Of dit onder de leiding van een schilder, een beeldhouwer, een graveur, een bouwkundige of een teekenmeester gebeurt, zulks is onverschillig, op voorwaarde dat deze zelf de noodige pedagogieke kennissen bezit.
De ware plaats van het eerste onderwijs is dus op het programma der lagere school die door de 1150 bovengenoemde kinderen zouden moeten bijgewoond worden, in gezelschap van dertig, veertig maal zooveel hunner stadgenooten, die eens kunstenaars, schrijvers of ambachtslieden willen worden. En, hetzij terloops hier gezegd, bevond er zich in den hoop een met een echte kunstenaarsziel begaafd, dan zal deze zich op tijd en stond wel veropenbaren; bezit hij ze niet dan zal noch een Rubens noch een Quinten Matsijs ze bij hem wakker schudden.
Na het onderricht in de gemeenteschool begint de tweede trap der volksontwikkeling. Voor de handwerkers zijn noch het lager onderwijs, noch het practisch beoefenen in het werkhuis voldoende om goede werklieden op te kweeken, zulks is ten overvloede bewezen. Van dag tot dag wordt van den werkman meer kennis en meer ontwikkeld verstand, bij meer behendigheid gevergd. Daaruit spruit het ontstaan van nijverheids- en vakscholen van allen aard. In groote landen als Frankrijk, Engeland, Duitschland treft men dergelijke inrichtingen voor alle nijverheidsvakken aan en om door die mededinging niet verdrukt te worden, moet ons land zich, in de mate zijner middelen, op de hoogte der buitenlandsche toestanden stellen. En zulks kan het, want steeds toonde zijne bevolking, vooral die der Vlaamsche gewesten, eene buitengewone vatbaarheid voor de hoogere kunst zoowel als voor hare bijvakken.
Zooals blijkt uit het hierboven medegedeelde programma van de nijverheidschool, bevat dit niet alleen een aanzienlijk deel der leerstoffen van de Academie, maar stelt het den kern daar eener inrichting die, mits bijvoeging eeniger leervakken en uitbreiding eeniger andere, eene volmaakte Nijverheidschool naar den modernen geest zou uitmaken. Zij zou de lagere klassen der Academie opslorpen en, op voordeelige wijze voor beide gestichten, vervangen.
Andere redenen nog pleiten ten voordeele dier versmelting.
De lokalen waar de Academie gehuisvest is, hoezeer zij ook sedert eenige jaren verbeterd werden, laten onder alle opzichten veel te wenschen over; en dat is niet verwonderlijk, als men den gang dier veranderingen nagaat. De lokalen der Nijverheidschool blijken, langs hunnen kant, van dag tot dag meer onvoldoende te worden, zoodat daar ook eens naar vergrooting of verbetering zal moeten uitgezien worden.
Nochtans, het gebouw der Academie, het oud Minderbroedersklooster, is bijzonder geschikt voor eene Nijverheidschool, terwijl de verlichting en de schikking van kunstenaarswerkplaatsen zelden aan alle vereischten beantwoorden, wanneer zij niet van uit den grond opgebouwd worden. En, de kosten van opbouwen eener verkleinde Academie, zouden stellig niet hooger komen te staan dan die eener vergroote Nijverheidschool.
Dit nu zijn echter beschouwingen van geldelijken aard, waarbij zich althans nog bezuinigingen op versmelting van leergangen, nu in verscheidene gestichten gegeven, komen voegen, en onder dit opzicht niet minder belangrijk zijn, al is het hier de plaats niet er verder over uit te weiden.
Wat er van zij, het afscheiden der lagere klassen van de Academie om ze, mits verbetering van het bestaande, te voegen bij de Nijverheidschool, ziedaar eene hervorming die voor al de onderwijsgestichten den voordeeligsten uitslag kan hebben.
Inderdaad, voor den gewonen bezoeker der stadsscholen, voor het volkskind, den toekomstigen handwerker of ambachtsman, is het bezit van eenen juisten blik en van eene geoefende hand, wat door het teekenonderwijs alleen kan verkregen worden, minstens zoo nuttig als de natuurkunde, de aardrijkskunde en andere vakken, die op de programma's voorkomen. En, langs eenen anderen kant, zijn de klassen waar de eerste grondregels der teekenkunde moeten onderwezen worden, eene belemmering voor een kunstgesticht.
Trouwens, er bestaat niet meer reden om van den kandidaatleerling der Academie te vergen, dat hij lezen, schrijven en rekenen kunne, dan er rede bestaat te eischen dat, alvorens hij kunne opgenomen worden, hij ten minste eenigszins blijken van kunde in teekenen levere.
Dus, afschaffing van de lagere klassen der Academie, die daar niet op hunne plaats zijn, en verbetering van het teekenonderwijs in lagere school, middelbare school en atheneum, alwaar een degelijk teekenonderwijs diende gegeven te worden, ziedaar de conclusiën tot welke bovenstaande overwegingen leiden.
P.B.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd