevat zijn. Sommige daarvan uit de XVIII^de eeuw vertonen L. XIV kenmerken, doch allen blijven in de stijl van de Vlaamse Barok.

Als de voornaamste kenmerken van de Barokgevel noemen we:

1.	Schilderachtig effect van de gevels, door het afwisselend gebruik van baksteen en witsteen, van bas-reliefs enz.
2.	Actie en dynamisme in de geveluitbouw. Vooreerst door een drukke versiering: cartouches, reliefs, vruchtenslingers. Verder door de zwaar omlijste vensters en rijke frontons afgezoomd met witsteen en met zwierige voluten, vasen of beeldhouwwerk versierd.
3.	Een weelderige en rijke gevelschikking door een kwistig gebruik maken van beeldhouwwerk en ornamenten.

Een der eerste Barokgevels is nr 27 in de St. Jacobsstraat, gedateerd 1639. Het is een langgeveltype met een trapgevel in het midden. Het blijft een vrij sobere barokgevel, waar alleen het mooie portaal beklemtoond is. In dien zin zijn er vele Brugse Barokgevels. Zo vermelden we de dubbele trapgevel nr 30 in de Molenmeersch (afb. 7), die beiden geteerd

Huis nr 6 in de Nieuwstraat. Gedateerd 1565. Renaissance.

zijn, 1660 en 1657. Beiden zijn zeer pittoresk én door de afwisseling van baksteen en witsteen (waarmee alle vensters omlijst zijn) én door de talrijke bas-reliefs. De linkse bas-reliefs stellen de zeven werken van Barmhartigheid voor. De rechtse reliefs tonen de drie goddelijke deugden: Geloof, Hoop en Liefde en hebben nog cartouches door putti vastgehouden. Vele gevels uit die periode zijn in die vorm. B. v. Steenstraat nr 28 en 29, Westmeersch nr 10, Lange straat nr 31, Zwarte Leertouwerstraat nr 20, Den Duivel, Philipstochstraat nr 19 enz....

De Barokgevels uit de XVII^de eeuw, bekroond met een fronton, zijn in Brugge weinig in aantal, doch worden steeds talrijker van het begin der XVIII^de eeuw af. Rond 1720 zijn ze overwegend. Tot de beste behoren de weelderige gevels, Vlamingstraat nr 23 (1672), Braambergstraat nr 34, De

[p. 162]

Gevel nr 30 in de Molenmeersch. Baksteen en witsteen. Gedateerd links 1660 en rechts 1657. Barok.

Zwaan (1664) en Predikherenstraat nr 25 (1692). Het zijn allen rijkversierde en schilderachtige gevels. Een uitstekend voorbeeld van dezen is gevel nr 13, Lange Rei (afb. 8). Het is een hoge smalle gevel, die in 1716 gebouwd en met een mooi fronton afgedekt is. Dit fronton met zijn zwierige voluten is helemaal afgezoomd met witsteen. Alle vensters zijn eveneens omlijst met witsteen, terwijl boven twee blinde ronde venstertjes uitgewerkt zijn. Deze schilderachtige gevel is boven nog versierd met een relief: ‘Het Geloof’.

IV. De rococo-gevels (Van circa 1740 tot 1775)

Enkele jaren voor het midden van de XVIII^de eeuw komt er in Brugge reactie tegen de zware en effekt zoekende Barokstijl. Men wil rustiger gevelschikking en meer sierlijkheid. Het opsmukken met beeldhouwwerk en ornamenten wordt uitgeschakeld. Het begint in Brugge met gevels in, wat men in Frankrijk noemt, Régencestijl en bij ons als vóór Rococo kan bestempeld worden. Het is als een geleidelijke overgang van Barok naar Rococo. Er werd in die periode, van circa 1740 tot 1775, heel wat gebouwd. We tellen heden niet minder dan 88 gevels in Rococostijl waaronder een 15 in Vóór-Rococo, die vrij belangrijk zijn en met een maximum van zekerheid kunnen gedateerd worden. Daartussen zijn er een 25 tal grote herenhuizen. Getal Rococogevels dat in evenredigheid met andere perioden zeer hoog is.

De voornaamste karakteristieken van de Rococogevels zijn:

1.	De afdekking is horizontaal; de daklijst sluit de gevel af en wordt door enkele sierlijke dakvenstertjes gekroond. In de meeste gevallen treffen we ook het mansardedak aan. Gewoonlijk staat de lange gevel langs de straat.
2.	De bepleistering of beschildering van de gevels is in deze periode algemeen. Van het gebruikte materiaal ziet men aldus geen spoor.
3.	Er is geen sprake meer van enig beeldhouwwerk. Als enig ornament worden in de gevel, op de dakvensters, aan ramen en deuren grillige Rococo-schelpen aangebracht.
4.	De vensters zijn vaak afgezoomd met licht vooruitspringende lijsten en de deuren komen ook dikwijls ietwat naar voor. Vrijwel altijd treffen we een overhellend balcon boven de middendeur, dat versierd is met grillig en speels ijzersmeedwerk. Dat alles geeft aan de Rococogevel een licht en luchtig karakter.

Gevel nr 13, Lange Rei. Gedateerd 1716. Barok.

