Vlaamsche Arbeid. Jaargang 13

[p. 78]

Aanteekening

Hollandsche onkunde.

- Ook in Zuid-Nederlandsche middens slaat men de ‘wetenschappelijkheid’ van Dr. J. Prinsen's ‘Handboek tot de Nederlandsche letterkundige Geschiedenis’ nog al hoog aan. Toch is zoo'n dik boek weer een uitknijper van realiteit en erger dan een ploertendooder! Het ‘vestigt’ de openbare meening die meer ontzag heeft voor het papieren voluum dan voor de innerlijke waarheid. En betreffende vlaamsche literatuur doet Dr. Prinsen meer dan eens die waarheid te kort o.m. in zake ‘tijdschriften’. Na de verdwijning van ‘Vlaanderen’ typeert Dr. Prinsen de tijdschriften-toestand als volgt: ‘Gedurende 1910 verscheen in het Zuiden nog “De Boomgaard”, in 1912 werd “De Tijd” opgericht’. Nu zullen, aan de hand van den Zeer Geleerden Heer Dr. Prinsen, de hollandsche lezers duidelijk weten dat ‘Vlaamsche Arbeid’ nooit bestaan heeft, zoomin als ‘Dietsche Warande en Belfort’, ‘Jong Dietschland’, ‘Iris’, ‘De Groene Linde’, Biekorf’., enz.!

Vlaamsche vereeniging van letterkundigen.

- Op 18 September 1921 hield deze vereeniging hare laatste afzonderlijke vergadering in de aula der Hoogeschool voor vrouwen te Antwerpen. Er werd toen overgegaan tot de aanstelling van een beperkt bestuur voor een jaar. Dit bestuur is samengesteld uit de Heeren Herman Teirlinck, voorzitter, Karel van den Oever, ondervoorzitter, Lode Monteyne en Herreman, secretarissen, en Lode Baeckelmans, penningmeester. Hugo Verriest werd tot eere-voorzitter aangesteld.

Rond 18 September 1922 moest dus een nieuwe vergadering bijeengeroepen worden maar het werd tot heden verzuimd en er zijn reeds vijf volle maanden sedertdien verloopen zonder dat wij nog iets van de Vereeniging vernamen. Daar het bestuur slechts een mandaat had voor een jaar wordt het hoogstdringend een nieuwe algemeene vergadering bijeen te roepen om dat mandaat neer te leggen en de leden in gelegenheid te stellen het definitief bestuur aan te stellen.

Van naoorlogsche vertroebeling der geesten en van het herstellen der goede verstandhouding onder de leden kan nu niet ernstig meer gesproken worden. Alle zelfdenkende Vlamingen en dat zijn toch eerst en vooral de letterkundigen, voelen zich vandaag vereend tegenover het offensief der reactionairs die de tweetaligheid van Vlaanderen willen bestendigen en de Nederlandsche Hoogeschool van Gent saboteeren.

Victor de la Montagne.

- Het bestuur der Vereeniging van Vlaamsche letterkundigen had ook beloofd dat het zich ging bezig houden met het overbrengen van het stoffelijk overschot van dezen dichter die tijdens den oorlog te Havre overleed en daar begraven ligt. Wij hebben tot heden van deze overbrengst nog niets vernomen. Het is weinig troostelijk dat de lieve zachtgevooisde poeet door de eigen verantwoordelijke collega's zoo vergeten wordt wanneer de staat noch-

[p. 79]

tans alle gemakkelijkheid verstrekt voor het overbrengen van lijken der in ballingschap gestorven landgenooten die niet eens dichters waren en ornament onzer nationale cultuur.

Leesavonden.

- Wanneer wordt opnieuw de hand gelegd aan het inrichten van leesavonden als deze die voor den oorlog in de Trouwzaal op het Stadhuis van Antwerpen werden gehouden? Om de maand kwamen gekende vlaamsche letterkundigen daar lezing houden uit eigen werk. Nooit was het gemeentebestuur van Antwerpen zoo gunstig gestemd dan heden tegenover de vlaamsche letterkundigen. De ontvangst ten stadhuize van de Noord en Zuid Nederlandsche letterkundigen verleden jaar is er het bewijs van. Waarom dus geen beroep gedaan op het magistraat van Antwerpen en andere vlaamsche gemeenten? Het optreden van vlaamsche schrijvers onder deze omstandigheden zou heel wat bijbrengen tot de verspreiding onder het volk van de Vlaamsche letterkunde.

Verschaeve als kritikus.

