De Vlaamsche School. Jaargang 29

Herinnering aan het kasteel van Antwerpen.
(Vervolg van blz. 10.)

In het begin van 1875 ontving ik een brief van bovengemelden heer G. Vogel, scheepsbevrachter op de Wijnhaven te Rotterdam, waarin hij mij vroeg in hoever de afbraak van het kasteel geschied was en of bastion 3 nog bestond. Na gedaan onderzoek berichtte ik hem, dat men de buitenwerken grootendeels gesloopt had, maar dat de binnenwerken nog aanwezig waren. Daarop kwam hij in de maand Juli 1875 tot mij te Antwerpen. Wij bezochten het kasteel, zagen dat bastion 3 nog in haar geheel was en verkregen van het bestuur niet alleen het noodige verlof maar ook de manschappen om er, op aanwijzing van den heer G. Vogel, eene opgraving te laten verrichten. Na de plaats te hebben aangewezen waar gegraven moest worden, geschiedde dit, en weldra ontdekten wij de beenderen van den ongelukkigen Neeseker. Zorgvuldig verzamelden wij het treurig overschot, legden het in een kistje, sloten dit met een hangslot, en plaatsten daarop het volgende opschrift: ‘Neeseker, van Amsterdam, korporaal bij het 3^de bataillon artillerie, gesneuveld 17 December 1832 in de linkerlage flank van bastion 3 der citadel van Antwerpen. Begraven door G. Vogel van Rotterdam, korporaal bij hetzelfde bataillon artillerie in genoemd bastion, en ook door G. Vogel ontgraven en gekist den 28^sten Juli 1875.’ - Alzoo na verloop van omstreeks eene halve eeuw heeft een gewezen krijgsman het geluk gehad aan zijnen in zijne tegenwoordigheid gesneuvelden krijgsmakker, de laatste eer te bewijzen. Deze edele daad is zeer loffelijk en getuigt van zijne trouwe krijgskameraadschap.

Het kistje werd opgenomen en naar de verzamelplaats van de beenderen der op het kasteel van Antwerpen gesneuvelde Nederlanders gebracht, bewaard in de casemat van den generaal Chassé. Wij traden een gewelf binnen, waar destijds 26 groote en kleine kisten met de gevonden overblijfselen gevuld waren⁽¹⁾. Geraamten, in hun geheel bewaard gebleven, lagen in afzonderlijke kisten, verspreide beenderen daarentegen bij elkander, zoodat wij groote kisten met enkel doodshoofden en andere met enkel ribben, enz., aantroffen. In dat donkere onderaardsche en stille gewelf tusschen de voor ons geopende kisten staande, zag ik met weemoedige blikken op die bleeke skeletten neder, en gevoelde meer dan ooit de dwaasheid van den oorlog. Al die geraamten waren van mannen, die in de kracht van hun leven weggerukt zijn. De Nederlanders en Belgen, die destijds als vijanden tegenover elkander stonden, zijn vrienden met elkander geworden. In stede van elkander verwoed met kogels te verdelgen, bieden zij elkander de hand van vrede en broederschap, en bezegelen hun verbond met heildronken. Indien al deze dooden in dit oogenblik herleefden, welke vreemde gewaarwordingen zouden hunne zielen doordringen, wanneer zij de gezegende verbroedering aanschouwden. Het beoogde doel: de herwinning van de verloren helft des rijks, - een koninklijk maar geen nationaal belang - werd niet verkregen door hunne levensopoffering. De oorlog heeft hen van de aarde weggemaaid; zij waren de beklagenswaardige slachtoffers van den krijg. De tijden veranderden en wij met hen.

Ook de nietige overblijfsels der opgegraven Spaansche edellieden, welke op het kasteel bijna drie eeuwen verbleven, zijn verzameld geworden. Die trotsche markiezen en ridders zullen bij hun leven niet gedacht hebben, dat de sterke vestingmuren van Alva geslecht, hunne graven geopend, en het luttel overschot van al hunne grootheid naar eene algemeene verzamelplaats vervoerd zou worden, evenmin als dat zij destijds reeds konden vermoeden, dat de macht van het wereldgebiedende Spanje deerlijk zou verminderen. ‘Sic transit gloria mundi.’ Ook zij waren de slachtoffers van den krijg; zij streden voor den roem van het toen zoo machtige Spanje. Die grooten der aarde hebben hun leven insgelijks aan eene hersenschim opgeofferd en zijn, verre van hun vaderland verwijderd, gestorven.

Rust allen in vrede, gij aan den schoot der aarde wedergegeven krijgslieden, - rust voortaan in vrede. Dat wij door uwen vergeefschen dood meer en meer tot de overtuiging mogen komen, dat de onderwijzer, en niet het kanon, de belangen der wereld in de toekomst moet regelen.

Rotterdam.

M.H. De Graaff.

(1) Den 7^den September weder in het gewelf komende, droeg de laatste kist het cijfer n^r 39.

Naschrift.

Als eene bijzonderheid zij hier tevens vermeld, dat door den genoemden nog levenden artillerist G. Vogel een hooggewerkte plattegrond is vervaardigd, voorstellende de puinen der citadel, bij de overgave aan en het bezoek van den Franschen maarschalk Gérard met de beide prinsen de hertogen van Orleans en Nemours, die, vergezeld van een luisterrijken staf, aan den grijzen en dapperen opperbevelhebber Chassé hulde kwamen brengen voor zijne heldhaftige verdediging. Een stuk van de heftig beschoten en doorschoten Nederlandsche vlag, die destijds op de citadel woei, is daarbijgevoegd. Het geheel is omgeven door eene glazen kast, op eikenhouten voetstuk, terwijl bovenop een bronzen gedenkzuil prijkt, versierd met de namen van den bevelhebber en van de verschillende onderbevelhebbers der citadel.

Dit merkwaardig gedenkteeken is door hem aan de Koninklijke Militaire Academie te Breda ten geschenke gegeven, alwaar het eene eigenaardige plaats inneemt op de modelzaal dier inrichting.

Nog zij hier aangestipt, dat een door J.B. Van Rooy in 1846 geschilderd portret van den baron generaal Chassé in bezit is van den heer C. Wilmotte, te Antwerpen.

n.b. In verband met de geschiedenis van het Zuider- of Spanjaardskasteel te Antwerpen, geven wij hier eene houtsnede naar eene prent van den tijd, voorstellende De inwoners van Antwerpen het kasteel afbrekende, 3 Augustus 1577; het is eene samenstelling van Marten De Vos, gegraveerd door A. Wiericx. De heer G. Van Havre, bezit hetzelfde onderwerp half verheven gewerkt in lood:

[p. 17]

Resiouis toij en Dieu, ô Gaule belliqueuse,
Prinse est de tes haineux sa speloncque hijdeuse.
La trafficque prendra ci desormais son cours,
Marchans auront deça leur coustumier recours,
Ruiné est le nid du Duc insatiable;
C'est heureux iour donc soit a jamais memorable.

Eenige jaren geleden zagen wij hetzelfde onderwerp, op paneel geschilderd door P. Goekindt, in de kunstverzameling van wijlen den heer A.J. Sils, woonachtig in de Kammenstraat n^r 70, te Antwerpen.