Vlaamsche Arbeid. Jaargang 2

[p. 122]

Vlaamsche Arbeid

De twee reizen van het Schoolschip ‘Comte de Smet de Naeyer’ verteld door een oud-leerling. - Uitgegeven ten profijte van Schoolschips Gedenkzuil. - Antwerpen, De Vos & Van der Groen. Prijs fr. 1,25.

Over dees vluchtig dagboeksken - waterversch geboren op de zoute Tropenen Noorderzeeën, lazuurblauw van den ruischenden pekel - mag wel in eenige woorden wat gezeid worden. Niet om de zielskundige fijnheid der vertelde dingen, - die is voor een ruim paart in embryo gebleven -, noch om de klassieke stijlsterkte en vaste keurige woordvorm, - die zijn in 't algemeen weinig naar de zuivere methode, - maar om de raakheldere kleur, den luchtigjuisten opzet van schaduwende tonen en daglichte tinten zachtlijk harmoniseerend zijne frische en versche impressies van Madeira, Valparaiso, Iquique, Goede Vrijdag thuis, de dood van den donkeyman en van M^r Ingelbleck, de schipbreuk, - vol kalme en tragische desperatie -, onbesproken de vele andere kruimige, kleurige regels en kleinere tafereelen, sprinkellevend van klare en nauwscherpe opmerking, waar de schuine zeetaal soms vreemdaandoenend doorklutst.

Een voorbeeld? men leze: ‘Zot zwoegt de zieke zee in dikzwellende opgezweepte baren met schuimende soppen, regenstuivend, dwaas hotsend tegen de stalen scheepswanden, openscheurend, diep terugge deinzend en weer met nog forscheren stoot komt er eene nieuwe deining schokken. Triestig fluitende winden jagen door het wiegelend touwwerk, bolblazend de marszeilen’. Fijnere aanhalingen dan deze zee-impressie kan men vinden, maar naar den eersten oogslag koos ik deze plots, om de glimmende flitsing zijner luchtige woordkunst rakelings te doen kennen. Met Henri Van Boovens' Tropenwee en Hora Tadema's Tropenserie in Groot Nederland heeft hij soms de kleurige visie zeker gemeen, hoewel nog ten heele ontzaggelijk verwijderd van die beider psychologischer en plastischer volkomenheden; voor wie den moreelen aard der zaken moge bedenken zal allicht ontroeren door den leuken schijn waarmee sommige scheepstoestanden en gevoelens worden verlicht; over veel zal hij onhebbelijke navraag doen.... Tevens is het in den grond diep spijtig dat drukker en schrijver met niet meer

[p. 123]

gemeenschappelijk nazicht taalbouw en uitgave tot gladder nauwkeurigheid verzorgden.

Ik denk wel dat deze anonyme oud-cadet, - wie mag hij toch zijn? - die zienbaar buiten weten soms onverhoeds den streng besloten hof der vlaamsche literatuur kwam binnen rennen, - met even veel levensfrissche aandoening en sterke wijze ons nog meer van 't zouterig pekelsop zal weten te verhalen zoo hij met het hem eigen kernige talent, op klassieker en steviger voeten den aangenamen tuin onzer letterkunde wil verder doorwandelen en aandacht geve voor gleuven en spleten van den retorikalen beemd, nu eenzamer verlaten dan ooit...

K.V.d.O.

Het Lot der Kinderen door Virginie Loveling. Uitgegeven te Aalst bij De Seyn-Verhougstraete.

Ik weet niet welke hooge eischen sommige critici dit eenvoudig verhaal hebben gesteld - ik weet niets anders te zeggen dan dat het mij heeft geroerd en daardoor eenige uren lang geboeid. Voorzeker heeft deze schrijfster beters geleverd, zij beoogde hier dan ook geen groote kunst te leveren, geen tendenz-roman of wat ook nog; zij gaf ons een brok waar leven, bekeken door haar zwarten bril die zij niet meer verlaten kan.

Virginie Loveling is eene pessimiste, en niet sinds gisteren - volgens haar wordt de mensch onder eindloos-grijzen hemel gestuwd op den ruwen weg des levens tot waar de afgrond van het eeuwige Niet gaapt door het noodlot; dat zulke levensbeschouwing met de onze geenszins strookt hoeft natuurlijk geen betoog. Wij voelen dan voor zulk een tragisch leven als dat van Herman er een is, anders dan Virginie Loveling; wij vergeten hare gevoelens om het verhaal in het kader onzer gevoelens te doen passen; en daar overgebracht roert het ons en opent ons oog en hart op zooveel droefheid, op zooveel verborgen wereldleed....

Ja, nog eens ik weet niet waarom dit net-uitgegeven boekje hier en daar ongunstig werd onthaald; meer en meer verdwijnt het verhaal van zulkdanigen aard uit onze literatunr, het valt buiten den smaak; ten onrechte nochtans. Want zoo wij gewoon zijn aan fijner en hooger kunst, daarom mogen wij andere soorten niet buiten sluiten, maar dienen breed-ontvankelijke receptors te wezen voor alle kunstuitingen.

