Vlaamsche Arbeid. Jaargang 14

[p. 81]

Impromptu.

VAN schoongetrokken hennep en zóó blond was de Jacobsladder van de zonnestralen. Zonder dit had ik haar misschien wel nooit opgemerkt aan dat venster, twee-hoog. Die straat daar is er juist geene om het refleksiespel van de wolken ga te slaan in 't kristal van een bril en zoo dan maar door te loopen met het alarm van een trambel in uw rug.

Tot dan had ik nooit dat gelaat gezien. Toch verwarde ik het dadelijk met dat van Nita Naldi. (Zie omslag, - kleurendruk: Picture Play magazine. Oogstnummer 1923.)

Van dát gelaat ook waren de twee groote, schuine oogen het sieraad. Het leek er zelfs naar of de lange groene oorbellen, de agressieve mond, het zwarte haar dat als een donkerblauwe, zijden tulband zat, er uitsluitend waren om den magischen steen der oogen. Mijn heroïsche verbeelding bracht me er toe uit te kijken, naar de roos die vóór mijn voeten zou vallen...

Er viel niets. Ik stapte aan. Keek nog even óp. Zag niemand. Betrad het pleintje waar de dag fleurt in de kruin van elken boom...

's Anderdaags, in die zelfde straat: er was geen zon op de gevels. Toch keek ik óp. Ze stond weer aan 't venster. Onbeweeglijk. Waarom dacht ik aan de groote japansche vaas, die ergens in een ontvangstsalon, de glorie uitmaakt van een gekoöpteerd senator? O ja, de bloemen van haar kimono...

Had ze me opgemerkt, Nita? (Ik noemde ze zoo maar wegens de uiterlijke gelijkenis met de bekende kino-ster). Jammer, er is daar in die straat onverpoosd drukte van menschen en wagens...

De dag werd me te lang. Zou ik Nita morgen ontwaren? Werkelijk, ze bevond zich aan 't venster. Van verre zag ik reeds het numismatische reliëf van haar gelaat. Haar blikken zochten me. O weelde van een glimlach...

Voor goed raakte mijn verbeelding op hol.

Woonde ze nu maar eens niet in die kaotische straat van de middenstad. Dan maar liever de zóó vaak in balladen voorkomende burcht, - er zijn wallen, een ophaalbrug, torens en kanteelen. Aan het getraliede torenvenster vertoont zich de ritueele jonkvrouw. Ze vlecht een touw. Natuurlijk met haar afgesneden lokken. Beneden wacht, in het romantische licht

[p. 82]

der maan, een geliefde haar eerstdaags óp. Hij zal dan op de vlucht slaan met de verloste bruid, die vóór hem uit zit, in den nek van zijn galoppeerend paard...

Geregeld ontwaarde ik haar, zoodra zich het venster van haar kamer uitzette in het perspektief van de straat. Glimlachend wekte ze mijn nieuwsgierigheid óp. In haar blik las ik den onuitgesproken wensch, spoedig kennis aan me te hebben. Mijn gedachten kon ze niet raden. ‘Wist ze maar, - dacht ik bij me zelve, - iets van de tamme duiven áf, die rondtrippen op de Groote Markt te Antwerpen en, op de vensterrichel van een gildehuis, maïskorrels pikken komen uit de hand van een tiepiste’. Want zóó ook stelde ik me de vlucht van mijn gedachten vóór, die Nita naar zich toe lokte.

In ch'alah: ik maakte kennis met Nita. Toevallig. Haar eerste handdruk was een liefkoozing. Nauw had ze me den rug toegekeerd, of ik las het kaartje dat ze me had opgedrongen.

CABINET DE MADAME CAGLIOSTRO
chiromancienne
(Ecrire d'avance pour consultations particulières.)

Zoo ver was ik nu toch al. Ik kende haar naam. Zelf postte ik mijn verzoek om een audientie. 's Morgens, met 't ontbijt, bestelde de conscierge me Madame Cagliostro's antwoord. ‘Je vous attends chez moi ce soir à 8 heures’.

De trap kraakte. De ‘pipelette’ liet haar brei in den steek om me achterna te roepen:

- Pour qui est-ce monsieur?

Nam ze mijn zaklampje voor een dievenlantaren?

- Madame Cagliostro, mad'moiselle!

Dat ‘mad'moiselle’ was een vondst. Bijna vriendelijk, althans minder schor, zei de oude:

- Second étage, à droite.

Ja dat wist ik ook. Er was een deur waarop het naamkaartje dat ik bij me droeg. Ik drukte op den belknop...

