Vlaamsche Arbeid. Jaargang 10

[p. 259]

Fantazie op een werkelijkheid

Stilte rond me heen. - De nacht strooit goedheid over de vermoeide aarde en rustig tiktakt aan den wand van mijn studiekamer de mahoniehouten klok.

De rook van mijn sigaartje kronkelt, in ijdel krullen, omhoog, en verzwindt tegen de ruit van het venster, waarachter donkert de zwarte duisternis. Een sterre pinkelt wijd in de diepte van de nachtlucht. En 'k sluit de oogen... Rust, goedheid: ijdelheid.

Op de markt, dezen namiddag, in de luwe zoetheid van vroegkomende Lente, heeft de leute gewoed van kermisvierende luidjes. Akelig gekriskras van schorklinkende draaiorgels; ruwe stemmen van bombastische snoeverij der venters en kramers; dolle zwenkingen, in zotte toeren, van doodversleten paardekensmolens; hoogopzwieren, in rijtekken en schommelbakken, van jongens en meisjes met schaterlachen van onbegrensd plezier. En heeren wandelen rond, en vrouwen kuieren door 't gewoel, en kinderen dansen van pret op de onregelmatige kadans van ijselijk muziek. Uit de wafelkramen, met hun schreeuwerige uithangberden van gekleurd mannekenspapier, walmen stikdampen u tegen van smout en vet; uit achterbuurtsche tingeltangels klinken geluiden u toe van heesche monden. Het volk vergaapt zich aan de uitstalling van wulpsche driestheid en, op zijn eentje, laveert een dronken diamantslijper over de oneffen straat, al stotterend, met gore keel: ‘Madelon, Madelon, Ma-de-lon’. Daar is geen rust onder de menschen.

Maar nu hoor ik, ver boven de stilte van dees nachtelijk oogenblik, het losbranden van bommen en kartetsen uit de dagen van wilden strijd. Wijd open zien mijn oogen nu de verschrikkingen van vroeger tijden. Gapende wonden en etterbevuilde windels; jonge levens gaande, in modder van bloedend slijk, naar de wandelgangen van 't doodenveld; jeugdige krachten geknakt en gebroken door 't wee van den ‘Kruistocht voor 't Recht!’ Vervloekt zij de oorlog. Daar stappen de schoone jongens, fier, over 't land van hunne zonnige liefde; daar zingen hun borsten het vrijheidslied; daar knellen hun vuisten het moordende wapen vast. Uit de onzichtbare verte komt het vreeselijke aangerold en kraakt open, in rood-bloedigen glans, en kerft en scheurt in 't lillende vleesch. Stappen verstijven, zangen verstommen, vuisten beven in krampachtig gebaar van onnoem-

[p. 260]

lijk lijden en klagend trilt één kreet boven de akeligheid dezer groote vernieling: ‘Moeder!’

‘Voort!’ heeft de schreeuw geklonken. Meer bloed en meer dood en meer haat. ‘Jusqu'au bout!’ De landen liggen vertrapt, de puinen rijzen vol deerniswekkende glorie, de branden laaien in gloed van verzengende zege, de stervenden huilen heel 't oude Europa door, en de levenden... haten maar voort. De vrede heeft de dorst niet gestild naar verslindende wraak. De vijanden moeten te niet; in 't eigene land worden tropheeën gehecht van verdachtmakende lauweren aan de zuilen der victorie; de woekeraars azen op armoede en ellende; het menschelijk gerecht blijft strengeischend-onverbiddelijk. Daar is geen goedheid onder de menschen.

In de ijdelheid van dees donkere uren stijgen mijn rookwolkjes omhoog, wijl, rustig, de klok voorttikt, tellend de stille stonden van de nachtelijke goedheid. En 'k sluit mijn oogen weer.

