Vlaamsche Arbeid. Jaargang 2

[p. 30]

Vreemde Arbeid

Plus loin, poèmes par Francis Vielé-Griffin. Dit boek komt ons eens te meer bewijzen dat in de fransche literatuur de generatie der symbolisten nog niet is uitgestorven. Al stak nog kortelings geleden, een klein aantal getrouwen en hardnekkigen hun hoofden omhoog om te bewijzen dat er nog leven zat in die oud-geworden school is toch het glorierijke tijdperk ervan voorbij, en mogen we haast zeggen het ‘symbolisme’ behoort tot het verleden. En eenige afzonderlijke stemmen - zooals de zeker bizonder-eigenaardige stem van Vielé-Griffin - kunnen geen nieuw leven meer verwekken in dat oude lichaam. Wij moeten het niet betreuren: het heeft zijn tijd gehad van jeugd en overmoed en schoonheid, zijn tijd van glorie en van strijd, het heeft gegeven al wat het geven kon: naast onzinnige aanstellerij veel ontroerende schoonheid die blijven zal omdat ze is: eene uiting van het leven. En van de overgeblevenen dier groote dagen hoeveel zijn er dan nog niet wier kunst eene omwenteling ondergaan heeft zooniet in het innigste wezen dan toch in het esthetische, zoodat niemand in het rijpe werk sommiger ‘decadenten’ hun vroegere kunstopvatting terug zal vinden. Ja, de ‘decadenten’ zijn in decadentie...

Maar Vielé-Griffin, die de groote strijd voerde voor het ‘Vers libre’ is misschien degene die wel het meest getrouw is gebleven aan de school van Mallarmé et C^o. Al heeft hij in 't laatst verschenen werk ‘Plus loin’ ons prachtige brokken mystieke kunst geleverd in ‘l'Amour Sacré’ - onder andere die naïeve legenden van Sint Agnes en van Sinte Julia waarvan de een is blanker dan een lentemorgend en de andere tragisch als eene bloedende najaarslucht, - toch verkies ik en boven die zeer mooi-beschrijvende maar toch dikwijls hinkende verzen van ‘Amour Sacré’ en nog meer duistere - de circonstance natuurlijk - gewijd aan Mallarmé, de frisch-nieuwe en huppelende strofen uit ‘La Partenza’. In die fijngevoelde strofen zingt hij de weemoed van wie gaat langs den levensweg scheidend van wat hem lief was eens, en behoudend de ephemere klaarte van zijn droom, die hem aan 't leven bindt:

‘N'est-il une chose haute,
Subtile et pudique et suprême
- Une gloire, qu'importe! une faute,
Auréole ou diadème -

[p. 31]

 

Qui soit comme une âme en notre âme

 

Comme un geste guetté que l'on suive,

 

Et qui réclame et qui proclame,

 

Et qui vaille qu'on vive...’

En nu vraag ik me af: wat is decadentie?

J.v.N.

Les Roquevillard, door Henry Bordeaux (Librairie Plon, Paris, fr. 3.50.) - De Roquevillard's zijn eene eeuwenoude en deugdelijke familie. Van vader tot zoon waren zij mannen van de wet: advocaten, rechters, voorzitters van den provincialen Senaat en raadsleden aan het Beroepshof. Het tegenwoordige hoofd van het geslacht is François Roquevillard, beroemd advocaat te Chambéry en eigenaar van ‘La Vigie’, een uitgestrekt landgoed met wijnbergen en bosschen dat, opvolgentlijk vergroot en verbeterd, in alle zijne deelen de herinnering bewaart aan de taaie kracht der oude familie. François Roquevillard heeft drie dochters en twee zonen. Germaine is getrouwd, Marguerite is verloofd, Maurice de jongste zoon is advocaat, en Hubert ‘lieutenant d'infanterie de marine’, gekend en aangewezen om zijne dapperheid en die later om de eer van zijn geslacht getrouw te blijven zal gaan sterven in Afrika; Felicie is zuster der armen en vertrok naar het gasthuis van Hanoï in China. Ik geef deze uiteenzetting omdat de degelijkheid en de gehechtheid van dit gezin het motief vormt van heel het werk.