Martinique, je stondt vóór mij, te voeten uit, zoo freel en huiselijk. Kinderachtig, niet waar, heb ik je begroet? Openhartigheid werd me wel meer ten kwade geduid door vrouwen, die niet in de gelegenheid werden gesteld er misbruik van te maken. Minder dan je plotse aanwezigheid heeft me, op dát oogenblik, bewogen de aanblik van het dekorum, waarin je me dadelijk zoudt te woord staan.

Aardig kwam het rood van de rozen, in die twee witte vazen, uit op het zwart gebloemd papier van dat ‘cabinet particulier’. Zwijgend heb je mijn hand in de uwe genomen, over

[p. 83]

de smalle tafel heen. En het was een niet weinig koddig spektakel, je verdiept te zien in de studie van de zeven gebieden van mijn palm en je stem, - ze vibreerde als deze van de verpleegster, die eens telefonisch den nachtdokter opschelde in het veldlazaret, waar een getrepaneerde naast mij ter ziele ging, terwijl hij een onnoozel soldatenliedje zong, - te hooren verkondigen, wat je waarschijnlijk hadt onthouden, uit de aandachtige beroepslektuur van d'Arpentigny's Chirognomonia of Gessmann's Katechismus der Handlesekunst.

Maar ik ben opgestaan. Uit jouw profetische wijsheid heb ik de munt van mijn spot en je loon geslagen. Toen zijn we aan 't praten gegaan. In de kamer daarnaast, een ‘second hand shop’, - ik doelde op den antikiteitenrommel...

Had ik nooit wat gelezen van Cagliostro, den XVIII-eeuwschen wonderdokter en toovenaar? Zelfs d'Espreménil had het verweerschrift geteekend, opgesteld ter verdediging van den in de Bastille gekerkerden avonturier; daarin werd aangetoond dat Cagliostro, in de pyramieden van Egypte, door den wijzen Althotas, zijn leermeester, in de verborgen wetenschappen was ingeleid geworden, - dat hij hennep in zijde kon veranderen, kleine diamanten oplossen en omtooveren in groote, de toekomst voorspellen, booze geesten verbannen, de dooden opnieuw tot leven roepen, kortom, - dat hij was ‘een vriend der menschheid’.

Van dien Cagliostro was jij de laatste telg. Zoo zei je. Bij wijze van inleiding, voor wat er later gebeuren zou, tusschen ons, was dat voorzeker een heel plezierig betoog. Maar ik kocht in dien tijd ál de tabak en sigaretten óp, die de met verlof ontscheepte Belgische piotten, over de grens hadden gesmokkeld en verhandelden, onder het glazen afdak van de Gare du Nord. Kortom: ik was een zakelijk man. Mijn boniment was niet minder bespottelijk van het uwe; zelf besefte ik er echter de bespottelijkheid van. Daarom riep ik uit, ongeveinsd, na dat fantastische woord vooraf:

- Quelle blague!

En was je verwondering mij een reden tot omzichtigheid.

Van ons vernederend avontuur was dit het thema: met de zich in u geleidelijk voltrekkende bewustwording van je verderfelijk inzicht, werd het je, och arme, weeker om het hart, en was je liefde, te mijnen opzichte, niet langer geveinsd. De stralenbundels van twee tot elkaar in geluwde vaart naderende autolampen: zóó ook verbleekte, bij den eensklaps te opzichtelijken gloed van jouwe liefde, de mijne...

Dat je in den beginne zóó sarrend onverschillig was voor mijn sentimenteele welsprekendheid, verbaast me niet meer, nu

[p. 84]

ik heb onderschept, hoe je toen in de knel zat. Meer: ik stel zelfs op prijs, de pogingen die je in het werk hebt gesteld, om me de leugenachtigheid te verbergen, - of althans te verbloemen, - van je verzinsels...

Toen het verhaal betreffende Cagliostro had aanleiding gegeven tot zulke hilariteit, dat de echo van dat geschater er zelfs onwelvoeglijk door werd, viel me eerst óp, hoe beminnelijk je hals is, wanneer je je voorover buigt en je gelaaat schuil gaat achter je opgeheven handen...

Was dit eerste bezoek al niet stichtend voor beiden? Ik was er immers al dadelijk van overtuigd dat jij, instinktmatig, de kwetsbare plek had aangevoeld, en dáár nog wel, waar ik mijn armuur het sterkst waande...

Mijn liefde ten overstaan van die arglistigheid: Sint-Joris tegen den draak? Je bleeft me, op de eenige vraag die ik je stelde, dat antwoord schuldig waar ik kontrool op had. En waaruit ik zelf dan mijn toekomst zou hebben afgeleid.

Wat je strategisch niet met verbluffing wist te bereiken, zou je beproeven te bekomen met de evokatieve kracht van in verteedering gedrenkte woorden. Maar die verrassing heb je me gerezerveerd voor een later onderhoud...

