Vlaamsche Arbeid. Jaargang 14

[p. 229]

Sam's Wedervaren.

SAM bracht zijn eerste jaren gelukkig door in de vlakte waar hij geboren werd. De stad met hoge torens en de oude ingetogen kronkelstraten, waren de hele wereld waarrond wat weiden lagen en koren- en aardappelvelden.

Maar toen Sam zestien was, werd hij door zij vader, die koopman was, naar het buitenland gezonden om er voor de handel te worden opgeleid.

Sam keek zijn ogen uit toen hij plots een stuk van de aarde ontdekte. De eerste dagen was hij blij om al het nieuwe dat zich aan zijn oog opdrong, doch eens zijn verbazing geweken, werd zijn hart leeg en hij wou terug naar de vaderstad te midden van de weiden gelegen. Meermaals had hij lust om te huilen, maar nooit liet hij het blijken. Zijn oom, bij wie hij inwoonde, nam hem op zijn reizen mee en het duurde niet lang of Sam voelde zich op den vreemde thuis. Dat nieuw tehuis bepaalde zich niet als 't oude tot een woning, een straat en een stad, doch tot een ganse gouw met enorme fabrieksteden, door een dicht spoorwegnet met elkander verbonden. Sam stoomde van de ene stad naar de andere met evenveel gemak als hij vroeger van het ene straatje naar het andere liep.

Dat nieuw tehuis was toch het oude niet; op verrena niet zo innig noch zo mooi! en als Sam aan de stad van zijn kinderjaren dacht, dan rees ze voor zijn ogen op groter en heerliker dan hij ze ooit gezien had.

Toen hij twintig werd, stak hij met een passagiersboot in zee. Daar viel hem de diepte van de hemel op en de wijdte van de horizon. De blanke oneindigheid waar tussen de boot dobberde, verbaasde hem en maakte alles klein wat hij voorheen gezien had. Zijn verbazing was nog groter toen hij aan wal stapte. Hij bevond zich in een eindeloze stad, groter dan een provinsie te zijnent; de huizen waren hoog als torens en aan de verdieping van de straat brandden gloeilampen om de donkerte te weren. Aanhoudend slierden er mensen door de straten als eindeloze mierenlegers. De hemel was nauw zichtbaar wat Sam tenslotte bedrukt maakte en deed terug denken aan het rustige stadje in de lage landen waar hij nooit het gemis aan licht en ruimte gevoeld had. Ook was hij blij, als hij na een paar weken dat reusachtig mierennest met zijn artificiële flikkerlichten per spoor ver-

[p. 230]

liet en de open lucht instoomde. Als hij de korenvelden zag en de lucht daarboven, was het alsof er een bedreiging van hem week, want Sam had naast de luxueuse boulevards, stinkende volkswijken ontdekt, waar mannen met sifilitieke doodshoofden, vochten om een vrouw.

In de stad had Sam zich een atlas aangeschaft waarin hij de staten en de werelddelen met één blik kon overkijken. Hij schepte daar een onbewust genoegen in; hij volgde op de kaarten zijn tocht door de landen die hij doorkruist, en de zeeën die hij doorvaren had. Als hij uit wandelen ging dacht hij soms aan zijn reizen, aan al wat hij reeds gezien had; lag hij ergens neergevleid dan kneep hij zijn ogen dicht en overschouwde die landen met hunne hoogten en diepten en de stromen in de dalen, en de steden langs de stromen links en rechts.

Sam reisde verder en landde in het bergland aan. Als hij langs een wegeltje de hoogte opklom, blauwe vergezichten inblikte en het machtig golvende land overzag, beleefde hij een roes. Zijn levensbeschouwing keerde zich plots om als hij een stad aan de voet van de berg zag liggen als een hoop kaartenhuisjes, en de mensen langs de witte wegen zag kruipen als miertjes. Sam wou op de hoogte zijn huis bouwen, dicht genoeg bij God om Hem nabij te voelen en dicht genoeg bij de mensen om het gekke van hun doen en laten na te gaan.

Hij vertoefde daar lang. Doch Sam was maar een mens en als hij soms aan de stad van zijn kinderjaren dacht overmeesterde hem een week gevoel. Hij kreeg heimwee dat hem tenslotte te machtig werd. Als hij het wijdse panorama onder zich liggen zag, dwaalde hij in verbeelding tot achter de horizon, dwaalde over heuvellanden eerst, over vlakten dan en zeeën, en weer over vlakten door velden en weiden in kleurige vierhoeken verdeeld. Totdat hij de streek zag en de stad waar hij in zijn blijde kinderjaren vertoefd had. Hij wou die oude, mooie stad, waarvan hij alle straten zo goed kende terug zien, ieder huis bekijken, want hij wist dat er te zijnent smaakvolle, oude, ruime huizen waren; hij wou de mensen die ze bewoonden terug goeden dag zeggen, al die grote mensen die hij als knaap ontzag, ook wel eens plaagde.

Hij reisde af. Na een dagenlange tocht stapte Sam in zijn streek uit de trein. Het station leek wel nietig. Was dat het grote gebouw dat hij als knaap bewonderd had om zijn reusachtige afmetingen? ‘God!’ lachte Sam, ‘het lijkt wel speelgoed!’ En dat pleintje met die huisjes er rond waar café of hotel opstond, was dat het uitgestrekte stationsplein waar al de burgers destijds zo fier op waren? En die verrimpelde mannetjes: de kruiers, en die slaperige koetsiers en hunne lamme paardjes? En die gekasseide straatjes dan? Was dat die stad die hij tijdens zijn afwezigheid zo innig-groots voor zich schitteren zag? Niets was

[p. 231]

er veranderd, maar hoe scheen alles tot nietige afmetingen herleid! Sam dacht dat iedere mens hem herkennen zou, doch niemand groette hem. De burgers deden hun Zondagwandeling door de voornaamse straat die ze op en af slenterden, stapje voor stapje, net als voor jaren. Niets was er inderdaad veranderd! Sam bemerkte het groene tramwagentje dat hij in zijn vlegeljaren steeds met fiere bewondering aanstaarde. Hij stapte vlug op daar hij het vaderhuis wou terug zien, en het trammetje reed traag, traag voort en waggelde op zijn richels.

Amaat Burssens.