De Vlaamse School. Nieuwe reeks. Jaargang 11

[p. 122]

Van ongroei

HET dorpke stond daar, d'helft tegen 't blinkend hemelblauw, d'helft op 't nieuwe weidegroen, net lijk geschilderd. D'huizen, scherp- of schuin gedaakt, alhier, aldaar bijeengezet in reken en rondom het kerkje dat zijn ranke naalde stak daar hoog, alleene. En daarop, daarboven lag, in rijken glans, het goede zonnegoud gespreid.

De lucht hong stil en 't en roerde niemendal noch rond, noch in de huizen.

Aan den toren blonk de groote uurplaat en de wijzers kropen daar, lijk een verminkte hand, voorbij de cijfers en de tijd bomde, in zware en lichte slagen, uit de torengaten over 't dorp.

In 't doode van de straat stond Mete Vrange. Haar uivallige kleeren hongen gescheurd en scheef om haar zwabberig lijf gesnoerd en haar gerimpeld, bruin heksenwezen zat diep in een oude blauwe muts. Zij stond daar, wijdbeende, te waggelen, moe en overdaan van d'hitte en van 't hinken rond de streek op haar krukken, met verbijsterde oogskes kijkend door 't glinsterende zonnespelen tusschen al die witte gevels, zoo dwaas, zoo ongelukkig dronken, zoo versleten oudewijfachtig - lijk een vuil verlaten musschenschuw op de nette straatsteenen. Heur hakige handen wroetten in den rosten baalzak nevens haar, en telden de geschooide sneden brood. Zij deed dat zoo krabachtig traag, gerust en alleen lijk ze daar stond, zonder iemand die haar stoorde.

Eén, twee, drie, vier slagen vielen van den toren. Geweldig gedruisch, gestamp en getier ging er op bachten 't schoolmuurken; de poort vloog open en de jongens brobbelden om 't zeerst en overhoop naar buiten; stormden de stille straat op en deden 't overal weergalmen van vreugdegeroep.

Nu eerst zagen zij Mete Vrange die daar, nog altijd wijdbeende en verweerd nu vol benauwdheid, stond te kijken hoe ze 't best uit de voeten zou geraken.

- Mete Vrange! Mete, de toovermete! schreeuwden de jongens, en zij troppelden rond het vrouwmensch en riepen makkers bij, die reeds op weg naar huis waren.

Zij wrong haar broodzak toe en stond gespannen te wachten, wat er gebeuren zou.

De jongens drumden malkaar, stootten tegeneen om nader, raapten steenen en mieken eendlijk lawaai.

Fonske Cruysse ging zijn kloefen duiken achter een linde, knoopte zijn kielken in zijn broek en, vlug en rap te beene lijk hij nu stond:

- Kijk, gasten! vezelde hij, en kroop behendig achter Mete, sprong vooruit en neep haar geweldig bij den neus, - met eenen wip was hij weer verdoold in d'andere jongens.

Het wijf vloekte, stak de armen uit en stond, met 't water in de oogen, te kermen van de pijn.

De jongens verslikten van 't lachen en, nu eerst, kregen ze deun in hun spel.

D'eene stak zijne handen in de vuilgrep en besmeurde Mete's aangezicht met modder; d'andere vestte een papier op haren rug en allemaal waren ze aan 't

[p. 123]

verzieren hoe zij dat wijf, waarvan zij 's nachts zoo'n vrees hadden, nu 't best gingen plagen.

Zij was tenden raad. Zij snakte in een haast haren zak op en zette 't aan een loopen, om van die kwelduivels verlost te zijn. Heel de bende draafde haar op de hielen en 't regende aardkluiten en steenen op en rond haren rug. Buiten de huizen gekomen hield zij stil, om adem te halen. Een jongen trok de blauwe muts van haar hoofd en draafde ermede weg, dat de linten opfladderden achter hem Zij stond daar nu in haar grijzen pezelkop, zwart lijk een spook en kaal lijk een gepluimden vogel. De jongens tierden!

Zij weende en de wanhoop miek haar razend. Heur oogen begonnen te stralen; zij rekte haar mageren hals uit en heur kromme vingers dreigden krampachtig naar de booswichten. Heur dunne lippen wrongen open en zij begon vreeselijk te vermaledijden. Zij wilde naar den veldwachter.