Ik heb je betaald voor die eerste audiëntie. Ook je blik gaf me te kennen, dat je niet de dupe was, van dit financieel en psykologisch bedrog. Financieel bedrog: want niet geëvenredigd aan je verdienste. Psykologisch bedrog: want ik vergoedde je immers enkel voor het genot dat de liefde, in dit stadium van verwachtingen, met zich brengt en niet voor de woorden, waarmee het je doorgaans lukte, anderen te paaien...

Met mijn toekomst was ik maar ingenomen in zooverre ik me inbeelden kon, dat jij er een rol in zoudt spelen. Ik had me in jou verliefd. Toch verontrustte je bijzijn mijn gemoed. Ik verlangde naar je bijzijn en ik duchtte het. Naar je bijzijn verlangde ik, omdat het strijd veroorzaakte en mijn wezen, in strijd, volkomener zich zelf is. Ik duchtte je bijzijn, omdat ik den tegenstand geleidelijk bezwijken zag onder den drang van mijn verweer en mijn aanval, en daar met dien tegenstand, ook eindigen zou, de strijd: doel van mijn leven. Niet met het bezit van wat men begeert hangt het opperste genot saam; enkel met de begeerte, den strijd welke voorafgaat aan dat bezit, - de overwinning of de nederlaag.

Nu ben ik er tevreden over, dat jij je waardigheid onberispelijk wist óp te houden tegenover mijn onbezonnen gedrag. Niet om jou, om me zelve; er werd aldus voorkomen, een zich nog dwazer aanstellen van mijnentwege. Het was zóó reeds voldoende ongerijmd...

Ik bood je liefde aan, jij me leugens. Zoo onderstelde ik. Vergeef me: ik wist toen niet beter. Je loogt niet om me te bedriegen, maar uit noodzaak. Ook de liefde blaakte jouw hart.

[p. 85]

Je leugens waren soevereine bevliegingen van liefde. Dat maakte de historie uit van den ingerekenden alhoewel schijnbaar ontoerekenbaren Spanjool...

Het was een kantschrift op den om het half jaar in de kranten weerkeerenden overdruk van het beruchte, van Madrid uit verzonden epistel. Een Spanjool was ten gevolge van politieke troebelen gearresteerd geworden en in de kast gestopt. Hoe jammer. Pas voor zijn aanhouding had hij immers, in 't station, een reiszak in bewaring gegeven; daarin berustte zoo maar eventjes voor enkele duizenden pond sterling aan diamant. Was hij zijn beurs ook niet verloren? Waarschijnlijk. De arme kerel had niet eens de noodige franks op zak, waarmede de bekende reiszak kon gelost. Of ik hem soms wat leenen wou? Tegen goede belooning. Het bedrag was door te zenden naar Barcelona, poste-restante, enz...

Martinique, je verdichtstel was een poëma. Jij was in betrekking met (of zelfs bij?) den onschuldigen drommel. De Spanjool zat feitelijk niet in de kast. Het was een geniaal schilder. Om aan den kost te raken zette hij futuristische schermen óp, voor het poppentheater van een uitgeweken Russisch foorkramer. Hij wou er uit. (Uit de mizerie). Schilderen naar luim en inval. Eens zou men dan weten waar Picasso den wortel gegraven heeft...

Ten einde raad had hij er dan maar een duizend of wat gepolygrafieerde omzendbrieven op gewaagd. Met den boni van die onderneming zou... hij zijn wissels trekken op de eeuwigheid. Onsterfelijk was hij immers al! (Ongeweten.)

Maar ik slaagde erin je de ware versie omtrent dien Spanjool te doen vertellen. Na die revelatie verhief je blik zich traag naar mijn mond toe, - opgetrokken slagboom van een bewaakten overweg: de baan was vrij! Maar o, wee: ik kreeg den slagboom in den nek.

Dat was ons laatste onderhoud. Nooit was je me zóó dicht genaderd en nooit waren we verder van mekaar áf.

Verliefd kwam ik naar je toe; nuchter was je onthaal. Tusschen ons zweefde enkele malen de melodie van een leugen. En, zonderling was toch wel de evolutie van beider gemoedstoestand op die korte tijdspanne: het was voldoende dat jij je leugens verzaakte en de waarheid spraakt, opdat ik je nuchter verlaten zou en jij verliefd op me toetreden...

Ik was wellicht een te zakelijk man toen. Maar al heb ik er het ronselen in gesmokkelde tabak bij opgegeven: mijn illuzies zijn eventwel niet alle in rook opgegaan! Hoe zou ik anders besluiten dat er herinneringen zijn, die des te schooner zijn, naarmate ze feiten betreffen die hadden kunnen gebeuren. En niet gebeurd zijn.

Fritz Francken.