Vlaamsche Arbeid. Jaargang 6

[p. 281]

De Ster met den Steert
(Vervolg)

V
Gerokte Confiteor

‘'k En versta mij aan mijn eigen niet,’ - zoo ving Madam Leermans aan - ‘nooit en had ik zooveel te zeggen als nu en nimmer zal iemand mij kunnen uitleggen waarom ik niet eerder heb gesproken. Want ik weet het al zoo lang en 't is dood noodig gezeid: we moesten malkaar veel liever zien op de wereld!

'k Heb dat vandaag in mijnen kerkboek gevonden en daarop gekeken met zooveel verwondering, alsof ze 't er maar gisteren hadden bijgedrukt. Maar dat is onmogelijk en 't zal alreede in mijn eerste communieboekje hebben gestaan, ten dage dat ik meende een engeltje te zijn en op donzen pluimen te loopen.

Nu komt het mij perfekt goed voor, dat ze dat menigmaal hebben gepreekt waar ik aan en bij was; maar hoe is 't mogelijk dat ik het dan niet hoorde, terwijl het nu in mijn oor dreunt gelijk de groote processieklok? Had ik dat gisteren gekend en bedacht, Leo jongen, ik en zou u zoo honds niet aangepakt hebben, en was het ondertusschen in mijn gedacht niet geschoten g'hadt weer eenen reesel onnoozele redens naar uwen kop gekregen, Jan, mijn arme sukkeleer, in stede van een kus.

Als ik dat vroeger hoorde voorhouden of gedrukt zag staan, was 't alsof 't maar d'ander menschen aanging, maar nu schijnt het mij, dat ze 't altijd voor mij alleen hebben laten hooren en te lezen gesteld. 't Is mij alsof ik het vandaag toch zou gelezen hebben al had ik mijnen boek 't huis gelaten; 't is alsof ze 't nu gepreekt hadden binnen in mijn hert. 't Klinkt toch zoo waar en zoo schoone en dat

[p. 282]

enkel zeggen, brengt al eene zekere zoetheid mee: we moesten malkaar veel, veel liever zien op de wereld.

Ja, 'k merke wel dat ge versteld en verslagen staat, zoo weinig verwacht gij u ook aan redelijkheid en vriendschap van mijnentwege. Gisteren verstond gij u beter aan mij, is 't niet waar, toen ik u alle twee zoo te lijf ging? Ge moet niet bang zijn te knikken, want ik weet toch dat ge in uw binnenste zegt: ‘Ja, stellig en zeker, kwade heks!...’ Zoo is 't niet waar?... Waarom kwaamt ge hier gisteren avond in al beven, Leo, en stameldet gij zoo, toen gij vroegt 't geen Spekke Mieke had moeten doen dansen van plezier en krophalzen van hooveerdigheid? Jan, hoeveel jaar was 't dat gij geen kus van mij meer hadt gekregen? Wat moet ik toch eene slang zijn dat iedereen verwonderd is als ik geen venijn en spuwe, niet bijte of giftig ben! En 't ergste van al, 'k ben ik zoo goed als de eerste de beste die 'k in Matils winkel tegenkom, en met wie ik een woordje spreek terwijl ze mij koffie en peeën gerieven. Als er eene sterft gelijk wij al zijn, heeten wij haar een eerste braaf mensch onder ons.

Zij zijn zoo kwaad en jaloersch op elk nieuw kleedingstuk dat ik aanschaf, als ik het ben op hunnen nieuwen hoed. Zij zitten zoo nijdig op mijne kap als ik op de hunne telkens er eene van den troep afwezig is. Zij, zoo min als ik, zijn nooit ergens naar toe geweest om goed van iemand te spreken en indien ik wil weten welk een kwaad wijf ik ben, heb ik mij maar te spiegelen in hun venijnig boos gemoed. Wij misgunnen iemand niet alleen zijn geluk, maar kunnen nog niet lijden dat hij beklaagd worde: indien wij zagen dat onze beste vriendin in eenen plas gaat trappen, zouden wij ons omkeeren om niet te moeten roepen ‘pas op voor uw nieuw kleed’. Als Ida van den smid lam gebliksemd werd hebben wij haar een tijdje beklaagd, maar nu bespreken wij nog altijd aan hare onvoorzichtigheid bij donderweer met open venster te staan strijken. We zijn boos tegenover iedereen: de boozen, de goeden, de ongelukkigen, de gelukkigen; zelfs tegenover onnoozele bloedjes, durft eene vrouw wreed en onmenschelijk zijn. Waarom zouden de moeders anders zoo bang zijn te sterven, voorzagen ze niet dat hun man hertrouwen kan? Al 't geen wij bezitten tergt onze vriendinnen, en 't groot genoegen van onzen Zondagschen opschik bestaat daarin dat zij ons zullen benijden en misgunnen al 't geen waarmede wij uitpakken. Met hoeveel zorge hangen wij elkaar langs den slechtsten kant niet buiten; hoe vlijtig bestoppen wij de keerzijde van ons eigen zelven niet!