Maurice heeft onveroorloofde betrekkingen met M^me Frasne, de vrouw van den notaris te Chambéry. De ouderlijke vermaningen vermogen niet hem daar van af te helpen en zij besluiten samen te ontvluchten. Zij ontneemt aan de brandkast van haren man 100.000 fr. die hij haar als bruidgift had gegeven en laat een brief achter waarin zij hare daad bekend maakt. Ze zijn weg naar Italië. De notaris Frasne heeft seffens zijne wraak beraamd: hij verbrandt den brief, de erkentenis van zijne vrouw en beschuldigt Maurice van diefstal en misbruik van vertrouwen.

Te midden van de weeke teerheid van zijn liefde-genieten hoort Maurice steeds binnen hem, dringend en verwijtend de stem van zijn huis. Hij houdt het niet meer uit en nadat hij den oorsprong van het geld zijner vrouw heeft vernomen breekt hij af en keert weer gelijk de verloren zoon.

Zijn proces komt voor de Assisen. Twee befaamde advocaten van Chambéry zijn gereed voor hem te pleiten. Zijne verdediging zou gemakkelijk wezen maar hij blijft hardnekkig eischen dat de naam van M^me Frasne niet in het geding vernoemd worde als de eenige ontvreemdster van het geld. Onder die voorwaarden weigeren de advocaten voort te gaan. De vader komt tot dat uiterste besluit: ‘La Vigie’ het erfgoed der vaderen te verkoopen, M^r Frasne terug te betalen en aldus de vrijspraak te bekomen door de misdaad weg te nemen. De notaris Frasne koopt

[p. 32]

onderduimsch het goed en door het geld dat hem door Roquevillard terug wordt betaald, is hij eigenaar zonder een duit uit te geven. Maar de verdediging blijft altijd moeilijk. De vader wil niet alleen de vrijspraak uit genegenheid of medelijden maar de volledige in eerherstelling door de erkentenis van onschuld. De advocaten die de baatzuchtige lage handeling van den notaris hebben vernomen zijn weer bereid de verdediging op te nemen. Het is de vooravond van de zitting der Assisen. De vader gaat wandelen op het erfgoed dat hem niet meer toehoort om zijne laatste onderrichtingen voor te bereiden. Al de herinneringen die hem daar opkomen, heel het verleden dat daar tot hem spreekt van uit de wijnbergen, de bosschen, het land-huis geven hem weer terug zijne oude weerde en fierheid. Heel zijn geslacht betuigt het niet sprekend de onschuld van zijn kind? Zijn besluit is genomen: hij zelf zal Maurice verdedigen met gevoels-argumenten die geen ander zou kunnen geven. Na de kwetsende pleitrede van de tegenpartij, als heel het rijke Chambéry, in de Assisenzaal bijeen gekomen, al heimelijk jubelde over de vernedering der Roquevillard's, spreekt de vader-advocaat zijn schitterend pleidooi en de Jury bewogen stemt eenpariglijk de vrijspraak. Om de bondigheid van het verslag verzwegen wij schoone deelen als de liefdeverzaking van Marguerite en al hetgene werd gebroken door Maurice.

Het boek is eenvoudig van verloop maar boeiend nochtans in het verwentelen zijner achtereenvolgende stadiums. De verschillende karakters zijn goed geteekend tot zelfs bij de personen op den achtergrond. De natuurbeschrijvingen die er in voorkomen zijn schoon, maken innig deel met het werk, komen uit en werken op de menschen en hunne zielstoestanden. Het doel is edel: de verdediging van het familieleven, de gehechtheid van allen aan elkander en de zelfopoffering van allen voor een. In Frankrijk waar het familieleven zoo verzwakt is, is dit een Boek van zijnen tijd. Jammerlijk is dat nochtans het overspel het eeuwige stramijn moet blijven waar alles op geborduurd wordt. Het is niet slecht dat Picard in zijnen tooneelprijskamp dat motief verbannen heeft.

J.M.