De Vlaamsche School. Jaargang 28

Tentoonstelling en congres van gymnastiek.
(Vervolg van bladzijde 173.)

De heer J. Happel, bestuurder der normale turnschool van Antwerpen, een der bekwaamste mannen in het vak, die mag aanzien worden als de grondlegger der wetenschappelijke turnkunst in België, had, - terwijl buitendien zijn lokaal in de Handelslei, te dezer gelegenheid, voor het publiek geopend was, - aan de tentoonstelling deelgenomen op eene wijze, die aantoonde op welke vaste gronden zijn stelsel berust.

Bij het behandelen van honderde kinderen, die jaarlijks zijne lessen volgen, had hij welhaast opgemerkt dat een groot getal onder hen lijdende waren aan allerhande kwalen, die zij in de school opdeden, wezenlijke schoolziekten, waarvan de oorsprong te wijten was aan de slechte houding, welke zij gedwongen waren in de school aan te nemen. Door het stilzitten, van 's morgens tot 's middags, en van 's namiddags tot 's avonds, op banken, waarvan de hoogte en de afstand tot de schrijftafel niet in evenredigheid zijn met de grootte van de ledematen der leerlingen, ontstaan onder andere kwalen: ruggegraat-verkromming, verdrukking der borstkast, stoornis in den bloedsomloop, hoofdpijn, slechte spijsvertering, longontstekingen, bijzichtigheid enz. enz. Beter is het, ziekten te

[p. 192]

voorkomen dan te genezen, zoo is de leuze van J. Happel, en die grondstelling getrouw, bedacht hij middelen om de hierboven aangehaalde schoolziekten te voorkomen. Edoch, gedurende zijne navorschingen bestadigde hij alras dat zelfs vóor de schooljaren, vele, zeer vele kinderen aan misvormingen blootgesteld zijn. De meeste vrouwen, die met kinderen omgaan, zoowel moeders als dienstboden, dragen gewoonlijk het kind op den rechten arm. Daardoor wordt het linkerbeentje van het kind, zachtjes, wel is waar, maar toch voortdurend tegen het lichaam der draagster gedrukt, terwijl het kind den romp links buigt. Wanneer het kind eten krijgt, plaatst de moeder het op de linkerknie, om met de rechterhand den lepel vast te houden; zij ondersteunt het kind dan in de linkerlende, zoodat het dan ook meest altoos de ruggegraat langs den linken kant laat overhellen. Die herhaaldelijk verkeerde houding heeft meestal voor gevolg dat het kind lichtelijk scheef opgroeit.

Teekening en houtsnede van Ed. Vermorcken.

Die waarnemingen gaven aanleiding tot het vervaardigen van een Kinder-drager, zijnde een klein houten bankje, dat de meid, bij middel van eenen lederen riem, om den hals vastmaakt en waarop het kind, vrij in al zijne bewegingen, gezeten is en waardoor ook het achterover laten zwikken van kinderen belet wordt, iets waaraan zoovele ongelukken zijn toe te schrijven.

De vorm van dit stoeltje, evenals die der schoolbanken en lessenaren, is het gevolg van waarnemingen, op honderde kinderen gedaan; zelfs zijn afgietsels in pleister, op het levende lijf genomen, benuttigd geworden om zekere vormen te bepalen.

‘In de oudheid, werd het onderwijs gewoonlijk op de openbare plaatsen, in de portieken der gebouwen, of wel in het opene veld gegeven, in de schaduw der boomen, op de helling van eenen heuvel of eenen berg. De meesters en hunne leerlingen stonden recht, of zaten tegen den grond, op een rotsblok, op eenen stoel of op eene bank. Wanneer zij te schrijven hadden, legden zij hunne tabellen op de knieën, zooals de Chineezen, de Perzen en andere volkeren dit heden nog doen.

In de middeleeuwen, was de leeraar gewoonlijk achter eenen lessenaar, of scribaan gezeten. Zijne leerlingen namen plaats vóor hem, op achter elkander gestelde banken.

Bij gebrek aan tafel of lessenaar legden de leerlingen hun schrijf- of teekenwerk op hunne knieën, zooals bovenstaande teekening het aanwijst. In de xvi^e eeuw werden de scholen van tafels en stoelen voorzien; slechts later werden deze vervangen door banken gelijk aan degene, welke hedendaags nog in vele onderwijsgestichten in gebruik zijn. Hadde men de jongelieden maar op banken laten zitten gelijk er door de leeraars gebruikt werden, hoevele ziekten zou men dan aan de jeugd niet gespaard hebben! De lessenaar des meesters was van eene bank met rugstuk voorzien, het tafelblad stond schuins, de inktpot was aan den rechterkant, van de tafel gehecht. De lessenaar zelf kou men naar geliefte hoog of laag stellen zooals de hedendaagsche muziek-lessenaren. De bedoelde onderwijzersbanken hadden allerhande vormen en waren meestal met kunstig beeldhouwwerk versierd. Zij overtroffen dus al de hedendaagsche Amerikaansche en Duitsche meubelen van dien aard.

