De Vlaamsche School. Jaargang 22

Eene donkere gebeurtenis.
Vervolg van blz. 172.

Het aangehaalde antwoord van mijn heer Schuhmann aangaande zijnen lastgever was zeer weinig bevredigend, maar ik moest toch aan hem schijven, om ten minste alles te beproeven wat in mijn vermogen was, om mijne huisvrouwen te helpen. Daarom liet ik mij door juff. Wally alle papieren geven, die betrekking hadden op de schulden haars broeders, en deed er twee ontdekkingen, die de wenken des advocaats volkomen bevestigden. Vooreerst werd het mij duidelijk, dat de schuldbekentenissen, die de overledene Max von Zittel aan den baron Schreitberg had gegeven, bezwaarlijk rechtsgeldig konden zijn, daar hij ten tijde, toen hij de laatste schikkingen maakte, reeds tot over de ooren in schulden stak en onvermogend was, en dus geen recht meer had over een toekomstig vermogen te beschikken ten nadeele zijner overige schuldeischers. Ten tweede vernam ik, dat de juffrouwen zich onlangs weder bang hadden laten maken en den heer von Schreitberg dien vervalschten wissel hadden gegeven, opdat hij een nieuw dwangmiddel zoude hebben, als zij den vervallen interest niet konden betalen. Mijne verdere onderzoekingen naar de schulden van den overleden Max von Zittel leidden tot den uitslag dat dezelfde officier wiens naam Max op eenen wissel zoude nagemaakt hebben, nog in leven en een der hoofderfgenamen van mevrouw von Ammerang was. Ik bezocht dien heer, zette hem de gronden van mijne handelwijze en mijn plan uiteen, om alle schulden van den overledene gerechtelijk te laten rangschikken en ziften, en bracht hem zoozeer in het nauw, dat hij mij uit vrees voor zijne vrouw en een openlijk schandaal terstond voor notaris en getuigen de schriftelijke verklaring gaf, dat hij zich in den tijd, toen de bedoelde wissel vervallen was, niet in staat had bevonden zijne verbintenissen na te komen, en daarom tegen den zaakwaarnemer van Schreitberg slechts had gezegd, dat hij zich niet meer wist te herinneren, of hij ooit dezen wissel had onderteekend, welke uitvlucht hem ook zoo goed voor verdere vervolging had verzekerd, dat hij sedert menigmaal had getwijfeld of bij daarmede niet de waarheid had gezegd, totdat hij nu door het door mij gevonden notitieboek des ridmeester von Zittel beter was ingelicht. Daarom verplichtte hij zich ook, de zuster het bedrag des wissels met alle interesten te vergoeden, mits zijn naam in de geheele zaak niet openbaar werd gemaakt. Eene dergelijke verklaring kreeg ik ook van een anderen, vroegeren vriend van Max, die intusschen overste was geworden en de ontdekking van vroegere dingen scheen te vreezen.

De uitslag mijner onderzoekingen kwam hierop neder, dat baron Schreitberg, om in het bezit van het stukgronds te komen, met de drie zusters, die geene de minste kennis van zaken hadden, een wreed en laaghartig spel had gespeeld en daarbij alle mogelijke wettige vormen had in achtgenomen, zoodat hij van het goede gevolg zeker waande te zijn. Ik schreef den baron, bij wien ik mij bekend maakte als den algemeenen zaakgelastigde der drie zusters en verlangde van hem de teruggave van den zoogenaamden valschen wissel, gelijk ook een mondeling onderhoud, om hem in de zaak der drie zusters voorstellen te doen tot een vergelijk, maar kreeg geen antwoord; integendeel gaf von Schreitberg een anderen advocaat de volmacht, om aan te dringen op afzondering van het stuks gronds van de schuldenmassa en dat de baron in het bezit daarvan zoude worden gesteld. Hiertegen verzetten zich de zaakgelastigden der overige schuldeischers, maar het recht scheen op de hand van von Schreitberg, die op verscheidene brieven van mij en anderen geene letter antwoordde. Eindelijk werd er op eene bijeenkomst van schuldeischers, op voorstel van den advocaat Schuhmann, besloten het gerecht te verzoeken, de vervolging tegen de drie zusters vooreerst te staken en de schulden haars broeders vooraf nauwkeurig te onderzoeken en te rangschikken, daar dit eerst aanleiding zoude kunnen geven tot het kennen van den eigenlijken toestand van haar vermogen, en mij op te dragen naar het slot Spauereck te gaan en alle aanspraken des barons op de plaats zelve nauwkeurig te onderzoeken.

Ik maakte terstond toebereidselen om die opdracht te volvoeren, die alleen mijne beschermelingen eenige verlichting beloofde. In den avond vóór mijne afreis zat ik tusschen licht en donker aan mijne schrijftafel en hield mij bezig met uitvoerige aanteekeningen te maken over enkele punten, die ik moest onderzoeken, toen er aan mijne deur werd geklopt en een oud moedertje met grijs haar binnen trad, dat zich aan mij als de weduwe Spittler, die door den advocaat Schuhmann tot mij was gezonden, bekend maakte. Ik gaf haar een stoel en zij zeide: ‘Mijnheer Schuhmann heeft mij gezegd, dat baron Schreitberg drie arme vrouwen uit haar huis wil verdrijven en heeft mij verzocht de ongelukkigen te helpen. En daar ik nu weet dat deze hardvochtige man door geene beden noch verzoeken wordt geroerd en dat hij een hart heeft gelijk steen, zoo wil ik u helpen om den baron te verteederen. Wilt gij mij beloven dat, wat ik u geef, aan niemand te laten zien dan aan den baron zelven, en van datgeen, wat zal gebeuren, als gij het hem hebt getoond tegen niemand te spreken totdat ik u heb wedergezien?’

- Ja, goede vrouw, dat beloof ik u op mijn woord, gaf ik ten antwoord, moet ik u een blad papier en een potlood geven?

[p. 176]

- Aha, gij weet het reeds? zeide zij en vestigde hare verstandige blikken op mij. Neen, ik geef u iets dat beter is, ging zij grimlachend voort en reikte mij een klein pakje toe, in grauw papier met een oud lint samengebonden. Ik ken den baron zeer goed; hij zal u met grofheden overladen en zweren dat hij niets laat vallen. Maar wanneer gij hem dat ding onder de oogen houdt, dat in dit papier ligt, en de woorden spreekt, die ik u op een briefje heb geschreven, zal hij in alles bewilligen. Het schamper lachen van het oude moedertje, toen zij mij het pakje ter hand stelde, had iets onaangenaams.

- Ik dank u, juffrouw Spittler, en zal uwe aanwijzingen nauwkeurig volgen; overigens verheug ik mij bij deze gelegenheid, in u eene oude bekende te begroeten. Kent gij mij niet meer? wij woonden immers vroeger in dezelfde stad, toen gij nog werkvrouw waart in het nieuwe badhuis en de arme Frits Krausz bij u woonde?

Vrouw Spittler beefde over alle ledematen en vestigde een vragenden en verschrikten blik op mij. ‘God helpe me, ja gij zijt.... gij zijt dezelfde mijnheer Gauthier, die den ongelukkigen badknecht Frits Krausz moest verdedigen.’

- Ja, die ben ik, vrouw Spittler!

- Welk een toeval! mompelde zij en konde in geruimen tijd niet van hare verbazing bekomen. - Toen knoopte ik met haar een gesprek aan, waardoor ik van haar vernam, dat al hare kinderen in Amerika waren, dat zij nu in onze nabuurschap woonde en alleen in de wereld stond. Zij was echter schuw geworden en haaste zich blijkbaar mij te verlaten met de belofte, dat zij mij na mijne terugkomst van Spauereck weder zoude ezoeken, om te hooren wat ik had uitgericht.

Nauwelijks was zij vertrokken, of ik opende ijlings het pak om te zien, waarin die wonderdoende talisman bestond, die zulk een gierigaard zoude vermurwen. Maar mijne verbazing nam nog toe, toen ik uit het papier slechts een ouden smerigen rechterhandschoen van wit leder haalde, waarvan de ringvinger te zamen genaaid en naar binnen ingeslagen was, als hadde de handschoen gediend voor eene hand, die dezen vinger miste. Eene groote donkere bruine vlek als van gedroogd bloed bezoedelde den handschoen. Daarbij lag nog een stukje papier waarop in onduidelijk schrift gekrabbeld was: ‘Denk aan den 5ⁿ September 184, badkamertje n^r 39.’

Het koude zweet brak mij uit, want de 5^e September was de dag, waarop de oudste baron Schreitberg toenmaals in de badkuip vermoord was geworden. Welke gedachten verwekten het gezicht van dezen handschoen en van deze regels in mij! Het beeld des verslagenen en dat van mijne zuster Elisa en mijne moeder, de herinneringen aan verloopen tijden kwamen mij voor den geest. Ik kon den ganschen nacht geen oog sluiten, en stond reeds lang vóór het vetrek van den spoortrein aan destandplaats, het kleine pakje in den borstzak van mijnen overjas hebbende gestoken, en vervuld met afschuw, als ik toegaf aan de vermoedens, welke die handschoen in mij opwekte. In H. verliet ik den spoorweg en reed met eene diligence naar het marktvlek M., vanwaar Spauereck eene mijl verwijderd was. Te M. nam ik in het posthuis een rijtuig en liet mij door een ouden knecht naar Spauereck rijden Deze knecht was een trouwhartige, spraakzame vent, die mij op alle mogelijke vragen bereidwillig antwoord gaf, en voornamelijk mij van den heer von Spauereck dingen verhaalde, die meer dan voldoende datgeen schenen te bevestigen, wat ik van dezen man reeds had gehoord, al was ook slechts de helft daarvan waar.