Heb ik u gisteren niet verweten dat uw grootvader gendarm geweest is, Leo, maar dat ze mijn eigen vader de lepeldief noemden,

[p. 283]

heb ik er dat bijgezeid? Mijn man en weet dat alleens nog niet, al is hij reeds vier-en-twintig jaar mijn slaapkameraad. En als er hier of daar eene is, die ons laat menschen in stukken trekken en niet mede trekt, heeten wij haar fier en valsch en zijn jaloerscher op hare deftigheid dan op een heelen winkel kostelijke hoeden en kleeren. Nu weet ge ten minste, Leo, waarom ik zoo kwaad op uwe moeder en op u was. Iemand is goed die onze vriendschap vertrouwt en gelooft dat wij kunnen zwijgen! Zwijgen, ons eigen goed, misschien, maar toch nooit 't kwaad van een ander.

- Ge moet de mantel van liefde over anderliens gebreken werpen, preken z'in de kerk. Wij werpen er onzen voorschoot over, waaraan wij eerst onze vuile handen hebben geveegd.

En 't en is niet dat haten, boos zijn zoo zoet smaakt of zooveel genoegen verschaft! Had ik nu vier-en-twintig jaar uw vriendin geweest in plaats van uwe plaag, Jan, had ik er op aangeleid om u te beminnen, in stede van u te ringelooren, had ik uwe genegenheid betracht in plaats van uwe onderwerping, had ik u laten smooren en gaan visschen en een whisken spelen in de Zwaan in plaats van u alle genot te ontzeggen uit twistzucht, kwaadwilligheid en drang naar overdreven meesterschap, hoeveel plezier zou ik aldien tijd niet beleefd hebben, hoeveel geluk niet ondervonden. En dan die belachelijke jaloerschheid zonder eind of grond, die toch altijd de zelfde boosheid bleef maar onder een anderen vorm! 't En was de bazin van de Zwaan alleen niet die ik niet lijden kon, maar al de bazinnen van de heele wereld leelijke en schoone, onder en boven de zeventig, tot zelfs de wassen madams die beenloos in de uitstalling van de haarkappers op hunnen hiel staan te draaien. Waarom, brave sul, hebt gij mij niet handelbarer gemaakt, 't zij met goedheid, 't zij met eene dikke zweep met knopen?

Waarom 't schoonste van uw leven bij een gendarm, een schoolmeester doorgebracht, bij eene dwingelandin? 'k Zeg het u: in 't eerst zou het misschien met een kinderzweepken, ja met een paar groote oogen gegaan hebben. Als 't niet anders kon waarom mij niet opgesloten in plaats van uwe meerschuimen pijp? Waarom mij niet gebannen in plaats van uwe brave hengelroe, in plaats van uw laatste snuifken onafhankelijkheid en meesterschap? Waarom mij niet op straat gewipt met pantoffel en al, dien pantoffel waaronder ik u vier-en-twintig jaar levend heb begraven? Ik die zooveel heb ontdekt met die schoone woorden in mijn boek te lezen, beseffe nu ook dat ik u niet vernederen kon, zonder mijn eigen te verleegen; dat ik 't been-

[p. 284]

kleed niet kon dragen, zonder de vrouw te zijn van iemand die er geen aan had! Als ik bedenke dat wij drie-en-twintig jaar kussen in te halen hebben vrees ik eens met eene onvoldane rekening voor den Heere te staan, vrees ik dat Hij mij ten laste leggen zal: ‘g'hebt het zoetste mijner geboden, beminnen, in 't kwaadste uwer driften, haten, doen verkeeren’, dat is ook al iets dat ze jaren geleden reeds voor mij preekten, en dat ik nu eerst hoor! Dat weldoen als honig smaakt dat wist ik nochtans vast en zeker, want de enkele keeren dat ik menschelijk was en medelijden voelde en iemand recht en goed wenschte, danste mijn hert van genuchte en roken de bloemen en zongen de vogels wel eens zoo zoet! En dan durven wij kwaad zijn op Adam en Eva die de kans op het Aardsch Paradijs en den onbezorgden kost zoo lomp verkeken hebben. Maar wij zelven maken eene wildernis van onzen huiselijken hof, waar er zulke smakelijke vruchten te plukken vallen, als wij er appelaars planten in echtelijke trouw en huishoudelijke overeenkomst.

