Vlaamsche Arbeid. Jaargang 8

[p. 368]

Lijkvreter

De vader van Wannes was dood, uitgeteerd, vertelden de menschen...

Hij had altijd gewoond in een klein huizeke met strooien dak, achter 't eikenboschje.

Wannes had op 't veld gewerkt, en Mie, zijn zuster, kookte 't eten, en zorgde voor de beesten in den stal. Ze hadden daar stilaan voortgeleefd, en zich met niemand opgehouden, menschenschuw alle drie.

Sedert den dood van den oude was er echter alles veranderd: Mie was uitgetrouwd, en woonde in 't dorp met haren vent, een schrijnwerker. Wannes had een heelen tijd alleen gezeten, en liep nu den heelen dag rond om hier en daar wat werk te zoeken op een hoeve....

Op zekeren dag nu, was een netgekleede, steedsche heer bij hem gekomen. Hij was het huisje binnengegaan, had ‘goên dag’ gezeid tot Wannes, en had hem een sigaar met een bandje aangeboden.

Toen had hij verteld dat hij gezonden was door de universiteit, en dat hij gekomen was om hem een plaatsje aan de hand te doen.

- ‘De leeraar heeft een knecht noodig,’ had hij gezeid, ‘ze hebben mij verteld dat gij nu heel alleen hier woont, en ge wel graag bij de hoogeschool zoudt in dienst komen; ge zult vrijen kost en inwoon hebben en duizend frank jaargeld... Maar daarvoor moet ge dan...’ en de heer aarzelde, ‘lijken uiteensnijden en de studenten helpen.’

Wannes had geen schrik voor doode menschen; hij had al dikwijls den dokter geholpen bij een lijkschouwing, en 't was hij, die, verleden jaar, dien opgehangen bedelaar naar 't dorp had moeten voeren.

- Daarbij, duizend frank per jaar en in de stad wonen bij rijke menschen.

- ‘Aangenomen’ had Wannes toegezeid; en 't werd geregeld dat hij den volgenden Maandag zou vertrekken.

_**_*

[p. 369]

Acht jaar was Wannes nu in dienst bij de hoogeschool.

Het leven was hem veel erger dan hij 't zich had voorgesteld. Het had hem in 't begin fel tegengestoken, al de akeligheden waar hij tusschen zat: lijken met dien doodsreuk, die naar de keel pakt; en van 's morgens tot 's avonds daar tusschen leven; met zijn handen zitten wroeten in half-rot menschenvleesch...

Maar stilaan had hij zich daar aan gewend, het deed hem niets meer, dat alles; 't was hem een gewoon iets geworden, en, dag in, dag uit, leefde hij voort zijn dom, afgetrokken dompersleven...

Menschen zag hij nooit, behalve den professor en de studenten; betrekkingen had hij niet willen aanknoopen; vroeger ging hij alle dagen een borrel of drie drinken in de herberg op den hoek; maar hij was dat beu geworden: dan vroegen de menschen te veel uitleg over zijn leven en over hetgeen hij te doen had, en de leeraar had hem opgelegd, daar aan niemand iets van te vertellen.

Hij had dan een stoop genever gekocht, en bij hem thuis dronk hij nu zijn druppels.

- ‘Wannes, ge moogt zooveel niet drinken,’ had de leeraar hem dikwijls gezeid, ‘het zou u veel kwaad kunnen doen!’

Maar Wannes dronk altijd meer en meer, ‘om den reuk weg te krijgen,’ zei hij, ‘en wat was er ook gelegen aan hem!...’

Sinds eenigen tijd was er een heele verandering gekomen in de ziel van Wannes; hij, die nooit ernstig aan trouwen had gedacht, begon te voelen dat ook hij man was.

Voor één meisje had hij vroeger iets ‘over’ gehad; 't was voor een dikke boerendeerne van hun dorp - Anna, heette ze - maar die had gespot met hem, en was naar de stad gegaan om juffer te spelen en om tot pop te dienen van fijne meneertjes.

Hij verdoemde zijn dwaasheid nu, niet gehuwd te zijn, 't was hem eender met wie; nu was het te laat: niemand zou hem meer willen, hem den ‘lijkvreter’, en 't stak hem tegen het beestenwerk dat hij te verrichten had.

Kwam hij op straat, dan keken de menschen hem na, met een blik van verachting; hij hoorde dikwijls iets fezelen als hij voorbij ging, en dat deed hem pijn.

De studenten zelf begekten hem als hij zijn akelig werk aan 't doen was, ze aanzagen hem als een walgelijk mensch.

- ‘Smaakt het, Wannes?’ riepen ze soms, als hij een lijk openkerfde om er de ingewanden uit te halen...

