Vlaamsche Arbeid. Jaargang 13

[p. 119]

Aanteekening

Politieke vrijheid.

- Vóór enkele maanden werd door Th. van der Schelden in een weekblad druk geageerd voor een rangorde der liefde, die de Vlaamschgezindheid steeds ondergeschikt maakt aan de Katholieke prioriteit. Aansluiting bij de katholieke unie wordt voor Katholieke flaminganten plicht geacht op den grond, dat alleen deze groepeering de verdediging van de godsdienstige belangen op haar program heeft staan. Al wordt er tevens de nationalistische gedachte uitgesloten, toch hebben Katholieken geen keus, als het op stemmen aankomt, tusschen een neutrale partij die in Vlaamsch opzicht waarborg geeft, en de katholieke, die anti-nationalistisch is. (Natuurlijk alleen als dat nationalisme Vlaamsch is!) Het is hier de plaats niet om de zonderlinge redeneering van Th. van der Schelden aan de Katholieke feiten te toetsen. Schrijver vroeg op welk gezag de Katholieke Unie de Vlaamsche zelfstandigheid verkettert. Wij zouden kunnen vragen op welk gezag de Katholieke Unie zich het monopolium van de Katholiciteit toe-eigent! In het Hollandsch weekblad de ‘Nieuwe Eeuw’ werd zeer interessant gedebatteerd over de stembusvrijheid van den Katholieken staatsburger. Dit naar aanleiding van de scheuring in de Katholieke staatspartij, die door afwijkende inzichten op het gebied der sociaal-ekonomische wetgeving veroorzaakt werd. Dr. Wagenaar had in ‘De Tijd’ beweerd dat de vrijheid door Leo XIII, o.m. toegekend aan de Katholieke staatsburgers, enkel geldt voor een idealen staat die zijn recht nooit te buiten gaat, maar dat in den modernen staat, die aanspraak maakt op volkomen souvereiniteit, de religieuse belangen steeds in gevaar zijn. En zelfs in de veronderstelling dat er op dit oogenblik geen gevaar dreigt, zou het nog niet toegelaten zijn de geconstitueerde katholieke partij te verlaten, omdat er elk oogenblik onraad te verwachten is, en men een noodzakelijk wapen niet mag weggooien. Met veel recht werd door den kroniekschrijver van de ‘Nieuwe Eeuw’ daar tegen aangevoerd dat praktisch de heele politieke vrijheid daarmede opgevouwen is. Als men enkel over de problematische middelen beschikt, die een direkte aktie op de kiesvereenigingen bij het kandidaat-stellen toelaat, is er praktisch geen mogelijkheid een afwijkende opinie in ekonomische aangelegenheden door te zetten. In deze acht hij een ingrijpen der Geestelijke overheid ongewettigd en ook gevaarlijk. Hij citeert het voorbeeld van Frankrijk en Tcheco-Slowakije.

Hij had evengoed op de Vlaamsche toestanden kunnen wijzen. Het conflikt tusschen de Franschgezinde geestelijke overheid en de Vlaamschgezinde geloovigen met den lageren clerus aan het hoofd, is nooit tot een buigen of barsten gekomen. Alleen hierom omdat de Vlaamsche insubordinatie zuiver innerlijk en politiek bleef, en de machthebbers met strijdmiddelen werkten waartegen niet gediskuteerd kon worden: verplaatsingen, etc. In elk geval heeft het Katho-

[p. 120]

licisme er geen zijde bij gesponnen dat seminaristen het kleed weer moesten afleggen, omdat ze niet ‘geroepen’ waren, vermits ze de politieke opvattingen van hun bisschop niet deelden. Onlangs werd door een naamloos briefschrijver in de ‘Standaard’ er op aangedrongen dat de katholieke flaminganten eindelijk eens goed hun verhouding tot het episkopaat zouden regelen. Dat zou inderdaad zeer interessant zijn. En ons de gelegenheid geven met nadruk voor onze politieke vrijheid, naar den geest van Leo XIII, op te komen. De Belgicistische staat is al even weinig met de belangen van het Katholicisme verbonden, als de monarchistische regeeringsvorm in Frankrijk. We hebben er absoluut genoeg van de Zondagsmis te zien ontstichten door herderlijke brieven die zich met problemen bemoeien, die we buiten de kerk willen uitvechten. Indien onder den drang der omstandigheden een Vlaamschgezind bisschop op den kansel propaganda zou maken voor Vlaanderens geestelijke Zelfstandigheid, zouden we dat evenzeer misplaatst vinden. De inmenging van de geestelijke overheid in politieke aangelegenheden is vooral daarom zoo onsympathiek, omdat beschouwingen van kaste-belang den doorslag geven. Het belang der Kerk is soms een middeltje geweest dat de beati possidentes van alle slag moest dienen. We hebben zeer sterk den indruk dat in België zoo lang aangesleept werd met schoolhervormingen, om het gevoelig hart van de Katholieke Vlaamschgezinden en demokraten aan een zaak te binden die anti-vlaamsch en anti-demokratisch was. Maar ja, voor de schoone ziel van het kind bracht men zooveel ten offer! Het was een schitterende lokvogel voor de reactie. Laat de Katholieke Unie ons even aantoonen welke Katholieke belangen zoo zeer op het spel staan, dat de rangorde der liefde gebiedt onze eischen nog wat op zak te houden. Wij zullen aantoonen hoe noodlottig voor de kaholieke idee alle klerikalisme geweest is. De toenadering tusschen Katholieke demokraten en Vlaamsche socialisten is de gelukkigste kentering die het politiek leven ons ooit te zien gaf in ons land. Laat ze maar ketteren tegen klassenstrijd, zoohaast de arbeiders zich organiseeren. Uitbuiting is klassenstrijd in zijn ergsten vorm. In Vlaanderen zullen we wel wegen vinden die de arbeiders met den geest en met de hand verzoent. Laat ze maar donderen tegen nationalisme en la patrie au-dessus de tout! We weten gelukkig wel beter. We houden niet van Brabançonnes in de kerk, maar laten er den Vlaamschen Leeuw ook liever buiten met zijn gebrul. Het Te Deum is het nationaal lied van een rijk dat niet van deze wereld is. En het verbaast alleen dat officieel Katholieken het enkel aanheffen om koningen te vieren op hun feestdag, of om den dood van ander Kristenen te bejubileeren in allerlei frissche en rechtvaardige oorlogen...

Erasmus.