|
| |
| |
| |
Charles Robinson - Illustrasie voor ‘The Child World’
Met biezondere toelating van M. John Lane.
| |
Charles Robinson
A Child's Garden of Verses, by Robert Louis Stevenson, illustrated by Charles Robinson, 1896, 5/net. The Child World, by Gabriël Setoun, illustrated by Charles Robinson, 1896, 5/net. Make-Believe, by H. D. Lowry, illustrated by Charles Robinson, 1896, 5/net. Alle drie bij John Lane, House ‘The Bodley Head,’ Vigostreet, London.
WELKE eisen mag men met recht stellen aan degenen, die boeken willen verluchten, welke, zo niet uitsluitend, dan toch in hoofdzaak voor kinderen bestemd zijn?
Een vraag, die, naar het mij voorkomt, op twee duidelik onderscheiden manieren kan worden beantwoord.
Er is voorzeker niets onbilliks in, van de illustrators van kinderhoeken te verlangen, dat zij, ik zeg niet, zich zo getrouw mogelik aan de tekst houden, - dát moet, natuurlik, bij alle verluchting van lieterèèr werk op de voorgrond staan! - maar dat zij hun prenten zo eenvoudig, naïef-kinderlik opvatten, ze tevens met zulke sobere en simpele middelen uitvoeren, dat hun werk voor de kleine, weinig of niet ontwikkelde lezers volkomen duidelik en tegelijk in hoge maat aantrekkelik wordt.
Degenen, die hun taak op deze wijs verstonden, zijn niet zeer talrijk. Ik altans ken er niet vele, die kunstenaars-trots en virtuozen- | |
| |
ijdelheid zó zeer het zwijgen wisten op te leggen, dat zij zich, met het tekenstift in de hand, weer ‘kind onder kinderen’ konden voelen.
Dit vermocht, zó als geen ander, de bescheiden, nederige Ludwig
Met biezondere toelating van M. John Lane.
Richter, die met zijn Radirungen en prenten van allen aard dan ook zulk een popularieteit verwierf, dat die van de grote vertellers, de gebroeders Grimm zelf, er bijna bij verbleekt.
Men mag zoveel men wil nadruk leggen op het weke, zoeterige van Richters tekentrant; ik weet zo goed als iemand, dat de man niet vrij bleef van de gebreken, welke de gehele Duitse
Met biezondere toelating van M.J. Lane.
kunst uit de romantieke tijd, - men her innert zich toch Moritz von Schwindt, - voor velen minder genietbaar maakt; doch ik houd staan, dat niemand er in geslaagd is, met eenvoudige, losse omtrekjes, zonder enige schaduwing meer gevoel uit te drukken, zonder enig kneepje of truukje groter indruk te maken dan hij. Hoe Richter werkelik kind wist te zijn met de kinderen, wie het wil weten, schaffe zich het aardige boekje aan, Voer de Goern, waarin Klaus Groth zijn kostelike, weergaloos onnozel-naïeve kinderrijmpjes verenigde. Verscheidene van de plaatjes, die Richter ervoor tekende, zijn meesterstukjes van gepastheid
| |
| |
Charles Robinson - Illustrasie voor ‘Make-believe’
Met biezondere toelating van M. John Lane.
en bevattelikheid: de verzen zelf in beelden noch min noch meer.
Het tweede standpunt, waarop men zich kan plaatsen, zal ik het zuiver aesthetiese noemen. ‘Men vraagt mij illustrasies voor een verzameling kindersprookjes, rijmpjes, raadsels, spelen, liederen.... Mijn werk zal kunstwerk zijn in de eerste plaats, en zo personeel en oorspronkelik mogelik noch bovendien.’ Zal nu degene, die, ver van zijn bewustzijn van veel en hoog te kunnen te doen zwijgen, tot al de hulpmiddelen, waarover hij beschikt, tegelijk zijn toevlucht neemt, er tóch in slagen, niet voor volwassenen en ontwikkelden, maar voor kinderen en vooral voor kinderen aantrekkelik en verstaanbaar te wezen? Zal hij voor de toestanden, welke hij in beeld wil brengen, zelfs dán als hij ze in zich ziet gelijk een kind ze zien zou, een vorm weten te vinden, die met dat zien in volkomen harmonie is?
Onder de vele Engelse boekverluchters van de laatste jaren ken ik er verscheiden, die er in geslaagd zijn, deze twee schijnbare uitersten: artiestiesieteit en heuse kinderzin, in hun platen te verenigen. Meer dan éen van de door Engelsen geïllustreerde uitgaven, welke, sedert een vier- of vijftal jaren in De Vlaamse School werden aangekondigd, zijn hiervan het beste bewijs.
| |
| |
Ook Charles Robinson, welke dit artiekel
Charles Robinson - Illustrasie voor ‘A Child's Garden of Verses’ - Met biezondere toelating van M. John Lane.
gaarne in deze landen wat meer bekend wilde maken, is het mogen gelukken, het kiese en moeilike problema op te lossen.
Zo als men hem leert kennen uit het reeksje boekwerken, waarvan de opschriften boven dit opstel staan, behoort hij tot de weinige bevoorrechten, die het werkelik bestaande zeer reëel en met zeer krachtige omtrekken weten te zien en toch fantazie genoeg bezitten, om met al het in de werkelikheid waargenomene een geheel eigenaardige, volstrekt fantastiese wereld saam te stellen.
