De Vlaamse School. Nieuwe reeks. Jaargang 4

A.J. Madiol

Deze schilder werd te Groningen geboren in 1844 of 45. Zijn vader was een degelijk huisschilder, doch vond waarschijnlijk in die betrekking geen voldoend genoegen om er zijn levenlang werkzaam in te blijven. Dit blijkt te meer hieruit, dat hij met leede oogen zijnen zoon naar de plaatselijke teekenacademie zag gaan, en zich nooit gansch kon neerleggen bij den vurigen wensch van zijn kind, om tot kunstenaar opgeleid te worden.

Moeder Madiol was al evenmin ingenomen met de roeping van den jongeling. De aankomende artist moest dan ook haast steelswijze de leergangen der academie volgen. Op korten tijd maakte hij verbazende vorderingen en wist al spoedig de opgedane vaardigheid te pas te brengen in 't meubelschilderen. Voor hem was dit echter maar handwerk en 't middel om verder tegenstribbelen uit de baan te ruimen. Toen hij onder die moeilijke gegevens zijne studiën in de plaatselijke kunstschool voltrokken had, zag hij naar middelen uit, om zich in een beter geschikt midden te gaan bekwamen. Na eenig geld op zijne geringe winsten overgespaard te hebben, vernamen zijne brave ouders, dat hij naar Antwerpen wilde. De brave vader Madiol stelde zich niet langer tegen de klaarblijkelijke roeping van zijn kind en bewilligde in de ontworpen reis.

Dat het leven te Antwerpen niet altijd door Madiol in 't rooskleurige kon gezien worden, zal niemand verwonderen, daar hij als academieganger voor zijn eigen onderhoud te zorgen had; doch 't zij te zijner eer gezegd, nooit liet hij zich door die drukkende omstandigheden zijn ideaal ontrukken. Hij was en bleef een bezield kunstenaar.

Na een paar lijdensjaren mocht hij zich in opmerkelijke verbetering van zijnen toestand verheugen; hij had vriendschapsbetrekkingen aangeknoopt met jonker R.M., mede een verdienstelijk schilder. Met weemoed sprak de goede Madiol van de banden, die hem eenmaal aan dien edelman van den echten stempel hechtten, en die gebroken werden, zonder dat hij ooit de ware reden heeft gekend. Middelerwijl had onze jonge maler tal van kennissen opgedaan en vond goeden aftrek voor zijne gewrochten.

Weinig tijds daarna trad hij in huwelijk met de vrouw zijner keuze en mocht te recht op een voldoend bestaan rekenen, toen een onvoorzien en schrikkelijk ongeluk al zijne plannen voor de toekomst in duigen kwam slaan. Hij werd namelijk bijna gansch blind, immers totaal onbekwaam om een penseel ter hand te nemen. Het was eene bittere beproeving voor den moedigen, doch even gevoeligen kunstenaar. Moge de toekomst hem het geledene in die omstandigheden ruimschoots vergoeden!

Toen hij eindelijk, na lange maanden lijdens, weer genezen was, stonden hem de handen verkeerd; hij was verplichtzijne technische studiën te hervatten, doch geraakte hier spoedig mede klaar. Met nieuwen moed toog hij aan den arbeid, immer de zucht tot volmaking, het streven naar hooger met zich omdragende. Nooit heeft hij de hoop opgegeven, eenmaal een kunstenaar, in de echte beteekenis van het woord, te worden. Dit vertrouwen in zichzelven en de toekomst heeft hem door de moeilijkste oogenblikken heengeholpen. In die vreeslijke worsteling tegen het noodlot, dat zoo zwaar op hem woog, is - gelukkig voor de Nederlandsche kunst - zijn geest helder, zijn gemoed ontvankelijk frisch gebleven: ik zou haast zeggen: hart en ziel zijn gelouterd uit den strijd gekomen.

Ofschoon Madiol nu ruim vijf-en-twintig jaar onder ons verblijft en tot een ronden Vlaming - onwrikbaar in zijne overtuiging - vergroeid is, bleef hij als schilder in de hoogste mate Hollandsch. Keuze der onderwerpen, behandeling, koloriet, alles verraadt den Noord-Nederlander; zijn vaderland is onveranderd in zijn oog gebleven. Ten bewijze daarvan hoef ik maar op de twee bijgaande platen te wijzen.

