Vlaamsche Arbeid. Jaargang 4

[p. 441]

Herinneringen
IV
Kappeken

Drie maanden lag ik plat te bed, zoo baldadig mishandelde mij de waternikker. Als ik eindelijk weer recht kon staan zag ik er toch zoo ellendig, zoo bleek, zoo mager uit! De menschen dachten dat ik te voet naar het kerkeputje wilde.

En in plaats van al die maten, die in mij nog enkel eene begrafenis zagen, met koeken en zoetemelkenthee voor de dragers, had ik nu een eenigen vriend gekozen: Kappeken, amper zoo groot als ik, maar veel, veel ouder, 't Was een van die afgezonderden die haast niemand jong heeft gekend, en lang dezelfde blijven voor ze stokoud zijn.

't Scheen dat de tijd de jaren op die schors niet meer kapte, of misschien had hij het bloedje uit het oog verloren. Het ging ook zoo ootmoedig, vreesachtig door het leven: kleen, nederig, bedeesd lachend tegen iedereen, als om verschooning biddende dat het ademen dorst, 't Zij de torenklok 't uur der geesten sloeg, 't zij het bij noenstonde over de velden pardoende, 't was altijd dezelfde kleur- en klaartelooze middernacht voor Kappeken. 't Arme schaap was blind.

Het bedelde aan elke deur zijn bestaan van eiken dag, en tweemaal vroeg het zijn brood, aan God eerst en aan de goede zielen.

- 't Is Kappeken, zeiden de konijnen, die voor hem alleens nog hun spel niet 'n onderbraken in de groene lanen van 't kasteel; onschuldig lachend bij het geritsel hunner sprongen strompelde het zoo bedeesd voorbij, als vreesde het manneke dat zij het kwalijk nemen mochten.

- 't Is Kappeken, floot en tjielpte het gevleugeld boomvolk; zij toonden het hunne jongskens als een raar stuk, uit die vieze wereld waarvan zij nu ook deelmaakten, sinds de kiptijd hun schelpkens gebroken had.

Soms als het voorbijkwam was zijn zak gansch vol en strooide het gebeden en tevens kruimels langs den weg. Zij pikten het avondmaal op, dat zijne goedjonstigheid hun toedeelde en dachten in hun eigen: ‘Dat zal nu duimken zijn.’

Aan zijn stok en de voorbijgangers vroeg het dompelaarke zijn weg; maar noch geslacht, noch ouderdom onderscheidend, was iedereen het zelfde onbepaald wezen voor hem: ‘Manneke’ heette de blinde tot zelfs Wannes Laudamus, een eikachtige zesvoeter, ‘Man-

[p. 442]

neke’ was voor hem mijne moeder, de kerksuisse, ja zelfs mijnheer Pastoor.

- Ben ik hier aan't klooster, manneke... uw wil geschiede... geef ons heden ons dagelijksch brood...

En heel dat bekrompen uiterlijk bad mede om nooddruft voor dezen dag: die doode openstaande oogen, die verdunde grijze haren bij den minsten wind op zijn ontbloot hoofd bevend, de toon zijner smekende stem, zijne kleene gestalte.

Ik werd Kappeken's leidsman. Hand aan hand kwamen wij over den weg, als vader en zoon, als twee dutsen waarvan de wereld geene rekening meer hield, die zij reeds van haren boek had geschreven.

- Klop eens voor mij, manneke... Heilige Maria, de Moeder Gods, bid voor ons, arme zondaars... komen zij al manneke?... De Heer is met U, gebenedijd zijt gij... ze zullen 't niet gehoord hebben.

- Jawel, Kappeken, ze zijn daar.

Hoe menigmaal, na te hebben gebeld, bij de zusters, wachtte ik aan 's ventjes zijde, de aalmoes af, piepte door het sleutelgat of zuster Roos nog niet aankwam, en vernam het sleepen harer stappen in den langen gang. Ofwel bezag ik den armen stumperd, en zonder weten haast, vouwde ik mijne handen en bad met hem mee. - ... Nu en in de uur... dag zuster... onzer dood... God zal 't u loonen, zuster Roos... Amen.

Wat ik hem al vroeg tusschen de plaatsen waar hij zelf vragen moest: over zijne moeder, zijne jeugd, zijne oogen vooral. En hoe hij 't eerst gevoeld had, dat hij niet zag, en of hij wel een boom had willen zien, een regenboog, de kerk als 't eerste communie was, de processie.

- Maar als ge nu eens wijd, wijd uwe oogen opendeed, Kappeken?

- O, gij zot manneken... 'k zou ik toch niet zien... Vol van gratie... waar zijn w'hier?

- Bijkans aan Godderis'hofgat... en wat zei uw moeder, Kappeke, omdat ge blind waart?

- Nikske, manneke... zijn wij al in de dreef?

Arm Kappeke, wij zouden haast gescheiden worden.

Bij boer Gommers las de blinde soms heele vaderonzen-af zonder alleens ne ‘God beware u’ te krijgen. Mijne oogen stonden de gierigheid van dat hardvochtig wijf in den weg.

- Wat die kleine scheeve daar altijd over't veld te loopen heeft met dien schooier... 'k zal eens zijne moeder spreken.

Den volgenden Woensdag moest Kappeken aan andere mannekens vragen waar hij was, en dat pakte mij zoo, dat ik er om zat te

[p. 443]

grijzen. Nog nooit had hij mij zoo oud, zoo blind voorgekomen als nu, gelijk hij daar ons huis voorbij strompelde: het meest verlaten sukkeleerken van Gods groote wereld.