Al haar zeggen en verwenschen en maakte geen indruk, de jongens hadden van langs om meer plezier en werden alsaan stouter; - ze stonden haar den weg af, grepen haar bij den rok en schijverden zoo rond lijk een molen tot Mele haar beenen voelde wegslaan, met het hoofd in d'eerde stekte en daar, midden de straat, voor dood bleef liggen.

- Z'is dood, zegden de jongens Het getier was uit, en ze drentelden stilaan weg en gingen, wat verder, gaan spelen op de boomen van den kloefkapper.

Fonske Cruysse en zijn broerkes en hadden vandaag geen boterhammen mede naar school gekregen, omdat moeder moest bakken. De pap en aardappels van te noen waren reeds lang verteerd. Z'en voelden geen trek om te spelen en, verlekkerd op 't versch brood, gingen zij haastig naar huis.

Moeder was op 't land en Lies, d'oudste zuster, sneed boterhammen. De jongens stonden rond de tafel, doopten de versche sneden in de warme geitenmelk en aten smakelijk.

Voorzichtig ging de deur open en achter de lijs stond Mete Vrange!

- Voor 'nen armen mensch, 'nen boterham believe 't u? schooide zij.

Fonske voelde zijn herte kloppen en al zijn bloed verkruipen. Hij was blij dat ze niet dood was, maar danig benauwd nu van 't kwaad, dat hij gedaan had. Hij bleef daar als vast en versteven zijnen boterham bezien, zonder te kunnen roeren,

Lies deed het oud wijf bij komen en gaf haar een dikke snede met melk.

Zij kwam nevens Fonske aan tafel staan en de verbouwereerde jongen hield gedurig de oogen op haar handen die, lijk verdroogde zenuwklauwen, altijd van tafel op en neêr naar heur knauwende, ingevallen mond gingen; - 't dacht hem, dat ze deur haren glimlach zoo boos rondglariede.

Als zij gedaan had, stak zij de overschot van haar brood in haren zak, maakte een draai rond de tafel, kwam weer tot bij Fonske en streelde met haar vingers door den jongen zijn vlaskleurigen kroezelkop.

- Dat is voor mijn braven jongen, vleide zij.

Daarop ging zij haastig buiten; maar, aleer de deur toe te trekken, draaide zij het hoofd en grijnslachte leelijk.

De jongens gingen aan 't spel achter tafel in huis, omdat 't buiten begon te regenen. Fonske moest zijn broerkens handen vasthouden, maar nu en dan liet hij ze los, om in den kop te krabben, nu al voor, dan in zijn kruin, en nu weer diep in den hals.

Lies, die dat stond af te zien, vroeg:

- Of de beestjes aan 't bijten waren? -

Fonske wist niet, wat hij er aan had.

- 't Is zoo al met 'nen keer gekomen, zegde hij heel beteuderd, en, alsof ze nu weer begonnen, krabde hij geweldig met beide handen; - hij weende van pijn.

[p. 124]

- Lies, kijk eens, 'k voel ze kruipen op mijn hoofd! kermde hij.

Polke had er zijn leute in, zijn broer alzoo te zien krauwen. Lowietje keek, Marietje ook, maar en zagen niets.

- Kom hier bij 't venster, zei Lies, 't is daar te donker. Zij zetten twee, drie bloempotten van de vensterbank, zij nam Fonskes hoofd in haar handen en keek van dichtbij. Zij trok de witte krulpezels recht en overging alzoo heel zijnen kop. Ja ze zag eerst éen beestje dat ze met de nagels op 't opene van haar hand liet vallen en het daar zag kruipen.

- 't Is eene luis, zei Marietje.

- Kijk! hier ook eene! riep Polke.

- En hier nog! nog! o, zooveel!

- Wel honderd!

Zij zaten allen met de handen in Fonskes haarbos te wroeten en nu zagen zij de beestjes rijden al alle kanten, - zijn kop krielde ervan.

Fonske hield zijn hoofd gebogen en huilde.