Woest en nijdig, met vloeken in zijn keel, werkte hij dan voort,

[p. 370]

en doorwroette met zijn handen het bloeddruipend menschenvleesch Hij had hun die slijmerige vleeschlappen zoo wel naar den kop kunnen smijten...

Maar dan hoorde hij iets fezelen van ‘lijkvreter’ en... dan moest hij zwijgen.

En als de les uit was, slokte Wannes gauw een teug genever binnen om zijn smart te smoren.

Alle avonden kwam de doodenwagen af, als niemand meer op de straat was. De voerman klopte tweemaal op de deur.

Wannes kende dat, en deed open; hij trok de doodskisten naar binnen, en sloot dan gauw alles dicht.

Voor niets ter wereld had hij gewild dat iemand hem gezien had; de doodenvoerder zelf was al te veel...

Hij pakte dan de lijken uit de kist, trok hun kleeren af en lei die paarsblauwe lijven met ingevallen oogen, op een tafel.

Haastig sneed hij hun een bilader over, en spoot ze in...

's Anderendaags 's morgens, heel vroeg, vóór iemand wakker was, droeg hij ze in den kelder; daar smeet hij ze in een zinken bak, vol nat, dat het opborrelde.

Met een snok stiet hij den bak dan in een hoek, dat het dof bonsde in dat doodenhol.

Zijn stappen klonken zoo hol daarin, en 't rook daar zoo akelig, een reuk van de dood, en daarbij dat ziltige gevoel van rouw en eenzaamheid.

Hij kende ze, zijn dooden; hij wist te zeggen dat deze uit het gevang kwam, en gene uit het gasthuis; dat het wijf, ginder, al van vóór eene maand hier was gebracht, en dat ze gestorven was van de tering - net lijk zijn vader.

Hij had ze nog liever, die stinkende vleeschklompen, dan al de menschen van de stad, die hem toch maar bespotten en belasterden.

's Avonds zat Wannes den heelen tijd, beneden in den kelder naast de lijkenkassen. Daar was hij meester; het licht brandde dan heel flauw, en Wannes zat gehurkt dan bij een vuur, dat spookachtig zijn vlammen naar omhoog spoog.

Daar boven had hij een grooten ketel gehangen met water in: 't was om lijken af te koken om 't geraamte te hebben; dat verkocht hij aan studenten en dat was een bijwinstje voor hem.

Niettegenstaande al zijn zielewee vond hij er behagen in, die klamme stukken vleesch in 't dampend vocht te smijten; hij zag het vet naar omhoog komen, met kleine oogen in 't begin, maar stilaan bijkomend tot een dikke laag die opborrelde...

[p. 371]

Soms wakkerde hij het vuur aan, en dan woelde het in den ketel; doodskoppen kwamen boven, met de haren ineengeplakt, beenderen, met lappen vet daaraan, werden dooreen geworpen door 't danig koken, dat het ratelde in den ketel.

Het deed hem deugd, dat ratelen te hooren, en dan dopte hij dat alles weer onder met een dikke ijzeren roede...

Eens, brandde 't vuur te hevig, het water bromde, proestte langs boven uit den ketel, ging sissend neervallen op het vuur, en dikke rookwalmen golfden op tot tegen het gewelf...

't Werd Wannes aardig in zijn kop, het bonsde daarbinnen, alles dwarrelde vóór zijn oogen...

De beenderen begonnen te bewegen, ver boven den ketel uit, ze hoopten zich tot een geheel en daar bovenop kwam een doodshoofd staan, hol kijkend met zijn diepe oogkuilen; twee rijen tanden blekten, en het sloeg zijn kinnebakken op en neer.

Daarrond, en daarboven, en daaronder, allemaal rook en vlammen, en te midden van dat alles danste het spook zijn akeligen doodendans.

Wannes was ijlings rechtgesprongen, sloeg de deur dicht, en vluchtte naar boven op zijn kamer; rillend viel hij daar neer en... sliep in...

Woest verwilderd was zijn haar dooreengeplakt; het schuim stond op zijn lippen, en zijn oogen stonden starlings open, dof kijkend naar de zoldering...

Opeens scheurde hij zijn kleedsel los, wrong zijn handen krampachtig rond zijn hals; met zijn nagels krabte hij zijn vel kapot dat het bloed er uit sprong; hij stampte met zijn groote beenen rond in 't wilde, en uit zijn keel kwam een dof geratel...

- ‘En niet afkoken!... ha ha! ze koken mij niet af!’ riep hij ‘ha! de beesten! ze blijven van mijn lijf!...’ en hij schuimbekte.

Dan viel hij plots neer, met zijn kop tegen den muur; zijn kloekgespierd lijf zakte machteloos ineen als een klomp afval...

