Vlaamsche Arbeid. Jaargang 11

[p. 35]

Debussy

Het laatste stuk dat hij speelde was La Cathédrale engloutie, van Claude Debussy.

Wat hem toen bezielde was niet uit hem. Maar in de impressionistische klankschilderij van den modernen Franschman, waarin de verbeelding zóó rechtstreeks geprikkeld wordt, wist hij een beheerschende kracht te steken die de onderbewustheid der semi-narcose over de restende verstandelijke krachten van mijn geest verwekte.

De piano stond achter mij; ik lag in een lage ‘club’ en keek door het groote open balkon-venster naar de ‘Baie des fourmis’.

Het gapende hagedissenbekje van het zilveren theepotje was het laatste dat ik werkelijk zag; daaruit klom zachtjes een dampspiraaltje dat groeide, groeide tot een koperen mist die gansch mijn gezichtveld overtoog; dwars daar doorheen zag ik aanschouwelijk in hare donkere vormen en vage lijnen een kolossale kerk wegglijden in een afgrond.

Toen hij ophield was er niets dan het duizendtintig watervlak, waarover als de laatste ringrimpel van een pasvoorbije beroering wegschitterde in het late licht van den glorieuzen zuidernamiddag.

Dat stomme dingetje van een infirmière verbrak brutaal de stemming van het oogenblik toen ze zei:

‘Daarvoor krijgt gij van mij een kus!’

Toen wist ik ineens weer dat ik niet alleen was, en besefte ik dat iemand op een piano die hypnose had verwekt.

‘Hij’ was één van mijn zieken; een zonderling fijne muzikant. Sinds ruim acht maanden verbleef hij in het hospitaal, en nu en dan wat muziek waren de eenige klare stonden in zijn grijs treurig leven. Door hooge voorspraak was het hem nu gelukt een bijzonder verlof te krijgen om in de Zwitsersche bergen zijn genezing te gaan beproeven. Dat die groote gunst nu eindelijk officieel was toegestaan was hem voor twee dagen bekend gemaakt, en hij was zoo blij verrast, zoo onzeggelijk blij: 't voorjaar was al een eind geschoven en hij duchtte te recht den drukkenden hittegloed der zomerdagen die verleden jaar herhaaldelijk het bloed uit zijn longen hadden geperst.

Zijn afscheid en aanstaande vertrek had hij nu met ons, zijn ziekedienster en haar vriendin, zijn dokter en zijn besten kameraad willen vieren.

Wij hadden een thee geschikt te Beaulieu in 't pensioen Frysia

[p. 36]

dicht bij 't water waar hij een prachtige vleugelpiano wist staan. Daar had hij, zoo dikwijls als de ziekte hem 't afdalen naar het aristokratische dorpje en 't weer opklimmen, twee honderd meter hoog naar het hospitaal, toeliet, de intieme gesprekken met zijn ziel gevoerd.

Hij kwam nu stil bij de tafel zitten en keek droomend naar buiten.

Als groote schrijverkes gleden de donkere visschersbootjes, 't een na 't ander het havenholleken uit en spreidden over 't avondgouden golfwater open.

Een knaap roeide op ieder schuitje; een man haalde met kort gemeten armzwaaikens op een windas de fuik in; van de trage riempjes droop stil het edel metaal.

Niemand sprak.

Toen knetste een lucifertje brekend door de brooze stilte en de kleine infirmière stak een cigarette aan.

‘Jufvrouw, zei ik, als uw cigarette opgerookt is zal het tijd geworden zijn om terug naar boven te gaan, niet waar Léon?’

De bleeke jongen in zijn grijs-blauw gasthuispak schrok even op, keerde traagzaam zijn groote glinsteroogen met veel sterk blauw en veel hel wit naar mij toe en zei:

‘Ja wel, dokter, ik heb ook nog wat in orde te brengen aan mijn burgerpak... 't Zal een heele verandering zijn, niet, zoo weer, en ditmaal voor goed hopen we, dit weesjongensplunje af te leggen’, vervolgde hij bewust.

We vertrokken, en klommen op langs het killige donkere valeitje der Murta, die van op de ‘Col des quatre chemins’ in de heuvelflank haar kronkelend wegeltje had gegroefd.

Boven 't gemengde groen van olijfblaren en cypressen, laurieren en bambouschachten, bood het geelwitte torentje van de hospitaalvilla reikhalzend zijn glazen wangen aan den laatsten aai van den gouden zonnehemel, die over Nizza-la-Bella in vele verven en tinten vergloeide.