Leo, jongen, als ge met Leentje getrouwd zijt, ziet elkaar geern en maakt van uwen heerd toch geen krakeelhoek. Vecht toch uwen huisraad niet stuk, om te weten wie er meester is van de scherven. Ziet elkaar liefst van al maar de andere menschen toch ook geerne: troost en springt bij waar ge kunt. Is 't al geen geluk genoeg te mogen helpen in stede van zelf te moeten bijgestaan zijn? Zijt rechtzinnig in uwe genegenheid en kijkt liever al den anderen kant als er geen goed aan uwen gebuur te zien is. Leest elken dag in uwen kerkboek 't geen ik er nu eerst in heb gevonden, hoewel het overal geschreven staat van vele honderde jaar voor ik geboren ben. Zelfs de blinden lezen 't in hun hert, en voor ongeleerden, we weten 't genoeg, daalden d'engelkens zoo leeg dat de schapers die konden hooren zingen.

Nu ga ik koffie opschenken en Leo die maar om negen ure weg moet... zoo ge moet niet gaan vandaag?... zal meedrinken want wij hebben nog 't een en ander te bespreken en te bekavelen. Omdat ge malkaar geerne ziet en mogen wij toch den wagen voor de peerden niet spannen en moeten wij zien dat de kerk te midden blijft.’

Toen ze alleen gebleven waren, zagen de twee mannen elkaar haast zoo vreemd aan, als toen ze een stonde te voren zoo onverwacht tegenover elkander werden geplaatst. Hadden ze gezwegen voor de bom gebarsten was, omdat ze niet te best wisten wat gezeid, nu moesten zij zooveel zeggen dat zij niet wisten hoe begonnen.

[p. 285]

Eindelijk kreeg de bezoeker zijne stem terug en over van geluk en erkentelijkheid zou hij beginnen met eene plechtige belofte.

- ‘Mijnheer Leermans, ik mag u verzekeren dat uw eenig kind...’ maar hij ging niet verder als hij het ingoed manneken, dat naar den gemoede zooveel meer van zijne dochter had dan van zijne vrouw de tranen van zijne kaken zag vagen.

- ‘Dat ongeluk moest mij nu nog overkomen’, weende Leermans met ingetoomd verdriet, bezorgd naar de deur ziende, als stond snikken hier ook al op de lijst der verboden vermaken.

- ‘Maar Mijnheer toch...’ suste Leo diep bewogen over 's ouderlings verdriet, hoewel hij vruchteloos naar de reden giste... ‘hebt gij er soms iets tegen, Mijnheer?’

- ‘Ik, Leo, als ik ooit afgezien heb is 't gisteren geweest, toen zij u zoo te lijf ging. 'k Heb het haar genoeg te verstaan gegeven, toen ge aangegaan waart, 'k zeg Marie, Marie toch!... en ze voelde 't wel ook, want ze sloeg de deur toe voor ik haar kon vragen waar dat hare zinnen waren geweest... Maar indien ik ween, zult ge wel vatten waarom... Ze was moeilijk, 'k neem het aan,’ vervolgde de heer des huizes met nog eenen schuwen oogslag op de deur, ‘maar... dat was haar karakter... en wat ze daar zei van die pijp en die hengelroe moeten wij op den letter niet nemen. Als gij ze wist te hebben, was er gemakkelijk mede over de baan te komen, maar 'k zeg ge moest ze weten te hebben... maar nu...’

Leermans geraakte niet verder. Hij weende nu volop: zijne wezentrekken verkrampten en hij stond teenemaal onder den invloed van dat onuitlegbaar gevoel, dat, niet te vreden met de menschen droef te zien, ze er nog leelijk bij maakt.

- ‘Maar wat is er dan toch Mijnheer Leermans?’ wilde de pretendent eindelijk weten.

- ‘Maar, jongen, vat ge dat niet? Indien ze niet zinneloos was, zou Marie zoo verstandig kunnen preken, gelijk ze daar een vol half uur lang heeft gedaan?!’

(Wordt voortgezet)

René Vermandere