Beide stukjes werden door mij reeds vroeger vermeld in mijn overzicht der driejaarlijksche tentoonstelling. Het is me echter een waar genoegen er nogmaals op weer te komen. Wat ons in 't eerste gewrocht, De Brief, vooral getroffen heeft, is het echte Hollandsch huiselijke, dat uit elke bijzonderheid spreekt. Het straat- en salonleven, de club en de societeit hebben nog in 's kunstenaars gemoed geene afbreuk gedaan aan 't innig familieleven, en hierin is hij der natuur volkomen getrouw, want bij onze Noorderbroeders, meer dan bij ons, bleef de huiselijke kring

[p. 14]

ongedeerd in aanzien. De overlevering der oude Hollandsche zeden en gebruiken geschiedde regelmatig van vader tot zoon, van moeder tot dochter. Bij een tafereeltje als 't onderhavige voelt men dat er in 't Hollandsch huishouden maar een groote

De Brief, naar de schilderij van A.J. Madiol

mast op 't schip staat, doch ook dat alle leden der kleine gemeente een onbegrensd vertrouwen en eene niet mindere hoogachting voor den ‘Oudste’ veil hebben. Men denke daarbij nochtans niet aan neerdrukkende heerschappij, daartegen komen de open en vrije kijkers van klein en groot in de omgeving, al dadelijk in verzet. Iedereen voelt zich t'huis

Om nog een enkel woord van de bewerking te zeggen, moge hier de opmerking gelden, dat Madiol groote moeilijkheden in dit stuk overwonnen heeft. Misschien ware de greep nog stouter en treffender uitgevallen, indien hij zijne personen in hedendaagsche kleedij gestoken had. Stellig zou 't moeilijker geweest zijn, hetzelfde effect te bereiken, doch het slagen onder die gegevens zou des te verdienstelijker geweest zijn. Wat er ook van zij, De Brief, is eene alleszins degelijke schilderij, die een geoefenden zin voor de groepeering en eene groote bedrevenheid in de uitvoering ten grondslag heeft.

Eenige regels hooger sprak ik van de ruime mate van ongedwongenheid, in het stemmige Hollandsche huishouden; joligheid zelfs behoort er t' huis, thans zoowel als in de xvi^e of xvii^e eeuw. Ook die zijde van 't karakter zijner landgenooten heeft Madiol op de natuur weten af te kijken; hiervan getuigt het tweede gewrocht waarvan we eenen afdruk geven. De oude oom is naar allen schijn ongehuwd gebleven; hij zit er warmpjes in, al spreekt zijne woonst niet van ruime middelen van bestaan. 't Gedacht, zijne boerderij op te geven, kiemde stellig nooit in zijnen geest; hij blijkt aan zijn bedrijfgehecht, geklist, al is het ook niet om den broode. Oud vrijer, als hij is, bleef mogelijk nog eene zonnige herinnering uit de jongelingsjaren ergens in een verloren hoekje zijner hersens achter een gordijn van spinrag hangen. Hoe 't kwam, dat het gordijntje wegschoof? Wel, zie maar eens, wie daar in 't heldere licht uit stal of melkkelder aangestapt komt! 't Is waarachtig geene modepop. Wat bonk van een meid! De overdreven vleezige armen zitten in de mouwen gespannen; het bolle gelaat is hoog rood, de tanden zijn parelwit; en hoe gul ze lacht! Zie, daar kan oom niet over; hij zet zich over alle preutschheid en wat ook heen, en nijpt de malsche deerne eens flink in den arm, zonder daarom den blik neer te slaan. Hij lacht zelfs heel vroolijk om de grap, en de meid niet minder, tot zoover dat de melk harer teil half ten gronde plast. Maar kom, voor

[p. 15]

eenen keer mag het er door, oom zal geen lange tronie zetten als een schrokker. Wat kan eene halve teil melk halen bij zooveel pret!

Bewijst dit werkje niet wat ik hierboven van Madiol neerschreef: ‘dat zijn gemoed, ondanks zooveel wederwaardigheden

Oude Oom, naar de schilderij van A.J. Madiol

ontvankelijk frisch bleef?’

Jacht op effect, door vreemdsoortigheid, noch zucht naar geruchtmakende bekendheid, kan men dezen schilder, ten laste leggen. Hij volgt zijn eigen ingeving in de keus zijner onderwerpen, en de voorbeelden zijner beroemde landgenooten van vroeger, in de behandeling. Op dien weg ligt roem en in de eerste plaats voordeel zeer ver, doch ook die beide worden daar gevonden. De roem op die wijze geoogst, is van duurzaam gehalte; de winst, - wanneer ze eenmaal komt, - is eerlijk verkregen en zal den kunstenaar niet in de hand branden.

J.M. Brans.

De Dichter is eene heldenfiguur die tot alle eeuwen behoort, die alle eeuwen bezitten, wanneer hij eenmaal is voortgebracht, die de nieuwste tijd evenals de oudste voortbrengen kan, en voortbrengen zal, telkens het der natuur behaagt. Eene heldenziel weze door de natuur gezonden; te geenen tijde is het onmogelijk dat zij den vorm van Dichter aanneme.
Carlyle.