De Vlaamsche School. Jaargang 33

Bijdrage tot de geschiedenis van Antwerpen, op het einde der XVIII^e eeuw.
(Vervolg, zie blz. 159.)

‘Ondertusschen den commissaris Somers, aen het hoofd van eene magt van gendarmen, bragt den pastoor met zynen coster onder het stadhuys; hy zette hun in het huysken der stadsdienaeren en gaf ze te bewaeren aen de gendarmen, die hy verschyde posten op de groote Merkt aenwees, met bevel van te zorgen dat het volk niet digt by de gevangenen zou komen.

Ten tien ueren wierd op het stadhuys den Raed vergadert, op de kamer van policie, waer de pastoor, door de gendarmen gelyd, verscheen voor zynen regter van Peys Spanoghe. Dezen, naer dat hy den coster, zonder hem alleenelyk onderhoort te hebben, had naer huys gezonden, deede aen den pastoor, in het bywezen van de gendarmen en vele andere, de ondervraeging, die hier in 't kort, benevens de antwoorden van den pastoor, gaet volgen.

Naer dat hy den pastoor zynen naem, zynen ouderdom, zyne hoedanigheid, enz. had doen zeggen, vroeg hy hem:

Door wie zyt gy gevangen genomen, waer en om wat rede?

Door den commissaris van policie Somers, op de Meir, terwyl ik aen de zieken het H. sacrament verborgen droeg, gelykvormig aen de wetten.

Hebt gy niet gezien als gy uyt de kerk gingt dat er voor u brandende flambeeuwen wirden gedraegen en dat er u veel volk volgde?

Ik was zoodanig in myne bediening verslonden dat ik er niet op gelet heb.

Hebt gy dan op de straeten geene brandende flambeeuwen gezien?

Ik heb er waerlyk op de straeten en aen sommige huyzen gezien.

Waerom zyt gy niet terug gekeert als gy die zaegt?

Om dat ik dacht regt te hebben en verpligt te zyn in myne bediening voort te gaen, het welk myne parochiaenen van my vereyschten en door de wet niet verboden was.

Hebt gy de verklaering gedaen die de wet oplegt?

Dewyl dit geensints de reden raekt waerom ik gevangen ben, zoo moet ik daerop niet antwoorden.

Zoohaest deze ondervraging op elke bladzyde door den pastoor, door den regter van Peys en door zynen greffier onderteekend was, is den regter van Peys buyten de kamer gegaen en maer omtrent een uer daer naer wedergekomen; hy had een schrift in de hand, dat nog van hem nog van zynen greffier geschreven was; hy had daerenboven eenige gevangenisbrieven medegebragt, maer dewyl deze alleenlyk voor titel voerden, den bewindhebber van het geregt, deed hy er andere haelen, welkers titel was: den regter van Peys.

Als hy weder op zyne plaets gezeten was en het gemelde schrift onder de oogen had, gebood hy aen den pastoor, zonder uytstel te antwoorden op de vraeg of hy de verklaering had gedaen die de wet voorschreef.

Antwoord. Ik ken geene wet die my eene verklaering oplegt.

Hebt gy niet aengeplakt gezien de wet van 7 Vendemiaire 4^e jaer?

[p. 170]

Ik heb inderdaed een soort, van besluyt gezien, dat eene verklaering voorschryft; maer vermits ik dat besluyt nooit erkent heb voor eene wet die my zou kunnen verbinden, zoo heb ik nooyt geloofd die verklaering te moeten doen.

‘Was het met uwe kennis en uwe goedkeuring niet dat al dat uytwendig dezen morgen moest gebeuren?

Ik heb'er geene de minste kennis van gehad, ik heb'er geene de minste goedkeuring aen gegeven, maer wel integendeel is dat alles legen mynen dank geschied.

Deze ondervraging wird insgelyks onderteekend als de voorgaende, en zonder dat'er eenen gevangenisbrief wird afgeleverd, stond men wel toe aen den pastoor naer huys te gaen, maer met eene wacht van gendarmen, die voor zynen persoon moesten verantwoorden en hem tegen den avond wederom naer het stadhuys brengen.

Geheel den voormiddag had'er zeer veel volk in de gebuerte van den pastoor bezig geweest met byeen te rotten; men riep'er met luyder stemme: is dat onzen pastoor dezen middag niet thuys is, dan zullen wy hem gaen haelen. Zulke en diergelyke tael voerde en herhaelde men zonder ophouden in de wyken.

Als nu den pastoor met zyne wagt daer aen quam, hoorde men van alle kanten vreugdegeroepen wedergalmen, maer ten zelven tyde quam'er eene stem van gramschap tegen die wagt met verbittering uytgeschettert; men wilde deze doen vertrekken en den pastoor in volle vryheyd stellen.

De byeenrotting groeyde aen en de zaek scheen eyndelinge van gevolg te worden: de gendarmen bestonden van d'een agter d'ander tot vyf of ses fusikschooten op de verzaemeling te lossen, maer gelukkiglyk zonder iemant te quetsen; er is enkelyk eenen kogel door eenen hoed gevlogen; het volk daer en tegen wirp hun met steenen; het trof'er eenen swaerlyk aen het hoofd en dwong hem in het huys van den pastoor te trekken.

Intusschentyd ontving de klyne bezetting van het kasteel bevel van onder de wapenen te komen, en quam post vatten op de groote Merkt.

De byeenrotting hield niet op; andere gendarmen tot twintig toe quamen zig met hunne gezellen vervoegen, in het huys van den pastoor; hunnen luytenant quam 'er ook en verzogt den pastoor en zyne onderpastoors hun best te willen doen om het volk te verspreyden en dus de eyselykste gevolgen te vermyden.

Deze gaven hem tot antwoord dat het volk al te zeer verbitterd was op de gendarmen, om dat zy'erop geschooten hadden, dat het gevolgentlyk niet zou te stillen zyn, zoolang zyne soldaten niet wegtrokken, en dat daerenboven vermits hy geen twintig gewapende mannen noodig had, om een deftig man die zyn woord van eer gaf te bewaeren, zy hem zeer ernstig baden zyn volk weg te zenden, om zooveel mogelyk de gemoederen te stillen. Den lieutenant was te vrede, hy deede de gendarmen vertrekken met bevel nogtans van daer omstreeks te patrouilleren en hy liet maer eenen man by den pastoor.

(Wordt voortgezet.)

J. Staes.

Onze kennis staat meestal in rechte reden tot ons geluk.
A. Pierson.