- De heer Vansina publiceerde in de reeks verhandelingen van de Algemeene Katholieke Vlaamsche Hoogeschooluitbreiding een mosaiek van citaten rond het onderwerp Cyriel Verschaeve. Het blijkt uit een voetnota dat de heer Vansina geërgerd werd door mijn stukje over Kunstpsychologie, in het Septembernummer verschenen. Het is steeds aangenaam te bemerken dat men gelezen wordt. Maar de heer Vansina leest buitengewoon slecht. Omdat ik niet graag voor een kleineerder van Cyriel Verschaeve doorga, moet ik terechtwijzen. Ik konstateerde het feit dat de aanteekeningen van Verschaeve bij schilderijen onuitstaanbaar zijn, als men er een reproduktie van bij de hand heeft. Ik achtte deze bladzijden daarom kunst-kritisch bijna waardeloos. De heer Vansina weet het beter en doet me schrijven dat de studiën van V. kunst-kritisch waardeloos zijn. Het is niet heelemaal hetzelfde, waarde tegenspreker.

Ik voeg er gaarne bij dat ik den hoogsten eerbied heb voor de Uren bewondering. Maar dat was hier de zaak niet. Zijne opstellen, ik heb het hier over de aanteekeningen bij plastiek, niet over DE studiën, zijn veel belangrijker voor de kennis van Verschaeve dan voor de kennis van het besproken werk. Ik meen dat ze enkel kwaad kunnen doen aan jonge menschen, die nog niet vertrouwd zijn met het uitzicht van de schilderij of het beeld. De groote zaak, waar het op aan komt in het kunstonderwijs, is niet te leeren bewonderen, maar te leeren zien. Het is de moeilijkste zaak van de wereld den inhoud van een schilderij aandachtig in zich op te nemen, elk detail en ook het geheel. Dat moet absoluut zonder literaire ballast geschieden. Verschaeve doet te veel aan geniaal hinein interpreteeren. Ik las zijn schitterende parafrase op de Aphrodite van Knidos voor ik er ooit en reproduktie van gezien had. Toen ik het beeld te zien kreeg, leek het me akademisch koud. De gloedende fantasie van V. had het voor mij bedorven. Hetzelfde gebeurde met Ruysdael's Molen. Verschaeve heeft in het armzalig stukje stroom, dat Ruysdael op het voorplan

[p. 80]

schilderde, de lyriek van zijn Zeesymfonieën gegooid. Ik dacht wat is Ruysdael toch een slappeling, naast de geniale visie van den dichter! Het waren weer uren bewondering voor Verschaeve. Ruysdael werd het kind van de rekening. Zijn schitterend essay over Rubens is veel objektiever, omdat beider temperament beter overeenkomt. Met Rembrandt loopt het weer mis. De eerste zin reeds waarin de Renaissance-kunst beschouwd wordt als de verheerlijking van de beweging. Als de klassieke Renaissance reeds bewogen is, wat dan met de barok gedaan?

Laat ons Verschaeve eeren als de sterkste persoonlijkheid van het levende Vlaanderen. Maar niet met onhandige complimenten. Hij kan die missen.

W.M.

10 Vlaamsche koppen, door Maurits Lambreghts en Victor Delhez. Uitgave van het Overzicht, Antwerpen.

- Een groote map, royaal formaat, met zorg gedrukt. De lino-afdrukken op stemmige grijs-groene bladen geplakt. De lino-techniek werd hier te lande in hoofdzaak voor avant-gardistische doeleinden gebruikt. Voor de veel teederder lijning van een portret is deze techniek misschien minder geschikt. Des te grooter waardeering verdient het resultaat, dat deze jonge graphiekers er mede bereikt hebben. Van beiden is Delhez de geestigste illustrator. Hij geeft spelende fantasieën op het portret-motief dat hij behandelt. Geen kerfje in het lino-vlak, of hij maakt er een fijn detail van. De kop van Van Cauwelaert is een geestig akkoord van zwart, wit en zwart-wit. Het bedoelt geen psychische verdieping. Maar het staat er toch stevig suggestief. Het mooiste uit zijn reeks blijft toch de kop van D^r Borms. Hier is het meer dan spel van arabesken. Het fanatisme van dien kalen schedel is werkelijk magistraal gegeven. Hoe hij daarnaast een Timmermans heeft durven plaatsen, zoo gruwelijk slecht, snappen we niet. Maurits Lambreghts is een veel objectiever uitbeelder van het menschengelaat. Er zijn minder hoogten en laagten in zijn werk. Indien hier naar het model gewerkt werd, zou het resultaat voor hem zeker schitterender geweest zijn. Hij observeert beter, er is bij hem meer aandacht voor het objekt. Hij is veel expressiever in wat hij duidelijk teekent dan in wat hij maar suggereert. Precies het tegenovergestelde dus van Delhez. Zijn factuur is steviger in de realistiek dan in de styleering. In de verdeeling van zijn wit en zwart spreekt zijn schilderstemperament. Dat blijkt het sterkst uit zijn zeer mooien Verriest-kop. De haren schijnen teeder geborsteld, niet gekerfd. De lino is nergens zuiver bewerkt als bij Delhez. Rimpels bv. zijn tastende krabbels. We gelooven, dat hij met de houtskool meer en beter zou bereiken. We wijzen hier alleen nog op het diep-deemoedig gelaat van Gezelle. Een der fijnste verbeeldingen van den dichter, die we ooit zagen.