Vlaamsche Arbeid. Jaargang 15

[p. 144]

Toegepaste kunst.

De toegepaste kunsten in Nederland.

IN het October-November-nummer van vorig jaar werden de eerst verschenen deeltjes van de onder dezen titel door Brusse uitgegeven monografieën over hedendaagsche sier- en nijverheidskunst besproken. Sindsdien bereikten ons nog een drietal werkjes, die de reeks schitterend aanvullen.

‘De Sierkunst op Nederlandsche Passagierschepen’, door Ir. S. van Ravesteyn. Voor wie dit deeltje alleen te zien krijgt, is het niet mogelijk zich een juist denkbeeld te vormen van de moderne Nederlandsche sierkunst. Het is wel vreemd, dat een kunstenaar als Lion Cachet juist het leeuwenaandeel van de inrichting der Nederlandsche passagierschepen werd toegemeten. Zijn ongemeen gemak bij het ontwerpen van sieraad doet hem aanhoudend in overdrijvingen vallen. Zeker kan hij geen stijlkunstenaar, in den zin van stijlen-nabootser, heeten; zijn vormen zijn hem alleen eigen, maar ze behooren niet tot de essentieel moderne, die we in een modern ingericht passagierschip zouden mogen verwachten. De overdreven luxus, geëischt door de maatschappijen-eigenaarsters, kan daar wel voor iets tusschen zijn, maar een voldoende verklaring ervoor is 't niet. Typisch modern zijn de scheepsinterieurs van Lion Cachet niet, en daardoor zondigen zij in hun wezen tegen den scheepsbouw. En als we de weelderigheid van motieven, en den rijkdom van stoffen en bewerking op de vele illustraties van Lion Cachet's werk hebben gezien, dan doen als een gezond bad aan, de eetzaal 2^de klas op de Jan Pieterszoon Coen door H.G. Hazeveld, alhoewel hier tegen den geplaveiden vloer en de al te banale pilaren wel wat te zeggen valt; en vooral de meesterlijk-vaneenvoud zijnde interieurs van den Batavier V door Henry van de Velde. Daar is telkens interieur-inkleeding en bemeubeling die slechts op een schip kan thuishooren. En het belang van dit boekje ligt nu juist in die ernstige vingerwijzing welke het paar voorbeelden van goede binnenscheepskunst beteekenen in verhouding tot het over-verfijnde individualisme van Lion Cachet.

Het Moderne Meubel, door Just Havelaar. Wat de fijne stylist en essayist, die Just Havelaar is, in dit boekje over de moderne Nederlandsche meubelkunstenaars zegt, behoort tot het allerbest wat er over het onderwerp geschreven werd. Zooals Havelaar de kunst der pioniers van het moderne meubel: Berlage, De Bazel, Lion Cachet en Penaat typeert, zooals hij verder de lijn der ontwikkeling bloot legt, zooals hij in modernen geest richting wijst, dat alles is van een juistheid van inzicht en een zuiverheid van uitdrukking, waarvoor bewondering geboden is.

Voor velen moet dit boekje rijke, wijdsche vergezichten openen, waar voorheen slechts dood-gewone burgerlijke behaaglijkheid werd gezien.

[p. 145]

En ook de illustraties zijn zeer zorgvuldig gekozen. Beginnend met de stoer-strenge meubelen van Berlage, behelst de reeks representatieve stukken van Nieuwenhuis, De Bazel, Penaat, van den Bosch, C. van der Sluys, Kramer, Krop, van Loghem, Muntendam, van der Wey, Spanjaard, Dreesen, Gort, Ravesteyn, Crouwel, welke tezamen een overzicht vormen van de richtingen die zich in de moderne Nederlandsche meubelkunst laten erkennen. Tot illustratie van Havelaar's betoog een waardig materiaal. In zijn geheel een werkje dat elk belangstellende in meubelkunst zou dienen te bezitten.

Plastische Kunst in Huis, door Jan Lauweriks. Voor wie het nog niet wist, is dit boekje het bewijs, dat er in Nederland op dit oogenblik een levende beeldhouwschool bestaat. En dan is school wel bedoeld als een groep kunstenaars werkende in eenzelfden geest. De Nederlandsche plastische kunst is een kind van de herboren bouwkunst, en daardoor bevinden zich in al haar uitingen, hoedanigheden van monumentaliteit, die, zelfs daar waar ongetwijfeld zwakke deelen aangewezen kunnen worden, nog een adem van de moderne kunstopvatting laten erkennen, zóó machtig dat men, vooraleer tot ontleding over te gaan, reeds heeft kunnen bewonderen.

De tekst van dit werkje, die veel beknopter is dan die van Havelaar over het meubel, is ook veel minder suggestief. Nochtans zijn de korte karakteristieken van het werk der voornaamste beeldhouwers wel goed. Belangrijk is in 't boekje echter vooral het illustratief gedeelte. En hier blijkt wel het best, de verscheidenheid in eenheid, die de moderne Nederlandsche beeldhouwkunst bezit. Eenheid: dekoratieve monumentaliteit, verscheidenheid: individualistische aanpassing bij het streven naar dit doel. B.v. de Aap van Alborg tegenover de Kameelen van Willem Brouwer. Het allegro van van den Eynde tegenover de vrouwefiguur van Hildo Krop, het paneel van Rädecker tegenover schemering van Jacobs van den Hof.

Het beeld van de Nederlandsche beeldhouwkunst in het boekje van Lauweriks geboden, is natuurlijk ver van volledig, maar voor den belangstellende is de lijst van beeldhouwers met opgave van tijdschriften en boeken waar hun werken gereproduceerd werden, een bron om zich verder in te lichten.

E. Leonard.