De Vlaamsche School. Jaargang 23

[p. 90]

Abraham.
(Vervolg van blz. 83.)

Ook mijnheer Adler was door deze en dergelijke middelen als een der milddadigste mannen der gemeente bekend geworden. Hij gaf, hij bood hulp en behartigde het welzijn zijner geloofsbroeders, maar - ieder een moest het ook weten, dat hij het deed! Dat doel nu wist hij zeer slim te bereiken, zoo slim, dat men zelfs zeide: de eerste parnassijn doet het meeste goed in het geheim, en zijne rechterhand weet nooit, wat zijne linker geeft. 't Spreekt van zelf, dat mijnheer Adler daardoor in niet geringe achting stond bij zijne kudde. Wat hem aan geleerdheid en waardigheid ontbrak - hetgeen bij den eersten parnassijn in eene jodengemeente van het allerhoogste gewicht is, - dat vergoedde hij door eene algemeen erkende voorkomendheid, waardoor hij sedert lang de gunst van het meerendeel der kiezers had weten te bewaren, en door een zeker iets dat hem zoowel bij de joden als bij de christenambtenaren, van welke hij menigmaal in gemeenteaangelegenheden verrassende bewijzen van welwillendheid ontving, zeer bemind maakte - en dit iets was de oude hefboom, die, op het juiste punt aangebracht, de geheele wereld in beweging brengen kan - geld, veel geld, 't welk mijnheer Adler altijd ten geschikten tijde wist te besteden, om overal goed gezien te blijven.

Hoe rijk en weldadig ook de buurman en huisheer van onzen Abraham was, op het tijdstip der tegenwoordige kiezing, verhief zich toch op het onverwachts eene machtige tegenwerking, welke in 't begin zich slechts deed kennen door afzonderlijke gezegden van koene en vastbeslotene tegenstanders, maar die ten laatste duidelijk voor den dag kwam, toen een lijnwaadkoopman, wien mijnheer Adler, om dit in 't voorbijgaan te zeggen, eerst sedert kort een onbepaald krediet geopend had, op de herkiezing van den tegenwoordigen parnassijn aandrong.

De daarover gevoerde beraadslagingen waren vrij levendig, ja, er schenen zelfs wel wat onhoffelijke bewijsgronden van ribbenstooten en oorvegen aangevoerd te zijn; maar voor de waarheid van dit gerucht durven wij ons geen borg stellen, en het kan wel de vrucht zijn der verbeelding van eenige oude vrouwen die niet beters te doen wisten. Maar mijnheer Adler was weldra overtuigd dat hij tegenkanting had! Dit deed hem echter den moed niet verliezen; hij had spoedig bespeurd dat zijne kansen met elke minuut een gunstiger aanzien kregen, daar de tegenpartij zich vooral niet genoeg beraden had, en zich ook niet eensgezind betoonde; hij had dus geen eigenlijken tegenstander te duchten, maar slechts de hoofden der afzonderlijke partijen te bestrijden. Dewijl nu daarenboven verscheidene woordvoerders den hoogen eerepost voor zich zelven verlangden, en thans met meer of minder geluk hunne redekunst en allerlei fraaie beloften aanwendden om de meeste stemmen der kiezers op zich te vereenigen, zoo werd de kans voor den oud-parnassijn hoe langer zoo gunstiger, en ging hij den loop der zaak met oogenschijnlijke onverschilligheid na, zonder er zich op eenigerhande wijze in te mengen.

Eerst wanneer de strijders vermoeid waren, wilde hij zijne mijn laten springen en zelf het woord vragen. Dit scheen hem echter vooralsnog niet raadzaam, want voor het oogenblik was het nog niet te berekenen wanneer aan den heftigen strijd een einde komen zou. De schaal der openbare meening en der volksgunst sloeg dan eens naar deze, dan weder naar die zijde over; maar mijnheer Adler oefende geduld - hij wachtte. Men was juist op het punt nieuwe stembriefjes uit te deelen, toen de luidruchtigheid der vergadering overstemd werd door een nog sterker gedruisch, dat van een rijtuig, namelijk, welk in volle vaart door het straatje kwam en tot groote verbazing der gansche gemeente voor de vergaderzaal stilhield.