Hier en daar onder de boomen uit stak armoedig en treurig een stuk van de asch-grauwe loodsdaken.

Bij 't ijzeren hek, waarop de Belgische en Roode-kruisvlaggen, als tweelingsymbolen van oneindig wee, slapjes roerden in den geurigen avondadem, die uit het dennebosch hoogerop naar beneden slierde, drukte ik hem voor 't laatst de hand.

‘Léon, zei ik, ik dank u voor het groot genot van uw kunst; ik zal u morgen vroeg niet meer zien, de trein vertrekt te vijf uur. Goede reis! Spoedig herstel! en laat maar gauw van u hooren.’

Hij glimlachte vreemd, wenschte ons goeden avond en ieder ging zijn weg.

[p. 37]

In den half bewusten slaap van de eerste morgen-uren is het vizioen ontstaan.

Uit de eindelooze vormloosheid van een pekzwarte najaarsnacht gloeiden ros vele boogvensters.

Uit het vervaarlijk geheim der doodelijke stilte, als uit een dik overneveld sneeuwland onder logge dooilucht, klom eenbaarlijk orgelspel in een schrijnend klaaglied.

Door de geelgapende portiek, waarboven het geweldig gewicht van een onzichtbaren toren scheen te drukken, schreed ik den tempel binnen.

De stille vlambloemen op duizenden witte waskaarsstengels stonden beweegloos in vier booglijnen rondom een groote katafalk, waarover een zwaar baarkleed plooiloos neerhing; hier en daar staken de handvatsels van een draagberrie onder de boorden uit.

Er was geen levende ziel te bespeuren, en in de lage hoeken en schuinsch achter de pijlervoeten stond de donkere verlatenheid tot stevige gestalten gestapeld.

Niet zoodra had mijn bloote linkervoet den killen klammen kerkvloer betreden of hij stond al dadelijk lager dan mijn rechter, die bij een tweeden stap ook weer onmiddellijk dieper daalde dan mijn linker.

Al met eens begonnen drie klokken uit de hoogte te luiden in het jammerend tempo van een solemneele uitvaart.

Op 't drievoudig kadans in 't gedaver van den bronzen zang schokten de vuurtongen rond de katafalk naar omlaag, maar hun wijfelend schijnsel bleef glimmend op de zelfde hoogte van de zwarte pijlervakken vlekken.

En altijd aan gonsden de klokkestemmen onder de gewelven en zonken de lichten voort.

Op eens joeg een geweldige angst-kracht mij op de vlucht. Luider en luider, nader en nader volgden de golvende klanken uit de vermoedelijke galmgaten en ik ijlde, ijlde voort voorover gebogen in snelle vaart in halfverbroken evenwicht van mijn lichaamszwaarte, tot ik plots pal stond op den hoogen witten rotsboord boven de zee waarin een bloedrood kruis vergleed.

Dan was weer alles doodstil: boven op het roerlooze watervlak dreven twee zondig naakte lijken: een vrouw met vlottende haren en een man met groen gelaat.

Wanneer ik klaar wakker werd, wist ik niet of er wezenlijk op mijn deur was geklopt.

Ik wachtte in dit onzeggelijk gevoel, mengsel van naverschrikking uit de droomwereld en zalig bewust worden van de troostende werkelijkheid van het oogenblik.

[p. 38]

Het geklop werd herhaald. De brankardier van de wacht stak mijn deur open, draaide mijn licht aan en vroeg mij mee naar zaal acht.

‘Voor wie is 't?’ informeerde ik.

‘Voor dien muzikant die naar Zwitserland moest vertrekken’, antwoordde hij.

De Kathedraal! de verzwolgen Kathedraal!

Over de boomkruinen van het park liep traagjes de eerste rilling van den wonderlijken morgenstond waarin de eerste roze ademtochten van den pasgeboren zonnedag op de bergtoppen kleven, terwijl de zwarte wasemen van den nachtelijken dood in de dalgraven verglijden.

Met een traag gebaar van zijn oneindig droeve oogen wees Léon naar zijn fluimpot, die met helrood schuimend bloed was besmeurd. Over het voeteinde van zijn bed hing zijn burgerpak!

‘Ik werd het gewaar toen ik gisteren ophield met spelen, fluisterde hij, - 't is Debussy 's schuld!’

En een sublieme glimlach verscheen even om zijn bleeken mond.

Uit Het Glorielooze Lot.

Dr. Alb. van Driessche.