De Vlaamse School. Nieuwe reeks. Jaargang 8

[p. 12]

Brieven van Nederlandsche kunstenaars

Besunderen goeden vrint S^r de bie ul sal believen te weten als dat de vier doeken veur sijn exelencie lange gedaen gewest hebben soo wilde ic wel dat ul beliefden sijne exelencie aen te dienen oft men hem de selve wilt senden oft dat hyse ontbieden sal want selve daer mede te commen is my te veul verlets ul mach schryven met wat commoditeijt men de selve saude mogen senden ende oft syne exelencie vrachden wat stucken dat het syn die gedaen syn soo sal vl hem seggen dat het sijn twee vande resterende manden te weten den meert en den Julius en twee vande ellementen te weten de locht ende de Eerde datter restert te maken syn de vier weyrelden die ic met den Eeersten sal afmaken ul sal my hier inne favourabel wesen Hier mede vl den heere bevelende die vl wil bewaren in gelucsalich lanc leven met hasten in antwerpen den 18 februario 1611.
V.L.
Goeden vrint en dinaer
Joes de momper.

De brief, welken wij hierbij afdrukken en overschrijven, is ontleend aan de verzameling van Jacques de Bie, waar ook de meeste diergene uit kwamen die wijlen onze medewerker de heer Charles Ruelens in onze eerste jaargangen uitgaf. De dood kwam het werk onderbreken, dat de geleerde en schrandere geschiedvorscher op zich

[p. 13]

genomen had. Wij geven nu dezen en nog eenige andere brieven uit, die hij zich voorgenomen had in de Vlaamsche School te laten verschijnen.

Wie de Jacques de Bie was, tot wien deze brief is gericht, vindt men uitvoerig vermeld in Deel II bladz. 63 van dit tijdschrift. De Excellencie, van wie Joos de Momper spreekt, is de daar eveneens vermelde hertog Karel van Croy en Aarschot, in wiens dienst Jacques de Bie stond en voor wien Joos de Momper de schilderijen, waarvan hier spraak is, had geschilderd.

Joos de Momper is de gekende Antwerpsche landschapschilder, geboren in 1564, gestorven in 1634 of 1635. Zooals blijkt uit dezen brief moet de hertog van Aarschot een groote bewonderaar van de Momper's talent geweest zijn en hem talrijke bestellingen hebben gedaan.

Wij vinden hier toch vermeld vier doeken, waarvan er twee de Maanden Maart en Juli en twee andere de Elementen Lucht en Water verbeelden en die alle vier reeds gemaakt zijn, alsook vier Werelddeelen, die nog te maken blijven. Behalve de vier afgewerkte doeken en de vier nog onvoltooide stukken, had de schilder dus nog tien Maanden en twee Elementen geleverd en bestond de bestelling uit niet minder dan twintig schilderijen. Wat deze waren kunnen wij ons voorstellen uit de stukken van gelijken aard, die nog bewaard zijn, bijvoorbeeld de Vier Jaargetijden uit het Museum van Brunswijk, waarin telkens verschillende tooneelen afgebeeld zijn in landschappen gekozen naar den eisch der seizoenen. De personnages werden dan wel eens door Vloeren Breughel geschilderd. Door den band zijn de Momper's stukken van kleine of middelmatige afmeting. Het ruim getal stukken voor den hertog vervaardigd zou nochtans doen vermoeden, dat het hier geen afzonderlijke werken geldt, maar wel reeksen, die dienen moesten om kamers te stoffeeren. In dit geval is het te veronderstellen, dat de doeken grooter waren dan gewoonlijk. Wat er van zij, de schilderijen, welke wij hier vermeld vinden, moeten behoord hebben tot de gewichtigste bestellingen, waarmede onze schilder ooit vereerd werd.

Max Rooses.