De nieuwsgierigheid der kiezers, die als één man naar het venster stroomden, bleef niet lang onbevredigd, want na weinige minuten openden twee livreibedienden de deur en trad de beschermheer van Abraham, de rijkskanselier, graaf von Rabenhorst, het vertrek binnen. Het duurde niet lang of de graaf deelde de reden zijner komst aan de vergadering mede. ‘Ik heb - dus ving hij aan - gehoord dat er eene nieuwe keuze gedaan moet worden voor de betrekking van eersten parnassijn bij uwe gemeente. Gelijk ik bemerk - voegde hij er met een fijn lachje bij, - zijn de kiezers het niet eens, en zijn de stemmen verdeeld over een te groot aantal candidaten, opdat de gewichtige vraag spoedig voldoende opgelost zal kunnen worden, wie het meest verdient eerste parnassijn te zijn. Daarbij geloof ik, dat, welke stem ook uit de bus te voorschijn kome, de verschillende partijen daardoor slechts eene aanstaande vete en een bestendigen strijd te gemoet zullen gaan. Ik begrijp echter niet - dus ging hij na deze zaakrijke inleiding voort, - hoe de gemeente een man over het hoofd kan zien, aan wien alleen zij leven, familie, have en goed, ja alles te danken heeft. En deze man is de kleermaker Abraham, welke mij eerst gisteren den verschrikkelijken toeleg der bakkers heeft medegedeeld. Abraham heeft niet slechts, gelijk verstandig was, het geheim voor allen verzwegen, maar heeft ook den rabbi den vernuftigen raad aan de hand gedaan, om den almanak voor valsch te verklaren, en zoo, door het verlengen van het Paaschfeest met eenen dag, al zijn geloofsgenooten afgehouden van het koopen en eten der doodaanbrengende brooden. Even verstandig was het middel dat hij de politie deed bezigen, om de namen der bakkers te ontdekken. Meer dan al deze bewijzen van voorzichtigheid en beleid - dus vervolgde de graaf met luide stem, - meer dan dat alles zijn zijne beradenheid en zijn moed te achten; een der samenzweerders had slechts behoeven te ontdekken dat hij het geweest was, die den ganschen aanslag verraden had, en hij was ongetwijfeld een lijk geweest. En in weerwil van dit alles - zoo besloot de graaf zijne toespraak - heeft echter de achtbare kiezersvergadering er niet aan gedacht een man met eer en waardigheid te beloonen, zonder wien gij allen de prooi van een zekeren dood geweest zoudt zijn!’

Toen de graaf, na deze woorden gesproken te hebben, naar het achterste venster ging en den kleermaker, die door deze eerbetooning bijna verschrikt was, in het midden der vergadering bracht, en hem daar hartelijk omhelsde, brak de gansche menigte in een gejubel uit, waaraan geen einde scheen te zullen komen.

- Ik ben u dit verplicht zonder dat gij weet waarom,

[p. 91]

zeide de graaf tot Abraham; en gij hebt mij veel te vergeven; laat mij daarom vrij uitspreken. En zich tot de vergadering wendende riep hij uit: Ik geloof uwe wenschen te voorkomen, wanneer ik een vivat aanhef ter eere van den nieuwgekozen parnassijn der gemeente Praag, den heer Abraham!

Een luid en eenparig gejuich was het antwoord.

De kleermaker, door duizend aandoeningen bestormd, was eindelijk weder in staat om te spreken, en wilde met eene bevende stem eene toespraak beginnen aan zijne geachte gemeentebroeders, toen mijnheer Adler te voorschijn trad en Abraham bij de hand vattende, uitriep: ‘Veroorloof mij, geëerde parnassijn, dat ik u het tot hiertoe door mij bekleede ambt overdrage, en daarbij tegelijk deze bede voege: neem mij aan als uwen zoon, geef mij de hand uwer dochter en maak mij daardoor tot den gelukkigsten der menschen.’

Abraham, de anders zoo vroolijke en lustige kleermaker, was bij deze woorden ernstig en treurig geworden; met vochtige oogen zag hij rondom zich, en zeide eindelijk: ‘Ik dank u, mijne vrienden, voor de zoo vereerende onderscheiding; ik dank u vooral, heer graaf, die mij zoo hartelijk aangesproken hebt. Wanneer ik bedenk wie ik was, een arme kleermaker, de minste van de straat, - en wie ik nu zou kunnen zijn, - de eerste parnassijn van de gemeente, de eerste persoon in Praag, - is het mij als droomde ik een liefelijken droom, waaruit ik niet zou wenschen te ontwaken; ik ben niet in staat een woord van dankbaarheid te uiten; maar mijn hart gevoelt eene erkentelijkheid, welke ik niet dan uitstamelen kan jegens mijnen Schepper, die mij zulk eene groote eer heeft weggelegd. Indien de liefderijke God mij na vele rampspoeden ook eindelijkden beker der vreugde op de handen heeft willen zetten, dan is dit op het oogenblik geschied, waarop de gemeente van Praag mij tot haren parnassijn gekozen en de rijkskanselier des keizers mij omhelsd heeft; waarop eindelijk een der aanzienlijkste en meest geachte mannen van Boheme aanzoek doet om de hand mijner dochter. Wat evenwel het eerste, den post van parnassijn, betreft, zoo leg ik dien, met mijn innigsten dank voor de uitstekende onderscheiding en vriendschap, weder in uwe handen neder. Zeg niet neen, mijne broeders! laat mij uitspreken, heer graaf! De eer van voorzitter te zijn eener zoo aanzienelijke vergadering, is groot en doet het hart van elkeen, al is hij dan ook veel meer dan een onwetende kleermaker, goed en van vreugde kloppen. Daar evenwel deze waardigheid te groot is, mag alleen hij ze aannemen, die haar met eere kan vervullen, - die bij geleerdheid wetenschap, bij vermogen aaanzien voegt.’

- Gij hebt met opoffering van uw leven, dat uwer broeders gered! riep de graaf.

- Hij moet onze voorzitter zijn! riepen allen.

- Dat ik u door Gods bijzondere genade en goedheid eenen dienst heb kunnen bewijzen, daarvoor hebt gij mij reeds genoeg beloond, antwoordde Abraham. Gij hebt mij een schat van eer en een geluk bezorgd, dat ik niet gedacht had ooit te zullen beleven. Dat ik mijn leven voor u gewaagd heb, daaraan heb ik zelfs niet gedacht. Ik zou mij voor het leven en welzijn mijner evenaasten elken dag wagen; ik zou het, om zulk eene groote eer te verwerven, elken dag op nieuw wagen, zonder mij te bedenken. Maar antwoord zelven, lieve vrienden: kan ik dezen post aannemen? Ik kan noch schrijven noch lezen, en weet met niemand dan met mijns gelijken om te gaan. Ik zou u slechts in verlegenheid brengen, en u eindelijk noodzaken te doen wat ik liever terstond zelf doe, u verzoeken deze betrekking aan eenen waardige op te dragen! Daarover dus geen woord meer! Laat mij in mijnen geringen stand voortleven. Ik zal den post nimmer aannemen. U echter, hooggeachte heer Adler, kan ik geen antwoord op uw verzoek geven; ik moet daarover eerst mijne dochter spreken. Mijn kind moet een man kiezen - ik zal er haar nimmer een geven. Is het haar wil, dan ben ik de eerste, die zulk eene eer zal weten te waardeeren en die u met vreugde als mijn schoonzoon aan het hart zal drukken.

't Was te vergeefs, dat de graaf en al de aanwezigen den kleermaker zochten te bewegen de betrekking van parnassijn te aanvaarden. Hij had altijd hetzelfde antwoord gereed: ‘Ik zou de gelukkigste mensch zijn, indien ik zulk eene groote eer waardig was, maar waar het het welzijn geldt mijner broeders, daar mag ik geen gehoor geven aan eene valsche eerzucht, want dat zou u nadeel in plaats van voordeel aanbrengen.’