Toen ik terugkwam, dezen avond, langs 't rumoer der kermisplaats, brandden nog flauwe lichten achter de hooge ramen der eenzame kerk. In 't heimnisvolle huis des Heeren, vol schaduwen van vrome mystiek, zaten enkele vrouwen, innig-devoot, te bidden vóór 't altaar. Rond het heilig tabernakel vlammen de knetterende kaarsjes in het maagdelijk was en, in schitterpracht van saphier en robijnen, blankt de hostie van Gods liefde. Nu dunkt me dat over de gebogen hoofden een gulp van lichtstralen gaat. De priester zegent het volk met de gouden monstrans. Door de plechtige zwijgzaamheid van 't ruime kerkschip klinkt klaar de korte slag der klok van de laatste benedictie. En plots zie ik duidelijk vóór me 't gejoel der kermisgasten, hun zotternij en hun rusteloos geflikflooi. Ik zie de walg van struiptrekkende doorkorven lichamen in de roode vlam van oorlogsbrand; de scharrelende grijpvingers van sjacheraars naar hoopen geld en zilver met bloedvlekken bezoedeld; de bleeke schimmen van jonge en oude gekerkerden in wier oogen somsflitst nog de gloed van een groote passie. 't Rumoert in de kerk nu, brekend de stilte van intieme godsvrucht, ontwijdend het heiligste der heiligen met gelach van liederlijkheid en gebulder van haat. Castagnetten klepperen met gezwier van hoekig-bewegende armen; kartetsen ontploffen met akelig geloei; schorre stemmen jubelen om den geldtriomf en ijzige kreten hunker-gieren naar driftige wraaklust.

Maar oogverblindend verschijnt boven het altaar een Thaborgestalte: wit als de sneeuw, glanzend als de zon. Een kroon van doornen op het hoofd en hel-rood de wonden aan handen en aan voeten. Traag treedt de gestalte vooruit, in 't blanke gewaad, op zondoorzoomde wolken en staat nu, aan den ingang van het koor, onder de spitsbogen van het hooge gewelf. Langzaam buigt het hoofd naar

[p. 261]

beneden, smartvol schouwen de oogen ons aan. Een godlijke rust zweeft over zoet-glimlachende lippen. Majesteitvol worden de voorarmen geheven naar omhoog en gracielijk vallen de plooien der mouwen; twee druppels bloed leken op den kerkvloer.

Oneindig is nu de stilte geworden en als uit den hemel daalt een stem met geluid van zacht-doordringende harpakkoorden, meelijdend soms, dan streng-berispend.

‘O, kinderen van mijn Liefde, zonen van mijn eeuwigen Vader, waarom hebt gij mijn rijk verbrokkeld door genotzucht en door twist? Zie, nog druppelen uit mijn wonden de droppels van mijn bloed, dat ik vergoten heb tot vergiffenis der zonden. Ik had mijn Vader gebeden opdat gij állen, állen één zoudt zijn in machtige liefde. Maar van mijn kruis zijt ge weggevlucht; uit de schaduw van mijn rust zijt ge geloopen naar de brandende hitte van uw zelfzuchtig vermaak; uit de wonnige warmte van mijn goedheid zijt ge heengesukkeld naar de koude kilte van uw afgunst en uw nijd. Voorwaar, voorwaar, ik zeg het u, geen steen zal blijven van uw hoogmoedige steden. Een dag zal komen dat uw moeders zullen dolen over rookende puinen en zalig noemen de vrouwen die niet hebben gebaard. Ik zal geeselen met de roede van mijn woede; ik zal u overlaten aan de werken van uw wraak!

‘Kinderen van mijn Liefde, weer kom ik tot u. Weest simpel als de duive en zoet als het lam. Want zalig zijn de nederigen en zalig de zachtmoedigen! Laat de Mammon, de booze, uwe harten niet versteenen; laat de haat uw zielen niet verdorren. Bemint elkander; doet wel aan die u vervolgen en lasteren.’

Toen verdween de witte klaarte.

En boven het heilig tabernakel stond het Kruis, het bloedige kruis, met het doode lichaam van den God-mensch. Maar buiten gingen de menschen, hoofdschuddend en spotlachend, Golgotha voorbij.

En boven het kruis stond het beeld van Sint-Michiel: de rechterhand geheven naar 't land der Liefde, de linkerhand de ketens brekend van twee geboeide slaven. Maar buiten smeedden de menschen nieuwe kluisters voor de slavernij van hun zinnen en van hun geld en van hun haat.

Toen stroomde uit de hartewonde van den Heiland een laatste gulp water en bloed.

Tot assche ligt mijn sigaartje verbrand. In ijdelheid is de rook verzwonden. Onrustig tikt mijn klok in den somberen angst van dees kwaden nacht. Maar diep in de donkere lucht pinkelt nog de sterre... Licht van hoop?

Karel Elebaers.