Eén der beste voorbeelden van Brugse gevels in deze stijl is het grootse kompleks van Het Kon. Lyceum voor Meisjes, Spiegelrei nr 15. De ruime lichte voorgevel krijgt twee overhoeks gebouwde zijvleugels. De rechtse vleugel vormt een treffend geheel. Alle vensters zijn licht omraamd en de gehele gevel is van pleisterwerk voorzien. Schelpen en speels ijzersmeedwerk versieren dit gebouw. Een even groots en typische Rococogeheel moet het herenhuis nr 96 en 98 in de Steenstraat geweest zijn (1731), dat nog gedeeltelijk bewaard is. Prachtig als type is nr 38 in dezelfde straat (thans A l'Innovation) met een licht vooruitspringend middengedeelte en vol speelse ornamenten. Zo citeren we verder gevel nr 2, Predikherenstraat, gebouw der Gerechtelijke Politie, Hoogstraat (1767), St Jansstraat nr

[p. 163]

Herenhuis St Annarei nr 22. Baksteen en bepleisterd. Tweede helft van de XVIII^de eeuw. Rococo of Louis XV.

18 enz. Zeer karakteristiek als voorbeeld is het herenhuis nr 22 St Annarei, dat een verfijnd geheel vormt. Het middengedeelte wordt beklemtoond door een elegant trapportaal met de leuning in grillig ijzersmeedwerk. Boven de speelse ingangsdeur welft een klein balcon in even fijn smeedwerk, waarachter een hoog venster oprijst. Achter de vlakke lijst springt het mansardedak vooruit, dat met dakvensters in sierlijke vorm bezet is. Aan al het raamwerk der vensters zijn gracieuze Rococoschelpen uitgewerkt. Het geheel is gepleisterd en geschilderd en laat een indruk van bevalligheid en lichtheid na.

V. Gevels van classicisme (van ca. 1775 tot ca. 1800)

Een reactie tegen deze speelse op het laatst vaak overdreven Rococostijl blijft niet uit. Men wil terug aanknopen met de vroegere Renaissancestijl, die op zijn beurt teruggrijpt naar de klassieke Oudheid. Het is de periode dat de Academie's overal een geweldige opbloei kennen. De kunstenaars streven op elk terrein naar meer soberheid en harmonie en brengen tevens de toepassing der klassieke bouworden en ornamenten. Het Classicisme wordt een strenge, koude academische stijl die veelal de nodige bezieling mist.

Er werd eveneens in die vijf en twintig jaar veel gebouwd in Brugge.

Vooral in de eerste vijftien jaar. We tellen niet minder dan 51 gevels in de stijl van het Classicisme. Daarvan zijn er heel wat belangrijke gevels en ruime herenhuizen. Enkele der voornaamste kenmerken van de stijl van het Classicisme, ook in Frankrijk genoemd de L. XVI stijl zijn:

1. De gevels blijven bepleisterd en geschilderd zoals in de Rococoperiode. Ze staan meestal met de lange gevel langs de straat.

2. De vlakke afdekking krijgt in het midden een groot klassiek fronton in de vorm van een driehoek.

3. De gevelindeling is veranderd: geen beklemtoning meer van het middengedeelte. Strenge afweging der verschillende traveeën met als gevolg een evenwichtig en rustig aspect.

4. Het ontbreken van alle beeldhouwwerk of ornamenten. Soms vinden we platte pilasters in de klassieke orden of een guirlande. Doch ze zijn dan zeer spaarzaam aangebracht.

Onder de talrijke gevels in die stijl willen we er slechts een paar aanhalen. De uitgestrekte gevel nr 10 in de St Jorisstraat heeft in het midden boven een groot klassiek fronton een hoge rechthoekige venster. In de zelfde zin noemen we gevel nr 17 in de Langestraat, waarbij de hoge vensters lichtjes omraamd zijn. Een uitstekend voorbeeld is de gevel nr 5 en 6, St. Maartensplaats (vormt één geheel), waar thans de Directie der Belastingen en van Kadaster ondergebracht zijn. Dit vroegere ruime herenhuis, op het gelijkvloers, versierd met vier eenvoudige platte pilasters en het grote fronton met guirlandes opgesmukt, maakt een statige en voorname indruk. Eén der beste gevels lijkt ons nog het Huis Arents, Dyver, waar thans het Europacollege gevestigd is (afb. 10). De uitgestrekte langgevel langs de Dijver met zijn smalle rechthoekige vensters en de twee sobere balcons dwingt voornaamheid af. Hier kunnen we ook de zij- en achtergevel in het Gruuthusehofke bekijken. Vooral de rustige achtergevel met het terras dat afgesloten is met een sobere leuning in ijzersmeedwerk maakt een goede indruk.

Hiermede willen we ons bondig overzicht over de Brugse gevelarchitectuur sluiten. We zouden onze bijdrage als geslaagd aanzien indien ze kon dienen als leiddraad voor liefhebbers, die met de buitengewone rijkdom van onze Brugse gevels nader kennis willen maken.

DRS. FRANS VROMMAN

Huis Arents, Dyver, waar thans het Europacollege gevestigd is. Einde XVIII^de eeuw. Classicisme.