‘Het Lot der Kinderen’ heeft mij innig geroerd, en zulke ontroering was de rechtstreeksche resultante van stijl-eenvoud en gave zielsontledingen - dat boekje houd ik in dankbare herinnering om de vele bladzijden vol poëzie!

E.

[p. 124]

Verhalen uit Rusland, door L. Tolstoy, vertaald door V. de Meyere. - De Seyn-Verhougstrate.

Buiten Streuvels kundige vertaling van ‘'t Geluk in 't Huishouden’ in de Duimpjesreeks der buitenlandsche schrijvers en de ‘Vertellingen’ bezitten wij - naar ik meen -geene meerdere weerdevolle, vlaamsche vertalingen van den grooten Rus Leo Nicolawitz Tolstoy; de hollandsche uitgaven - waarmee wij dan ten gemisse van zuiverder degelijkheid onzen gevoeliger gemoedsaard goedhertig trachten te vereeren - zijn soms te bijzonder-hollandsch getint of bieden eene te goedgemakkelijke overzetting van de oorspronkelijke novellen dat beider soort van behandeling de struische atmosfeer dier Kaukasus- en Steppeverhalen flauw vermilderd tot zwakke half russisch-hollandsche stemmingen en laffe bleekten van kleurloos waterachtige prenten, vol onbestemde plastiek en gevoel, die beiden aan de werkelijke oorspronkelijkheid diepe afbreuk en scherpe ontaarding veroorzaken.

Boven deze hoofdzakelijke gebreken verheven, heeft V. de Meyere van Tolstoy's novellen ons eene vertaling geleverd waarin de Slavische visie en kleur in de oorspronkelijke aandoenlijkheid en spanning nauw wordt nabijgekomen en de woordkunstige opzet der zinnen een meer dan gewoon vertaler verraadt; want buiten de verstandelijke behandeling waarmee elk eenvoudig vertaler zijne omzetting verzorgd, heeft V. de Meyere zijn levendig gemoedsleven en diepere artistieke woordkennis om de vertaling met iederen oogenblik op te houden tot de meesterlijke sterkte der Tolstoyaansche romantiek.

Dit is de innigste verdienste, welke niet kan bereikt worden door wie enkel eene verstandelijke taal- en vertaalkunde bezit en er veerdig weet mee om te gaan, al in 't ellendig gemis dezer hoogere gaven die we zielsleven en woordkunst hebben genoemd, beide van den dichter en den artist.

Om deze redenen is de vertaling - onder anderen van even veel uitmuntenden aard -van het verhaal: De sneeuwstorm - waarin de griezelige sneeuwstemming onafgebroken-zacht wordt doorgehouden, als het grondmotief en de levensatmosfeer van heel een besneeuwd Rusland, - wèl gelukt. Dit deden een intensief gemoedsleven en artistieke kunde-der-taal meer dan eenige verstandelijke vertaalkennis. In der waarheid mag hierom eene oude les herzegd worden: beschatten wij den gulden taalkroes meerder naar heur smijdig drijfwerk en naar de edele hardheid der kostelijke stof minder, want de taal is het dagelijksch gemeengoed aller gewone menschen, eventwel is de ernstige wijsheid heurer grondige bewerking slechts enkelen gegeven; dit is alzoo door Gods eeuwig vooruitzicht weggelegd.

K.V.d.O.

[p. 125]

Reinaert de Vos herwrocht door Stijn Streuvels n^o XI-XII van de Nederlandsche Bibliotheek.

Velen hebben steeds gemeend en meenen wellicht nog dat de Reinaert de Vos niet kon overgebracht worden in moderne schrijf- en spreektrant zonder eene zeer grondige taalstudie en diepe grammatische navorschingen. En dat was inderdaad ook zoo, omdat de meeste letterkundigen en taalkundigen die Reinaert ‘moderniseerden’ eene vele te groote waarde hechtten aan het uiterlijke en te weinig dachten aan den innerlijken geest van het werk. Stijn Streuvels die veel meer artist is dan taalkundige, heeft dit werk anders opgevat; en het is gebleken dat hij wel de meest geschikte man was om het oude epos in een modern kleedje te steken. Zijne vlaamsche persoonlijkheid stelde hem reeds in nauwer verband met het middeleeuwsch epos en vergemakkelijkte zijn werk in groote mate. Hij heeft - en dit is de grootste hoedanigheid van deze omwerking - de primitief Vlaamsche atmosfeer van den Reinaert weten te behouden, en hij heeft hier en daar - o zoo tactvol! - den gouden draad van zijne zeer persoonlijke kunst doorheen het middeleeuwsche verhaal geweven. Eene nauwkeurige en kritische vergelijking van den primitieven tekst met dezen van Streuvels is men niet geneigd te maken; men voelt immers zoo goed dat het zoo moest gezegd worden en niet anders. Men mag dus beweren dat, ten minste in den geest en in de algemeene opvatting, de Reinaert van Stijn Streuvels het origineele meer nabijkomt dan alle vorige omwerkingen die maar al te dikwijls grammatisch-juiste, maar ontzielde en stroeve omzettingen waren in huidigen schrijftrant.

J.V.N.