De Vlaamse School. Nieuwe reeks. Jaargang 5

Gustave van Havre

Den 23ⁿ Januari 1892 overleed te Antwerpen, waar hij op 5 Maart 1817 geboren werd, de heer Ridder Gustave van Havre. Hij behoorde niet tot de wereld der letterkundigen en kunstenaars, en toch mogen wij zijn afsterven niet stilzwijgend voorbijgaan, omdat het inderdaad voor die wereld een gevoelig verlies was.

De overledene bekleedde eenen hoogen rang in de maatschappij, hij werd herhaaldelijk als senateur voor het arrondissement Antwerpen gekozen; zijn fortuin, zijne betrekkingen verschaften hem grooten invloed en deze stelde hij immer met de meeste bereidwilligheid ten dienste, waar het gold kunsten en letteren te steunen.

Zelf beoefende hij op degelijke, haast hartstochtelijke wijze verscheiden vakken der Wetenschap. Hij was een uitstekend boekenkenner; zijne bibliotheek was de rijkste aan Antwerpsche drukken, die bestaat; zijn werk Marques des Imprimeurs et des Libraires anversois, is een mijn van inlichtingen over de geschiedenis der boekdrukkunst in onze stad; hij was een niet minder ervaren wapen- en penningkundige. Alles wat betrekking heeft tot de geschiedenis van Antwerpen, trok hem zeer bijzonder aan; hij gaf de kronijk van notaris Bertrijn uit, was eerelid der Academie van Oudheidkunde, lid der besturende Commissie van het Museum Plantin-Moretus, lid der Commissie belast met het uitgeven der oorkonden Rubens betreffende, voorzitter der Antwerpsche Bibliophilen, enz, enz.

Zijne bibliotheek, die ook rijk was aan handschriften de geschiedenis van Antwerpen betreffende, stond immer ten dienste van wie er opzoekingen wilde in doen; zijn tijd en ondersteuning weigerde hij nooit aan de studeerenden, die

[p. 48]

Naar eene koolteekening van C. Meunier

[p. 49]

ze wilden benuttigen. Korts vóór zijnen dood schonk hij aan het Museum Plantin-Moretus de rijke verzameling van drukkersmerken, die hij in metaal had laten vervaardigen om in zijn hooger genoemd boek te drukken.

Zijn naam zal dus niet met hem wegsterven en zijne werken en daden zullen getuigenis afleggen van zijne verdienstelijke bemoeiingen. Maar iets is met hem verdwenen, dat wat hem de meeste achting en verkleefdheid verdiende en verwierf, de weergalooze beminnelijkheid van zijnen aard, de hooge adel van zijn gemoed. Gustave van Havre was de vriendelijkheid en de voorkomendheid zelve, eene voorkomendheid, die niet gemaakt noch voorbijgaande was, maar die zich op de natuurlijkste wijze in alle omstandigheden uitte; die zich niet in vormen alleen, maar ook in daden en in zijn heelen omgang vertoonde. Hij was een van die mannen, die men gelukkig is geweest gekend te hebben en wier aandenken, wanneer zij zijn heengegaan, u nog verheugt door het bewustzijn, dat er zulke menschen op de wereld gevonden worden. Immer opgeruimd en van gelijke goede luim, scheen hij geen hartstocht te kennen dan dien van anderen goed te doen en aangenaam te zijn.

In zijne laatste levensjaren was zijn toestand beklagenswaardig; hij werd door een zenuwziekte geplaagd, die hem de spraak bemoeilijkte, het gaan onmogelijk maakte, en er was waarlijk geen treuriger schouwspel denkbaar dan dat van den immer zoo opgewekten en werklustigen man, in stoel en kamer gekluisterd, vervallen tot een schim van zich zelven, zoo zien voort te leven, beroofd van wat het leven aantrekkelijks voor hem had. En dan nog, tot op zijn laatsten dag was hij vol belangstelling in alles wat daarbuiten in de stille wereld der boeken en in het bewogen leven der werkelijkheid omging.

Het portret van Gustave van Havre, dat wij hierbij laten gaan, werd, in 1882, door den uitmuntenden plaatsnijder J.B. Michiels gegraveerd en werd ons bereidwillig afgestaan door den zoon van den overledene, ridder Albert van Havre, wien wij er hier onze dankbaarheid voor uitdrukken.

Max Rooses.