Het baarde niet weinig opzien in de Jodenstraat, toen men den graaf met Abraham de vergadering verlaten zag, en de arme kleermaker in de rijke koets des kanseliers naar zijne onaanzienlijke woning gebracht werd.

Elkeen stak het hoofd buiten het venster, toen de koets voorbijreed; allen schreeuwden verwonderd door elkander en liepen het rijtuig na. Slechts twee menschen bekommerden zich noch om het rijtuig, noch om de geheele wereld. Deze twee hadden hand in hand gelegd, spraken hartelijk met elkander en zagen liefdevol in elkanders oogen.

- Dat is mijne dochter, zeide Abraham tot den graaf, toen deze met hem uit het rijtuig gestegen was en in den gang zijner woning trad, waar Taubele en Antoon stonden, en dat is de jonge man wien de redding mijner broeders te danken is.

De jongeling en Taubele bogen voor den graaf.

- Gelijk ik heden gehoord heb, dus ging de kleermaker tot den bakker voort, heeft uw meester door een politiedienaar vernomen, dat gij mij het geheim zijner gildebroeders verraden hebt. Men bedreigt uw leven; maar heb geene vrees! Ik heb met den graaf daarover gesproken; hij neemt u met zich naar huis, en daar kunt gij eenigen tijd verborgen blijven. Na korten tijd kunt gij verder gaan: dan zal mijn edele beschermer u aanbevelingsbrieven medegeven voor hooggeplaatste personen in eene andere stad, waar gij, onbekend, uw beroep verder leeren kunt en met Gods hulp zeker fortuin zult maken. En nu, vaarwel, mijn goede Antoon! voegde de kleermaker met eene bewogene stem er bij, en Taubele's vader vreesde dat zijne oogen zouden verraden wat hij den jongeling zoo gaarne verborgen had. Neem afscheid van mijne dochter, geef haar de hand - zie zoo, laat het nu gedaan zijn, vaarwel!

Als een droom reikte Antoon den kleermaker en zijne verbleekende dochter de hand. Daarop steeg hij met den graaf in diens rijtuig, en toen Taubele hare gedachten weder verzamelen kon, was het rondom haar duistere nacht; geene ster lichtte aan den donkeren hemel - Antoon was niet meer daar!

Abraham stond weldra in zijne kamer met geslotene

[p. 92]

oogen en sprak het avondgebed uit; Taubele bereidde hem den avonddrank, schudde hem de zachte legerstede, kuste haren vader de hand en was hartelijker jegens hem dan ooit.

Het werd avond, het werd morgen. Nachten volgden op dagen. Wierden ook al hare wangen bleeker en bleeker, nooit was zij kalmer en rustiger geweest dan thans. Haar vader was opgeruimd en dikwijls zelfs vroolijk; zij zelve was zich geener schuld bewust: bleef ook de toekomst met een dichten en somberen sluier bedekt, in het verledene blonk eene heldere, troostrijke ster, en de herinnering daaraan verlichtte het duistere en troostelooze heden.

Deze ongestoorde kalmte deed hare stille smart goed, en was, gelijk zij meende, het best voor haar. Haar vader had gelijk, door zoo en niet anders gehandeld te hebben, meende zij; hoe het ook gegaan ware, 't zou slechts erger geworden zijn. Hij een christen - gij jodin. - Uw brave vader zou of wel doodelijk verdriet hebben, of door zijne eenige dochter verlaten worden, nadat hij zes kinderen en zijne vrouw naar 't graf had gebracht! - Zekerlijk, zooals het nu was, was het best.

Taubele, het levendige, vroolijke frissche meisje, was neerslachtig en moedeloos geworden; zij huppelde niet meer door het huis; zij ging zelfs niet gaarne.

Het liefst bleef zij zitten en eindelijk moest zij het bed houden; den vader ging het door het hart, toen hij zijn eenig kind al bleeker en bleeker worden en wegkwijnen zag; maar - het was zoo beter, dacht ook hij, en weende dan, en dan zeide hij tot Taubele, terwijl hij vriendelijk lachte: God zal ons wel helpen! Ook Taubele lachte, en met hare hand een traan wegvegende, zeide ook zij: God zal ons helpen!

(Wordt voortgezet.)