De Vlaamsche School. Jaargang 27

[p. 190]

Hendrik Conscience in zijne geboortestad vereerd.

In de gemeenteraadszitting van 3 October gaf de heer Jac. Cuylits, dd. voorzitter, lezing van het volgende besluit van het college:

‘De commissie van schoone kunsten zal in eene volgende zitting van den gemeenteraad eene voordracht doen betreffende de uitvoering van het standbeeld, welk de gemeenteraad den 24ⁿ September laatstleden heeft beslist ter eere van Hendrik Conscience te zullen laten oprichten. (Zie blz. 163.)

Zij heeft kennis genomen van het fraaie schets-ontwerp opgemaakt door den heer?. Dens, stadsbouwmeester in buitengewonen dienst.

Volgens het plan van den heer Dens dat ik hier ter tafel leg, zou Conscience in zittende houding worden afgebeeld.

Ik deel dit slechts mede als eene inlichting aangaande het ontwerp, dat zich in het dossier bevindt en waarover de commissie van schoone kunsten breedvoeriger zal kunnen gewagen als het onderzoek zal afgeloopen zijn waarmede zij is gelast en zij den gemeenteraad over deze zaak van verslag zal kunnen dienen.

Ondertusschen heeft het college de eer aan de vergadering voor te stellen, reeds een krediet van 10,000 fr. te stemmen ter bekostiging van het gedenkteeken.’

Dit voorstel werd met algemeene stemmen aangenomen.

Een zittende beeld voor Conscience schijnt ons des te minder gelukkig gekozen, omdat Conscience een zulk uitstekend redenaar als schrijver is; onzes dunkens zou hij als een nieuwe Petrus de hermijt, beter staande en tot het volk sprekende worden voorgesteld. Met de keuze van de plaats zijn wij niet ingenomen; het Jezuïetenplein ware beter geschikt voor een beeld van Papenbrochius, Bolandus of een ander dergelijk geleerde; wij zouden voor het beeld van Conscience liefst eene plaats hebben zien zoeken in de verbouwde 4^e wijk, of nabij of in het Park, waar reeds eene straat Conscience's naam voert.

Den 15ⁿ October werden de Pompstraat en het Sint-Andriesplein voor rekening van het gemeentebestuur versierd en een verhoog of estrade opgetimmerd. Des anderendaags, Zondag, vereenigden er zich ten 4 ure namiddag de heer burgemeester L. de Wael en verschillende leden van het gemeentebestuur; zij werden ter plaatse ontvangen door de heeren C. Dumont, voorzitter en A. Van den Bosch, secretaris der inrichtingscommissie. De heer burgemeester sprak in naam der stad Antwerpen en gaf kennis van de beslissing van het gemeentebestuur, waarna de heer Max Rooses eene toepasselijke redevoering hield; daarna werd het doek dat den gedenksteen in den gevel van Conscience's geboortehuis bedekte, neergelaten, onder de toejuichingen der aanwezigen. De steen is van zwart marmer en draagt het volgende opschrift in vergulde letters:

DEN 3ⁿ SEPTEMBER 1812
WERD
HENDRIK CONSCIENCE
IN DIT HUIS
GEBOREN
DOOR HET GEMEENTEBESTUUR GEPLAATST
DEN 16ⁿ OCTOBER 1881.

Daarna werd het volgende huldekoor, gedicht van Jozef Van de Vijver, door de leerlingen der meisjesschool van de 4^e wijk zeer goed gezongen:

Zijt gegroet, o stille woning,
Waar de Vlaamsche Letterkoning

't Eerste levenslicht genoot;

Waar de kunst kwam nederzweven,
Om hem eene gaaf te geven,

Schooner dan ze ooit Vlaming bood.

Prachtig Schilder, groote Dichter,
Hartontroerder, Geestverlichter,

Wat al schoons hebt gij gemaakt!

Bloemen krijgt de dorre weide,
Geuren krijgt de naakte heide

Waar uw voet den bodem raakt.

Met de vaadren doet ge ons strijden,
Met de ellende zuchten, lijden,

Lachen om den gierigaard;

Met verliefden vriendlijk koozen
En met de onschuld schuchter blozen,

In een hoekje van den gaard.