[p. 193]

Al de hierboven aangehaalde schikkingen der middeleeuwsche zetels, hadden stellig hare reden van bestaan, en zijn niet toe te schrijven aan louter toeval. Edoch, tot op onze dagen heeft er niemand aan gedacht die opmerkingen der ondervindingen van vroegere eeuwen te benutigen ten voordeele der schooljeugd.’

Zoo drukte zich Happel uit, in de beschrijving van zijn regellessenaar.

Teekening en houtsnede van Ed. Vermorcken.

Ziehier de bijzonderste voordeelen van dit model: Het kan aangepast worden volgens de lengte en de dikte van iederen leerling; het is voorzien van eenen steun voor de borst, bestemd om het lichaam recht te houden zonder drukking, en van een rugstuk en zetel, volgens den vorm van het lichaam uitgewerkt. Te meer, een plankje, bestemd om de boeken of het model vast te houden, dient tot onderhoud en verbetering van het gezicht. De goede stand der beenen en voeten is insgelijks in acht genomen.

Zoowel voor meisjes en juffrouwen als voor jongens en heeren levert die lessenaar de grootste voordeelen op.

Zoohaast die schoolbank verscheen, werd zij nagemaakt doch daar de namakers niet altoos de kennissen bezitten welke er noodig zijn om in dit moeielijk vak goed werk te leveren, zoo zijn de nagemaakte banken veelal gebrekkig onder meer dan een opzicht. Van eenen aap, die de tooverlantaren laat zien, is trouwens niet veel fraais te verwachten.

Doch wij moeten ons beperken, daar wij de ruimte niet wenschen te overschrijden, welke ons in deze kolommen werd toegestaan. Uit wat voorgaat zal men, voor het overige, genoegzaam hebben kunnen opmaken, dat de heer Happel op de tentoonstelling veel te zien gegeven heeft, wat inderdaad de moeite van eene aandachtige beschouwing en onderzoeking loonde.

Wij maakten reeds melding (op onze blz. 172) van voor de turnkunst belangrijke boekwerken, die in de tentoonstelling voorkwamen. Van dr. Lubach, wiens jubileum in Holland werd gevierd, eenige dagen voor dat de turnfeesten te Antwerpen een aanvang namen, troffen wij met genoegen het Ontleedkundig en physiologisch handboek voor onderwijzers in de gymnastiek aan, benevens zijne Gezondheidsleer voor jongens en meisjes en Ontwikkeling van het kind. Het afbeeldsel van den verdienstelijken man vinde eene plaats in dit beknopt verslag. (Zie blz. 196.)

Dr. Lubach, thans 67 jaren oud, is van geboorte een Fries; hij ontving zijne eerste opleiding te Haarlem, vertrok in 1836 als student naar Groningen, en werd in 1842 bevorderd tot geneesheer. Hij vestigde zich te Haarlem, waar hij inzonderheid de practijk der Israëlieten verkreeg. Sedert 1866 is de heer Lubach geneeskundig inspecteur voor Overijssel en Drente.

De zittingen van het turncongres werden bijgewoond door leden van den Belgischen Turnbond uit onderscheidene provinciën des rijks, alsmede door een aantal buitenlanders. De nawerking der beraadslagingen, die zich kenmerkten door veel kordaatheid en een goeden toon, zal ongetwijfeld voor de zaak waarop zij betrekking hadden goede vruchten opleveren.

En wat betreft de tentoonstelling, wij weten, door de getuigenis van velen, dat zij bij de bezoekers den besten indruk achtergelaten heeft. Dat deze indruk blijvend en eene aanleiding moge zijn om de turnkunst in ruimer kring te helpen waardeeren, dit is de wensch, waarmede wij dit vluchtig overzicht zullen besluiten, na alsnog te hebben aangestipt, dat de turnoefeningen, die ter gelegenheid van het congres en de tentoonstelling werden gehouden, zeer opmerkelijk waren en zoowel den turners als het publiek veel voldoening hebben verschaft.

Antwerpen.

P.B.

Gewoonlijk meent een mensch wanneer hij woorden vindt:
‘Daar schuilen vast gedachten onder;’
Doch dikwijls is het enkel wind.
W. Bilderdijk.

Welk is het groote bezwaar van den geestelijke tegen het tooneel en van de moeders tegen den roman? Geen van beide vreezen de kennis, welke man en vrouw beide, vroeger of later, noodwendig van het leven zullen ontvangen, maar wel het ontwaken, gedurende den jeugdigen leeftijd, van ingenomenheid met personen, wier slechtheid of zedelijke verdorvenheid wordt bedekt door den glans der kunst.
De Brunetière.