Theodoor Rombouts of Valentin
Onder de almanakken met platen in kleurendruk, welke de Antwerpsche uitgevers bij het naderen van het Nieuwejaar lieten verschijnen, onderscheidde zich op de gunstigste wijze, die welke door de firma Richard Huybrechts werd vervaardigd: keus van onderwerp en uitvoering zijn even gelukkig. Het eenige wat er ons in tegenvalt is dat er eens te meer eene oude dwaling wordt door bevestigd en verspreid.
De plaat stelt het nr 358 van het Antwerpsche Museum voor, de Kaartspelers, aan Valentin toegeschreven. Voor wie den Franschen schilder kent en onzen Antwerpschen meester Theodoor Rombouts met eenige aandacht heeft bestudeerd, lijdt het geen den minsten twijfel of het stuk is van den tweeden en niet van den eersten dezer kunstenaars. Valentin's trant is veel zwarter, dorder, zuidelijker, dan die van bedoeld stuk; de malsche, sappige tonen, de zwierige teekening, het heldere licht van den Antwerpschen meester daarentegen spreken er duidelijk uit.
De verwarring is gebeurd omdat op een gegeven tijdstip, dat nog niet afgeloopen schijnt, alle kaartspelende groepen van levensgrootte aan Valentin werden toegeschreven, evenals alle boerenfestijnen van de XVIe aan Boeren-Breughel en van de XVIIe eeuw aan Teniers werden toegedicht; evenals alle dierenstukken uit Rubens' tijd Snyders'en alle rotsige landschappen Momper's hieten.
Er is echter meer dan de trant van Rombouts, die pleit voor zijn aanspraak op het stuk van ons Museum. Verscheidene werken uit binnen- en buitenlandsche Museums bewijzen nog meer overtuigend, dat hij er de maker van is. Zoo de Vijf zinnen uit het Museum van Gent, de Tandentrekkers en de Kaartspelers uit het Museum van Madrid, en de Kaartspelers uit het Museum van Sint Petersburg. In beide laatste stukken, vooral in dat van Madrid, herkent men niet alleen den trant van onzen meester, maar men vindt de personages uit het Antwerpsch stuk weder; zij doen hetzelfde en dragen dezelfde zeer sterk gekenmerkte kleeding. Alleen hunne houding is eenigszins gewijzigd. Geen de minste twijfel of de schilder van het eene doek is die van het andere en beiden zijn van Rombouts, alhoewel het stuk in het Museum zijner moederstad aan eenen vreemde wordt toegeschreven.
De Kaartspelers van het Antwerpsche Museum zijn niet alleen het werk van Theodoor Rombouts, het zijn een zijner voornaamste werken, een parel aan zijn kroon, een sieraad van ons Museum. Zou het geen tijd gaan worden hem terug te stellen in het rechtmatig bezit van zijn kunsteigendom?
Max Rooses.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd