De Vlaamsche School. Jaargang 31

[p. 74]

Gedenkteeken van de Spaansche furie,
door G. Geefs, beeldhouwer, en F. Van Dyk, bouwkundige.

Den 2ⁿ Mei is te Antwerpen op de Gemeenteplaats, vóór den Vlaamschen schouwburg, waar vroeger de Kipdorppoort verrees, het door G. Geefs en F. Van Dyk gemaakt gedenkteeken der Fransche furie, zonder plechtigheid, ontbloot⁽¹⁾. Het bestaat uit een vierkant steenen voetstuk, waarop zich een kleine zuil van gepolijst rood Schotsch porfier verheft, die het opschrift van voornoemde poort: Auxilium suis Deus, te lezen geeft. Op den zuil staat het levensgroot gegoten rood koperen standbeeld der maagd van Antwerpen, met eene vlag in de linkerhand. Koperen paneelen aan de vier zijden van het voetstuk bevatten zijwaarts hooggewerkte afbeeldingen van de oude Kipdorppoort en van het straatgevecht tusschen Alençons ridderen en de Antwerpsche burgerij, tusschen welke laatste de uit de geschiedenis bekende bakker Peeter Valck zich bevindt, die zich van zijnen schietpaal bedient als van een geducht wapen en zwaar gewond werd. Een opschrift in het voorpaneel herinnert aan de gebeurtenissen, die tot de stichting van het gedenkteeken aanleiding gaven. Het luidt als volgt: Ter herinnering aan de zegepraal, ten jare 1583 alhier bij de Fransche furie door Antwerpens burgers op hertog van Alençons krijgsbenden behaald, 1883. Het achterpaneel voert de namen van in het gevecht gesneuvelde burgers. Luidens de Corte verclaringe ghedaen by borgemeesteren, schepenen ende raedt der stadt van Antwerpen nopende den aenslach teghen deselve stadt aengericht den xvii deser maent January m.d.lxxxiii, stylo novo, waren er ‘van de vrome ende goede borgerye, ontrent de tachentich gebleven, behalve de ghequetste, ende daeronder de collonel Vierendeels, de capiteynen Balthasar Thas ende Reynout Michault, Jaspar den Hoemaker, sargeant maior van het collonelschap van joncker Philips van Schoonhoven, heer van Waenroy, buyten-borgemeester.’ Volgens de lijsten, opgemaakt door het stedelijk bestuur, bleven er niet 80, maar 99 burgers dood; er waren, buitendien, een groot aantal gekwetsten, ‘wyens namen wel bekent zijn, hoewel zij, om alle emulatie te schouwen, niet en worden genoemt.’ De burgers maakten tusschen 1400 en 1500 gevangenen en er sneuvelden 1500 Franschen, die, zoo luidt de schriftstelling, ‘ghetelt ende begraven zijn.’ Naar het schijnt, werden de gesneuvelde soldaten van Alençon in de nabijheid der Kipdorppoort begraven. De ingezetenen, wier namen door het gedenkteeken worden vereeuwigd, zijn de volgende:

Adriaenssen, Adriaan; Aertsens, Hendrik; Allemans, Lenaard; Bacle, Nicolaas; Beselaer, Nikolaas; Bloemaert; Lucas; Boel, Augustijn; Bonecam, Michiel; Borgmeesters, Hans; Boudewijns, Gildis; Brant, Jacob; Cambri, Jeroen, Carels, Peeter: Casens, Hans; Christiaensen, Hendrik; Crillaert, Adriaan; Dalbora, Prosper; De Bassij, Huibrecht; De Cleermaecker, Hendrik; De Clerck, Michiel; De Coste, Jacob; De la Porte, Lodewijk; De Linelle, Jan; De Meester, Bernard; De Puceau, Alaard: Derckens, Jacob; De Schepper, Gillis; De Vos, Nicolaas; De Vriese, Reinier; De Wattijn, Jan; De Witte, Cornelis; Drinckmans, Cornelis; Du Weele, Robrecht; Elinckx, Peeter; Fruijt, Nicolaas; Gaillet, Andries; Geerbrecht, Hendrik; Gillis, Kerstiaan; Hagens, Hendrik; Heyns, Frederik; Hoet, Hans; Hulst, Frederik; Jacobssen, Hendrik; Kelders, Hans; Kempeneere, Hendrik; Kerstiaensens, Lodewijk; Liebrechts, Willem; Lievens, Hans; Lingeman, Geeraard; Lodewijckx, Willem; Maes, Jacob; Michault, Reinout; Minuict, Salomon; Monelli, Peeter; Moneterte, Antoon; Morimont, Hans; Moyses, Rogier; Muys, Geeraard; Oes, Pauwel; Padieu, Samuël; Parmentier, Nicolaas; Partou, Filips; Reynders, Reinier; Roelants, Reinier; Rijff, Willem; Scheppers, Nicolaas; Schrijvers, Christoffel; Scrijer, alias van Solinghe, Geeraard; Segers, Koenraad; Sindeler, Kasper; Smolders, Godevaard; Smolders, huisvrouw van Godevaard; Sweerts, Kasper; Tasse, Balthazar; Thomas, Hans; Thoms, Godevaard; Vaeselinck, Fremijn; Van Amstel, Nicolaas; Van Cleve, Hans; Van den Berghe, Hans; Van den Venne, Marten; Van den Vondel, Hans; Van der Beke, Barbara; Van Elen, Jacob; Van Everbroeck, Hans; Van Eyndhoven, Balthazar de jonge; Van Gemeren, Antoon; Van Goorl, Hans; Van Hoeswinckel, Everaard; Van Huysenborch, Jan; Van Mol, Frans; Van Mol, Margaretha; Van Nieuwercken, Abraham; Van Obbergen, Peeter; Van Remonde, Christoffel; Van Utrecht, Hendrik; Verbruggen, huisvrouw van Cornelis; Verhoeven, Adriaan; Verwerft, Matthijs; Vierendeels, Adriaan (kolonel); Wissel, Everaard.

Een optred en een ijzeren tuin voltooien het fraaie gedenkteeken, dat den makers tot eere strekt en een stadssieraad mag worden genoemd. Alles te zamen, in een rond cijfer, heeft het 30,000 fr. gekost.

Het onlangs verschenen deel van het Antwerpsch archievenblad, uitgegeven onder de leiding van den heer stadsarchivaris P. Génard, bevat een aantal belangrijke bescheiden over den aanslag, door den hertog van Alençon den 17ⁿ Januari 1583 tegen de stad Antwerpen gepleegd, onder andere den tekst der bovengenoemde Corte verclaringe, de lijst der gesneuvelde burgers, inlichtingen over het verleenen van pensioenen aan de nagelatene betrekkingen der gesneuvelden enz.

(1) Blz. 50, in onzen jaargang 1884, drukten wij verkeerdelijk F. Truyman, in plaats van F. Van Dyk.