- Kijkt, hier is er eene die mastklimt op een haarke, schetterlachte Marietje. - Kijkt, ze valt eraf, en nu weer derop! toe!

- De kam, riep Lies, de kam! Haalt de kam, we gaan hem kammen!

Polke hield een stuk papier onder Fonskes kin en achter iederen trek reuzden de luizen uit zijn hoofd op 't papier.

Moeder kwam binnen met een drietand op den schouder en een pander aardappels aan den arm.

- Moeder, zei Lieske, Fons zit hekeldikte vol luizen!

- Moeder! Moeder! schreeuwde Fonske en hij keek drukkelijk in haar oogen om hulp.

- Luizen! riep moeder, gespeeld met vuile jongens?!

- Mete Vrange heeft op mijn hoofd gestreeld en dan is 't begonnen jeuken.

Moeder kwam bij en:

- God van den hemel, tierde ze, jongen wat hebt ge? - Ge zijt betooverd! G'hebt heur kwaad gedaan!

- Neen, moeder, - ik niet, d'ander jongens hebben steenen gesmeten.

- Hij heeft heur bij den neus getrokken, vezelde Polke.

In eenen wink was moeder de deur uit en achter Mete.

't Duurde vrij lang, als ze buiten vervaarlijk hoorden schreeuwen. De jongens gingen kijken en daar zagen zij moeder die Mete, bij 't herte hield en haar onbermhertig voortsleurde.

- Maar, believe 't u, wat peinst ge, vrouw! Ik uwen jongen kwaad doen, ik, eene arme sloore! kermde 't wijf.

- 't Is gelijk, leelijke, vuile tooverheks, en zij sleurde Mete tot bij Fonske, hier op staanden stond mijnen jongen genezen of 'k trek u brokke vaneen!

Mete beefde lijk een riet.

- En wat heeft de jongen?

- Ha, vraag me dat: luizen heeft hij, luizen, hij zit gruisdikke vol luizen! met uwen duivelsklauw hebt ge z'er in gesteken! en Mete kreeg een nieuwe, duchtige schudding.

- Believe 't u, in godsnaam!... 'k weet een remedie... 't zal gedaan zijn -: kook zoetemelk met rozemarijn en kantjoenbloemkes en wasch er den jongen zijn hoofd mede, vuurheet. De jongen heeft die vuiligheid betrapt, maar, zoo zeker als God leeft...

- Buiten nu! buiten met uw leelijke kunsten!

Mete ging en als ze heel ver was, keerde zij zich om en schetterlachte.

Moeder kookte melk met roozemarijn en kantjoenbloemkes en wiesch er Fonskes hoofd mede.

[p. 125]

't Beterde. Nu en dan voelde hij nog wat jeukte maar tegen den avond was 't heel gedaan, en Fonske ging, met d'andere jongens, welgezind slapen.

't Werd nu donker en iedereen was in rust; de knechtjes lagen in de kamer en moeder, met de meiskes sliepen op de vaute. - Fonske alleen, lag nog wakker te peinzen, op den zolder. Hij zag gestadig dat oud, leelijk wijf vóor zijn oogen en... 't was of hij weer kreveling in zijn hoofd gevoelde. Hij wachtte vol vrees..., ja, in zijn hals kroop er iets, al over zijn nekhaar nerewaart op zijnen rug. Daar kreeg hij eenen beet, 't was als stekken met een gloeiend staal. En weer, en weer en altijd voort voelde hij kruipen van zijn hoofd over den rug. Hij schartte, krabde en wrong hem op den stroozak. 't Was nu over heel zijn lijf, een onverdragelijk stekken en bijten, lijk laaiende vuur! En hij zag Mete staan grijnzen! Nu kwamen er heele zwerms bijen binnengevlogen op zijn bed en gingen aan 't stralen... later werden het groote, leelijke beesten met scherpe tanden, die hem 't vleesch van de beenen trokken.

- Moeder, Moeder! huilde hij.

- Moeder, Moeder! o, Moeder ze bijten zoo eendlijk bijten, overal nu!

Maar Mete hield zijn kele toe, zijne stem miek geen gerucht en... moeder en hoorde 't niet.

Stijn Streuvels,

Avelghem.