Ik bedoel dit: Robinson kan, zo goed als de beste, zogezegd naar de natuur, naar het leven, of hoe men het ook wil noemen, arbeiden, en met vaste, juiste, en daarenboven sobere trekken, mens, dier of plant, een stadgezicht of een landschap, weergeven. Hij ziet met benijdenswaardige scherpte juist die karakteristieke lijn, welke juist die beweging, die houding, die perspektief, die indruk van ver-af-zijn, van diepte of hoogte het best zal weergeven, en hij weet dan, met een enkele zwaai van zijn tekenpen of -stift, die lijn zuiver, krachtig en mooi bovendien op het papier te vestigen. Zie, in ons eerste plaatje, een uit The Child
Charles Robinson - Illustrasie voor ‘Make-believe’
Met biezondere toelating van M. John Lane.
World, dat kleine, door het water wadende ding; en merk nu eens op hoe voortreffelik hier, niet alleen die door het water belemmerde gang, dat moeten opheffen van de voetjes, maar ook, dat het een meisje is, zijn uitgedrukt. Zie nu ons tweede plaatje, uit ik weet niet welk ander kinderboekje: kan het onbewuste en toch overtuigd kokette, het er van jongs af in zittend pauwtje-spelen, lokken en trekken, aardiger in een kinderfieguur vertolkt worden?
| |
| |
Charles Robinson - Illustrasie uit ‘A Child's Garden of Verses’
Met biezondere toelating van M. John Lane.
Ook in ons vierde plaatje uit Make-believe treffen wij dezelfde strenge soberheid en dezelfde waarheid. Ik zou b.v. niet weten, waarin dit landschapje, al is 't enkel met enige haaltjes gedaan, beneden een heus kleurschilderij zou staan!
Toch legt Robinson zijn volle kracht eerst dan aan den dag, wanneer hij van de werkelike wereld overstapt in die van de verbeelding; wanneer hij ons wil leren, hoe de kinderen zich de dingen voorstellen, welke buiten het bereik vallen van hun waarneming of voor hun geest noch onbegrijpelik blijven, of ook, wanneer hij ons een denkbeeld wil geven van de vreemde, wonderbare verhoudingen, welke de wel reeds geziene dingen in hun waak- en slaapdromen aannemen.
Dit nu doet hij in menige plaat uit A Child's Garden of Verses en The Child World; ook in een paar uit Make-believe, o.a. in een alleraardigste uit het verhaaltje A London Picnic in dit laatste boek, op bl. 144, en die wij vooral gaarne hadden opgenomen.
| |
| |
Charles Robinson - ON THE RAINBOW BRIDGE
Illustrasie voor ‘King Goldbeard’
Met biezondere toelating van M. John Lane.
| |
| |
Charles Robinson - Illustrasie voor ‘The Child World’
Met biezondere toelating van M. John Lane.
Robinson's eigenaardigheid en wellicht ook wel zijn grootste aantrekkelikheid ligt juist hierin, dat hij nergens zijn toevlucht neemt tot monsterachtige of geheel onbestaande fieguren. Hij verandert eenvoudig de verhoudingen tussen de dingen: stelt heel, heel groot voor wat integendeel klein, heel-heel klein wat in waarheid groot is; toont ons, elders, kinderen, dieren of planten, op plaatsen waar de rede zich die onmogelik kan denken, b.v. heel kleine duimelingetjes van op de hoogste toppen van de zonderlingste bergen de schone wereld overschouwend; tovert ons steden vóor ogen vol paleizen, tempels, hallen, waarvan de dolgrillige archietektuur toch altijd noch iets waarschijnliks behoudt, en in die steden dan optochten van kinderen, inhuldigingen van pasgeboren kleinen op zegewagens, getrokken door reusachtige ooievaars met allerreusachtigste koppen; - kortom, hij verandert de gewone straalbreking, waarvan Multatuli spreekt in zijn geestige sproke van Hassan en z'n dadels, en maakt poëties-waar, poëties-werkelik, wat onmogelik en onbestaanbaar is, niet, als Hassan's vogel deed, door herhaling, maar door vinding.
Nu en dan schiet Robinson het doel voorbij. Dan wordt hij, en zonderling - niet door te grote fantazie, maar door te grote uitvoerigheid, wat onduidelik, bijna wat zwaar, zo b.v. in ons zesde plaatje uit het verhaaltje The Magic Painter in Make-believe en in een paar andere uit hetzelfde boek.
Vooral in The Child World en A Child's Garden of Verses veropenbaart zich de rijke vindingskracht van deze artiest. Tal van platen, die in deze boekjes voorkomen, mogen meegerekend worden tot de beste, welke door iemand geleverd werden.
| |
| |
Ook in King Goldbeard is Robinson zeer gelukkig. De grote plaat, On the Rainbow Bridge, staat wellicht, als uitvoering, noch hoger dan al zijn vorig werk uit 1896. Voor degenen, die de trant van enkele van onze oude Vlaamse graveurs, o.a. van de zestiendeeuwse Galle, wat van nabij kennen, verdient het opgemerkt te worden, dat de tekentrant van deze jonge Engelsman meer en meer doet denken aan zekere platen van deze grote meesters, o.a. aan de wonderschone Martelie van Sinte Katelijne van pasgenoemde Galle, in een van de zalen van het Antwerpse Plantijn-huis te zien.
In de mooiste platen van dit laatste van 1897 gedagtekend boek verkrijgt de hand van Robinson een vastheid, zijn uitvoering een volledigheid, die ons bijna zouden doen geloven, dat zijn talent, op dit ogenblik, tot volledige rijpheid gekomen is.
Pol de Mont.
Met biezondere toelating van M. John Lane.
|
|
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd