Vlaamsche Arbeid. Jaargang 8

[p. 297]

De Necropsie

Ik had hem gezien daags tevoren, wanneer hij waarlijk ja, vocht met de dood. Het was toen opvallend stil in de wijde witte ziekenzaal van het gasthuis. Gewoonlijk is er rumoer genoeg nochtans want al die sukkelaars als ze ondereen zijn vergeten hun ellenden en de volksche luidruchtigheid slaat boven alles uit. Maar nu lagen ze allen vast in hun bed zonder eenigen lust tot opstaan, en van alle kanten zochten de angstige oogen naar dien man die daar te sterven lag. Ieder voelde dat de dood rond ging lijk een roover en griezelig borgen ze zich onder het deksel. Dezen avond zouden we overal de koorts hooger vinden, en 't gemoed meer te neergedrukt.

Ik stond aan het voeteinde van zijn bed te zien met in mij alleen de gespannenheid der koude opmerkingskracht die in sommige oogenblikken de echte passie is van den geneesheer. Ik wist dat hij van de eene markt naar de andere geketst had met versleten paarden, dat hij gedronken had, en ook dat de tering zijn longen vervreten had, maar nu bleef van dat alles niets meer over; zelfs de kenmerkende trekken van zijn gezicht waren weg, het was nog enkel een mensch, die spartelde in de greep van de dood. Hij lag daar met den kop achterover zich af te beulen om adem gehaald te krijgen. Zijn armen hield hij stijf; al de spieren in zijn nek spandden en zijn borst snokte op en af en telkens rochelde er iets achter in zijn keel. Het deed me waarachtig den indruk of er daar een beest zat op zijn lijf die bleef wachten tot het haar beliefde hem het leven af te bijten. In zijn oogen lag die doffe diepe glans, die ik nooit gezien heb dan in de oogen van hen die 't leven van na de dood hun zien toegapen.

's Anderendaags zei me de zuster dat hij weggedragen was, ik wist wel waar en de professor bezig was het lijk te autopsieeren. Een autopsie moet onmiddellijk gebeuren, want anders komt er altijd eenig familielid van den gestorven af, hoe verlaten deze binst zijn ziekte ook geweest zij; en het is wonder om zien hoe die menschen

[p. 298]

dan de wacht houden zich dwingend toch niet in slaap te vallen, om maar te kunnen beletten dat de geneesheeren het lijk zouden schenden.

Ik stapte door de lange gangen over de helder blauw en wit getichelde vloeren.

Toen ik de deur van de autopsiekamer open stiet had ik onmiddellijk in den neus die sterke reuk die wel bekend is aan al wie dissectiezalen bezocht heeft, en die voor studenten en geneesheeren een prikkelend genot wordt, lijk de reuk van het wild een genot moet zijn voor jachthonden. Het was een zaaltje met effen witte muren en vol zuivere helderheid van licht. Voor het klare venster een hevig groene peloese en een reuzige notelaar stak zijn wijdsche kruin op waar het zonnelicht over en door glansde. Het lijk lag naakt op een zinken tafel. Het was me zoo schoon in al de rustigheid van de dood; over het gezicht lag zoo een indrukmakende ernst en over heel het lijf zoo een netheid van reine lijnen, en ik dacht aan Rogier van der Weyden die haast alleen in de gansche schilderkunst waarlijk lijken heeft kunnen schilderen.

De professor stond daar gansch in het wit gekleed met in zijn wezen die norschheid van den modernen geleerde die de waarheid zou zoeken tot in zijn eigen ingewand. Naast hem de knecht, met zijn langen krommen neus, en de roode vlekken in zijn gezicht, een geschilderde beulenkop, waar de akelige lach in schuilt om het onwillekeurig plezier van met lijken te handsvollen! De Professor heeft het mes gegrepen, zich over het lijk gebogen - en uit heel zijn persoonlijkheid straalt weer die opdringende wilskracht waarmede hij de zieken bedwingt dat ze nimmer roeren durven; met een vasten wrong van zijn sterke vuist heeft hij heel de ribbenkas openliggen. Het is buitengewoon stil. Ik heb een cigarette opgestoken en de blauwe rookwolken rekken zich uit in de helderheid van de kamer. Wat een verukkelijke fijnheid van geur die oostersche tabak in dien anderen sterken reuk lijk een heldere kleur tegen een donkeren grond. Zonder het te willen of zonder het goed te beseffen zelfs heb ik in mij een wonder capiteuse voluptas die me rillen doet.

Ik sla mijn oogen op den wand en ik zie om den hangenden Kristus gedrukt: Deus judicabit vivos et mortuos.

Dr A. Verstreken