Nog eens zou ik het ventje weerzien. Op dien tooverachtigen avond, dat ik daar zoo lang naar de maan stond te kijken. Moeder had mij naar Vercammen gezonden om twee masteluinen vierponders. 'k Moest zeggen, dat zij dan 't geld zou brengen.

Ze trachtte zoo opgeruimd mogelijk te zijn, maar met de vlucht had ik gezien dat er een traan in haar oog perelde. 't Was een van die keeren, dat de wagen buitengewoon diep in 't zand stak, en ik geen de minste goesting had om er op te staan dansen. Ik droeg reeds mijn deel last en zorgen, en 't beet in mijn hert dat ik nevens vader mijne streng niet spannen 'n kon.

Buiten gekomen bezag ik dien zoo schoon geschuurden penning met hebzucht en begeerlijkheid, en was aan 't uitrekenen hoeveel vierponders vrouw Vercammen voor zoo een zilveren plaket wel geven zou.

Zoo 'n groote en heldere maan 'n is er sinds over Vlaanderen niet meer gekomen. Tegen blokmakerskot geleund, zag ik ze zoo star aan als wilde ik haar uit den hemel kijken, zoolang dat ik er suf van wierd. De wolken die haar voorbijschoven namen de zonderlingste vormen aan. Er zweefden menschen, koeien, honden, heele kerken tot bergen toe in de de lucht. Stil en statig sleerden zij weg, langs die voorouderlijke bake naar de onmetelijke zee van 's hemels uitgestrektheid. Ik was uit mijne bedwelming geschoten en klepperde, in mijne versleten blokjes, zoo rap ik kon, naar de onaangename boodschap toe.

Op eenen boomstam zat iemand, zoo nieuwsgierig als ik daar zooeven, naar de maan te zien, die nu juist achter eene berggroote wolk stak.

- ‘'n Avond’, zei ik uit beleefdheid en achteloos, want mijne gedachten liepen vooruit tot de twee masteluinen, die ik toch al zoo geerne onder mijne oksels had gevoeld.

En als ik nu eens zonder weggezonden wierd?

- Ge krijgt ze, ge krijgt ze, kletterden de blokskens op de steenen mij hoopvol tegen, maar mijn gejaagd herte klopte ‘g'en krijgt ze niet’ en hoe meer ik naderde, hoe bedeesder ik moed ingesproken werd en hoe onstuimiger het in mijne borst toeging.

- Vrouw Vercammen, moeder laat vragen, als 't u belieft, voor nog twee masteluinen, ze zal zelf 't geld brengen.

Vrouw Vercammen, was aan de keukendeur blijven staan, als zij hoorde welke een onbeduidende klant haar aansprak.

- Hoor 'ne keer hier, zeg aan moeder, Chareltje...

[p. 444]

Daar ze, mijn hert had gelijk! Ik begreep al wat ik aan moeder overbrengen moest: de droeve mare van broodsnood en ellende.

De vrouw en sprak niet voort, denkelijk aangedaan bij 't zicht mijner zoo duidelijke verslagenheid. Ze keek achter haar, alsof ze iets kwaads wou doen, en onraad duchtte.

- In Godsnaam, zei ze enkel nog, snapte de twee brooden van de planken, stak ze mij onder de armen en sloot met der haast de deur op mijne hielen alsof God alleen hare goede daad mocht zien. Och wat zongen mijne blokskens blijde hun feestelijk lied van verdreven angst. Ik liep zonder alleens ‘dank u’ te zeggen, alhoewel ik nooit iemand zoo erkentelijk ben geweest.

Ik was al aan de boomen vóór ik weer mijnen hertsklop gewaar wierd, maar verder kon ik ook niet zonder een poosken te rusten. Nog altijd even onbeweeglijk zat die vent op de stammen uit te rusten.

- Kappeke, riep ik eensklaps, want het docht mij...

De maan was nu juist eene donkere kerk binnen gezweefd, en gelijk er geen teruggroet kwam, hijgde ik voort. Maar toen nu eensklaps haast zoovele licht van boven wierd gegoten als bij klaren lichten dag, deed ik toch nog een stapken terug, hoe smachtend ik ook verlangde moeder de twee veroverde masteluinen te mogen toesteken.

Ja, 't was wel, die arme dompelaar op de boomen maar 't en gaf geen antwoord meer. Ik was nu de blinde; voor hem was 't licht eindelijk gerezen. Nu leefde hij bij zijne moeder en vertelde haar wie er goed voor hem was geweest op de booze wereld.

Doodsbleek, de keel toegeschroefd, kwam ik in ons huis binnengestrompeld.

- Kappeke, moeder, Kappeke!...

Het arme dutske werd op ons kerkhof begraven: zoo weinig ontroering bracht het teweeg, dat elk het spoedig vergat en ik nooit te wete ben gekomen waar men gewijd water over zijne kist heeft gesprenkeld.

Menigmaal heb ik den blinden in mijne droomen teruggezien, maar nimmer joeg hij mij schrik aan gelijk andere dooden alleens deden.

‘Kappeken kijkt naar mij’ dacht ik gisteren avond nog, toen de volle maan mij den ouden makker en zijne afgekapte ‘Onze Vaders’ kwam herinneren.

(Wordt voortgezet.)       René Vermandere.