Zijn gezicht was paarschblauw geworden; zijn oogen puilden uit en... zóó lag de lijkvreter daar tot 's morgens...

- ‘Delirium tremens’ zei de hoogleeraar 's anderendaags, toen Wannes hem angstig het gebeurde vertelde.

- ‘Ge moet het alcohol drinken laten, en dan zult ge zeker genezen...’

Maar Wannes dronk alle dagen meer en meer; hij gaf er niets

[p. 372]

om, zijn lijf stilaan te voelen wegkrimpen onder 't hevig branden van den genever.

_**_*

't Zou onweêr zijn van avond. De lucht was drukkend geweest den heelen dag; en, ver naar 't Westen heen, kwamen grijze wolkenmassa's opeengehoopt aandrijven, als gierende spoken, zoekend naar een prooi... Eén vóór één besprongen ze de zon die zinken ging, als om ze te verwurgen, tot ze eindelijk zakte diep weg achter een somber-zwarten wolkenmuur.

Een rilling liep door heel de natuur, en dan, als alles voorbereid was op het orkaan, schoot een vuurpijl van 't Westen uit, scheurde met een lange, knetterende lichtgolving de benauwende donkerte uiteen, en spetterde open met een dof geratel...

Een tweede bliksem flitste, ... een derde...

Een dof, aanhoudend gerommel rolde rond.

Wannes was in de ontleedzaal gegaan; van door de vensters die naar het Westen uitkeken, had hij het onweer zien losbreken; 't kwam dichter en dichter; het schaliëndak boven hem rammelde; de wind gierde daar boven in rond en zong, brieschend, een doodenzang; - geesten die spookten, en hunne half-rotte lichamen kwamen opzoeken.-

Het weerlichtte heviger.

't Scheen Wannes, dat al die vuurpijlen samen smolten, en mikten op de lijkenzaal, en op hem, den lijkvreter.

Bij poozen was het hel licht in dat kot van akeligheid: twaalf lijken lagen daar op blauwe, steenen tafels, de eene heel bleek, geel-bleek; anderen rood-blauw opgezwollen, met diepe oogkuilen en de haren verward; allemaal heel naakt, en die naaktheid kwam beter uit nu, met de donkerte daarbuiten.

Wijven waren er ook, uit het oude-wijfjes-huis; met ingevallen borsten, lagen ze, den kop naar beneden geduwd, de scherpe kin vooruit, en den mond wijd open, met witten slijm er in.

't Was of een akelig gegrol opsteeg uit al die kelen, en uit die opengereten buiken, waaruit nog bloed droop, en stinkend vocht...

Daar boven, tegen de zoldering, hing een kristusbeeld, kalm, en daarrond stond in roode en zwarte letters: ‘Venturus est judicare vivos et mortuos’.

[p. 373]

Wannes liep de zaal rond, met verwilderden kop; hij had een groot mes gepakt, en kapte en stak daarmeê in 't wilde rond, in al de lijken één voor één; de brokken vleesch en afgehakte armen stampte hij woest weg met zijn voeten; zijn handen dropen van bloed; hij zwaaide zijn wapen boven zijn hoofd: - ‘Ha! Ha! ik ben een lijkvreter!...’ riep hij bulderend; hij wrong zijn mond, als wou hij heel de wereld daarin verzwelgen, en zijn tanden knarsten...

't Bliksemde schrikkelijk; de muren schenen losgeschud, en 't doodsgehuil van den wind boven op het dak, gierde voort.

Daar, in den hoek, lag een oud, uitgemergeld wijf, met krom getrokken beenen, mager, met scherp vooruitspringende schenen, en knoesten op haar knobbelige teenen.

Een lichtstraal schoot er op af... en Wannes stond pal.

...Opeens kwam het wijf stilaan rechtgekropen; haar beenen werden rond, en haar borsten, eerst vormeloos-plat, werden wulpsch afgerond; een lange haarlok hing over haar schouders, en ze stond daar, te midden bliksemlicht, in haar vleeschelijk-naakte schoonheid.

- ‘Anna!...’ huilde Wannes.

Ja, zij was 't.

Driftig schoot hij op, wierp zijn mes weg, en liep in dolle vaart op het wijf af; hij pakte ze rond de lenden, wroette met zijn handen tastend rond, en dan smakten ze beiden neer op den grond, dat het plofte...

En 't onweer bromde voort...

's Anderendaags vond de leeraar twee lijken op den grond: - het vrouwenlijk, waar hij daags te voren aan gewerkt had - het was blauw, en het rook al naar ontbinding, - en het lijk van Wannes, heel bleek, met de oogen starlings open, en den bebloeden mond op de uitgestorven, droge lippen van dat wijf...

Op 27^en Oogst 1913

G. Ras