Dààrom zijt gij de uitverkoren,
o CONSCIENCE, dien wij hooren

Hoogberoemen t'allen kant,

Dààrom zal men U herdenken,
Eeuwig hulde en eerbied schenken,

U, de roem van 't Vaderland.

De weduwe J. De Wit, eigenares van het huis, bood den eerewijn aan en teekende met de leden harer familie en de tegenwoordig zijnde ambtelijke personen het proces-verbaal in het Gulden Boek dat op het stedelijk archief bewaard wordt.

's Avonds waren de Pompstraat en het Sint-Andriesplein prachtig verlicht; de gedenksteen was omlijst met gasvlammen. Afwisselend werden muziekstukken uitgevoerd. Aan de herberg De Leeuw las men op twee groote doeken, waarachter licht brandde:

‘Hendrik Conscience met zijne vrienden Th. Van Ryswyck en Jan de Laet, de groote Vlaamsche beweging,’ en ‘De Meetingisten der 4^e wijk brengen hulde aan Hendrik Conscience.’

's Maandags 17 October had er een muziek-festival plaats op het Sint-Andriesplein. Acht dagen later, 23 October, werd de feestviering gesloten met eenen avond- of nachtoptocht, die prachtig mag genoemd worden. Hij was ingericht door den Liberalen Strijdersbond. Aan de feesten in de 4^e wijk was politieke bedoeling niet vreemd, al hield Conscience

[p. 191]

zich sedert zijn vertrek uit Antwerpen zoowel in de provincie West-Vlaanderen als in Brabant geheel buiten alle staatkundige partijwerking. De stoet vertrok uit het voormalig arsenaal van oorlog in de Kloosterstraat, omtrent 8 ure 's avonds, voorafgegaan van eene harmonie-maatschappij, waarachter twee lange rijen dragers van verlichte Venetiaansche lantarens op stokken en doorschijnende schilderingen; deze laatste vertoonden de volgende opschriften:

Hulde aan den Gemeenteraad die in Conscience de Moedertaal vereert.

Onze Gemeenteraad heeft Conscience onsterfelijk gemaakt.

Liberaal zijn is Vlaamsch zijn,

Liberaal zijn is braaf zijn.

Conscience heeft den roem onzer voorvaderen dierbaar gemaakt.

Onze vriend de Wael

Eert de Vlaamsche Taal.

Leerlingen der gemeentescholen droegen kleine vierkante doorschijnend verlichte schilderingen, waarop de titels van Conscience's werken voorkwamen. Buiten de voormelde harmoniemaatschappij, vergezelden nog eenige muzieken den stoet, die gesloten werd door eenen praalwagen, samengesteld onder toezicht van den kunstschilder Karel Verlat, en welke de maagd van Antwerpen vertoonde die aan het borstbeeld van Conscience eene kroon opzette. Groot was de bijval, dien de stoet bij het volk behaalde.

De voorzitters der aan het feest deel genomen hebbende maatschappijen vereenigden zich na het uiteengaan van den optocht, wat omtrent 11 ure plaats had, in de herberg de Gouden Leeuw, in de Hoogstraat, waar in de bovenzaal de voor de omstandigheid uitgeloofde eeremetalen werden uitgereikt. De maatschappij De Verbroedering behaalde den eersten prijs voor de verlichting; het was zij die de verlichte titels van Conscience's werken had bedacht en ingericht. De Strijdersbond der 1^ste wijk bekwam een tweeden, de Strijdersbond der 5^de wijk een derden prijs. Vier geldprijzen van 100, van 75, van 50 en van 25 fr. werden verscheidenlijk toegewezen aan de muziekmaatschappijen Muzikale Kring, Club der XXX, Ware Vrienden en Rossini van het Kiel.

In de 4^e wijk werd ter gelegenheid van de feestviering voor den beroemden schrijver een Conscience's Kring gesticht, die ter bevordering van kunst en taal Vlaamsche feesten zal inrichten en gevestigd is in het lokaal St.-Sebastiaan, op de IJzerenwaag.

P.-S. Wij hebben vroeger vergeten te melden dat de Kunsten Letterkring te Antwerpen in de maand Juni een groot toonkundig feest gaf ten voordeele van de Conscience-manifestatie te Brussel, onder de leiding van den talentvollen Emiel Wambach. Het feest had plaats in de Renbaan, Jezusstraat, en bracht ruim 350 fr. op.