Vlaamsche Arbeid. Jaargang 5

Van onzen Arbeider

Op het oogenblik dat niet meer alle vroegere gasten aan de tafelronde bijzitten en vrij wat stoelen in de nabuurschap van den godgelijken gastheer leeg geraakten, heeft het tijdschrift De Nieuwe Gids zijn vijf-en-twintig jarig bestaan gevierd. Immers was het op 1 October 1885 dat Kloos het eerste nummer van De Nieuwe Gids - toenmaals jong en levendig - met een slag te midden der oudere, verduurde tijdschriftjes en boekjes op de leestafel wierp...

Hoe nu niet alle onze idealen toch soortgelijk aan deze van De Nieuwe Gids kunnen zijn en nu veel wat vroeger als het opperst-juiste kunstkriterium geprezen werd bij ons nooit meer gangbaar staan zal, ja effenaf ridicuulonwaar bevonden is, - is het niettemin gepast dankbaar te blijven aan eene Beweging van vormvernieuwing die déze latere-op-haar naar den vorm mogelijk heeft gemaakt.

Want de geest die ons bezield bewoont een goddelijker Olympus dan deze waar de menschen-zelven goden zijn; het karakter onzer esthetische bedoelingen is algemeener en menschelijker dan welkdanig ook, het criterium onzer kunst is meer ongeschonden en rationeeler dan alle exclusief-individualistische waardebepaling. Reeds tweeduizend jaar is het bronwater van onzen Helicon vol krystaal-heldere vloeiing, reeds twintig eeuwen wordt onze Parnassus met jonge voeten bestegen...

Men wordt droef gestemd wanneer de zilveren jubelkroon in dit late avonduur als een troost uitgereikt wordt aan Willem Kloos, terwijl de stompjes kaarsen in den luchter uitbranden en flauw nog beschijnen de zilveren kroonornamenten, de verouderde aangezichten van den gastheer en zijne overgebleven genooden, de leeggeraakte stoelen, het verkreukte ammelaken... De oude Garde of de jongste School?

_**_*

[p. 423]

Cyriel Buysse is subiet ijl-hoofdig geworden in De Week. De lossigheid van zinnen die het artiekel van Arie Delen over Hugo Verriest kenmerkte, was reeds slaapdronkenschap... maar ijl-hoofdigheid is erger, zooniet het ergste; daar verliest men spoorloos zijnen kop van, wat aan een tegenwoordig geslacht bijna onmogelijk maakt deze terug te vinden om hem in Verriest's panopticum der Twintig vlaamsche Koppen onderaan Karel Van de Putte te stellen...

Nu zou het ook kunnen dat Buysse zijnen kop reeds langer verloren heeft. Deze ‘internationale auteur’ immers - bij gelegenheid der Gelijkheidswet - stiet onbehendig in eene vlaag van ijl-hoofdigheid en windvalligheid zijnen kop te bersten tegen de ribben van zijn cosmopolitisch kamertje. Ieder dacht hem hoofde-loos. Cyriel Buysse heeft dan ook lang het bed gehouden; zijn toestand was zorgwekkend; Vermeylen moest hem tegen de killing der koorts de hitte van het kruid Celari zetten.

Waarom zou Cyriel Buysse zich dàt niet eens herinneren nu de nationale waarde van het Vlamingschap des Eerweerden Heer Verriest zoo wondervreemd tegen zijn aangebrand wereldburgerschap aanbotst?

_**_*

Georges Eeckhoud, in de Mercure de France ‘la visite du roi et de la reine au Salon des Lettres’ besprekende, heeft het uitstekend en ongehoord gevonden - naast andere dappere meeninkjes - te moeten schrijven: ‘Et tout en nous réjouissant d'avoir Gezelle et Defrecheux nous nous glorifions surtout d'avoir Verhaeren.’ - Voelt ge de fransch-belgische kneep? L'âme belge - dezelfde die in zoo een Salon perspectief-loos is op het allooi van sommige letterkundigen - laat hier een rokje slijpen waarover men zich niet meer het minste verbaasd.

_**_*

Karel van den Oever laat een verzenboekje ‘Godvruchtighe Maen-Rijmen’ verschijnen.

_**_*

Onze medewerker René Vermandere werkt onverpoosd aan een nieuw burgerlijk-humoristisch verhaal ‘De Ster-met-de-Steert’. Wij hopen daarvan in Vlaamsche Arbeid een fragment te publiceeren.

_**_*

[p. 424]

Het Nieuwe-Gids-Gedenkboek verscheen... De aanstellerigheid van sommige portretten en opstellen stemt ófwel tot ergernis ófwel tot vermakelijkheid. Opmerkenswaardig is de afwezigheid van meewerking der vroegere Nieuwe Gids redacteuren Albert Verwey en Frederik Van Eeden; vele anderen uit Holland en Vlaanderen bleven uit princiep weg. ‘En of de bleeke doot nu dobbert op sijn lippen?’

In ieder geval dit laatste golfslagje der Nieuwe Gids Beweging kon niet zwakker den nederlandschen wal aanzoenen.

_**_*

Adriaan van Oordt, de merkwaardige schrijver van ‘Irmenlo’ en ‘Warhold’ is onverwacht gestorven. Niemand vóór deze heeft het middeneeuwsch Holland zoo visionnair-schilderachtig weergegeven. Noch Hofdyk, noch Bosboom-Toussaint, noch Van Lennep, noch Oltmans...

Het decadent byzantisme van sommige bladzijden zal geen beletsel zijn dat Adriaan van Oordt's werk groote hollandsche kunst blijven zal. Hij stierf terwijl hij in de omstreken van Haarlem de bronnen nazocht voor een nieuw historisch roman. Wij bidden voor de rust zijner ziel.

_**_*

Op Allerzielenavond stierf Eduard Coremans. Als parlementair flamingant stond hij in de traditie van Jan De Laet en Lodewijk Gerrits wat hem eene groote volksfaam bezorgde en waardoor hij aan de Vlaamsche Beweging uitnemende diensten op parlementair gebied wist te bewijzen.

Zijne politieke integriteit was legendarisch en zal een voorbeeld blijven voor wie zijne nalatenschap opvordert en voortzet. De taak van Frans Van Cauwelaert zal daarom zwaarder zijn dan voorheen; het hartelijke, kruimige volkswoord van Coremans kan immers niet meer allen voldoen: intellectueele diepte en wetenschappelijke sterkte moeten dit volledigen.

Het is opmerkenswaardig dat met de dood van Eduard Coremans dan ook de parlementaire Vlaamsche Beweging op een geestelijk keerpunt geraakt dat een nieuwe weg over de heuvelen toelaat.