Het slot Spauereck was een oude burg, op eene vooruitspringende rots gelegen. Het oude slot met zijne hooge muren en zwarte torens kwam mij ernstig en somber voor. Aan den voet van den slotberg lag een klein gehucht met eene boerenherberg; hier liet ik mijn rijtuig stilhouden, nam een klein ontbijt en sloeg toen het steile pad van den burg in, door vele elkander doorkruisende gedachten bezig gehouden, met betrekking tot het wederzien van den man dien ik onder zoo veranderde omstandigheden weder ontmoette. Op mijn geklop aan de geslotene poort, klonk er van binnen een luid hondengeblaf en eerst na geruimen tijd opende een oud man de poort en vraagde mij wat ik verlangde Op den toren van een naburig dorp sloeg het juist vier ure. ‘Ik wenschte den baron Schreitberg over eene dringende zaak te spreken, zeide ik; meld mij terstond bij hem aan.’ De man maakte tegenwerpingen en zeide, dat de baron niemand ontving en dat de zaken met zijnen rentmeester moesten worden afgedaan. ‘Dien mij aan! herhaalde ik bepaald; de zaak, die mij hierheen brengt, kan alleen met mijnheer den baron zelven worden afgehandeld!’ Dit werkte. Brommende beval de oude dienaar mij binnen te komen en geleidde mij door lange, lage en duistere gangen van het oude gebouw naar eenen wenteltrap, die naar de bovenste verdiepingen voerde. In eene lage, gewelfde kleine kamer welke tot eene soort van wachtvertrek diende, beval hij mij te blijven, totdat hij mij bij zijnen heer had aangediend. Ik gaf hem mijn kaartje en hoorde hem den wenteltrap verder opgaan. ‘Mijnheer is onpasselijk en hij kan u niet ontvangen,’ luidde zijn bescheid, toen hij na eene poos terugkeerde. ‘Louter uitvluchten! gaf ik ten antwoord; gelooft de baron, dat ik mijnen tijd en mijne reiskosten te vergeefs heb verspild om mij zoo te laten afwijzen? Zeg den baron, dat ik niet van hier zal gaan, zonder met hem te hebben gesproken; zeg hem, dat het hem berouwen zoude als hij mij zoo afwees!’ De dienaar keek mij vragend aan, schudde het hoofd en ging. ‘Kom maar boven!’ riep hij na eene poos van boven van den trap. Twee verdiepingen hooger kwam ik in eene grootere en hoogere kamer met ouderwetsche meubelen en een huisaltaar in eene nis. Kleine vensters, meer breed dan hoog, verschaften het oog een heerlijk uitzicht op het gebergte. Vóór eene oude met snijwerk voorziene schrijftafel zat een oud heer, ondanks het warme lenteweder in een met pels gevoederden kamerrok gedoken, en met een fluweelen klakske op het hoofd; hij zag mij met zijne holle, diepliggende oogen aan. ‘Wat verlangt gij van mij? sprak hij barsch; gij hebt eene zonderlinge manier om een zieken grijsaard uwe tegenwoordigheid op te dringen.’

- Dan zijt gij baron Joseph von Schreit berg, mijnheer? antwoorde ik, zonder mij aan zijnen toorn te storen; op mijne eer, ik zoude u niet herkend hebben; gij zijt zeer veranderd sedert ik de eer had u te leeren kennen.’

[p. 177]

- Gij kendet mij! waar? wanneer? riep hij uit.

- Te N., in den tijd toen gij uwen zaligen broeder in de badplaats bezocht, in Augustus en September 184-.’

De baron sidderde.

- Herinnert mijn naam Gauthier u niet aan dat meisje, dat uw overleden broeder toenmaals wilde huwen? Elisa Gauthier was mijne zuster.

Hij staarde mij eene poos met schuwe, angstige blikken aan, en ik zag, hoe zijn gelaat zich krampachtig vertrok. ‘Wat brengt u hier, mijnheer Gauthier?’ vraagde hij met zeer luide stem, om het beven te verbergen.

- Ik ben de zaakgelastigde der gezusters Zittel en kom om datgeen te verkrijgen, wat ik u in drie brieven te vergeefs heb verzocht.

De baron braakte eerst eenen stroom van schimpwoorden en verwenschingen over de drie zusters uit. Ik was bedaard op eenen stoel tegenover hem gaan zitten en liet zijnen toorn den vrijen loop. Daarop vraagde ik hem kalm, waarom hij mij niet had geantwoord. ‘Omdat ik uwen naam niet konde lezen, omdat ik niet wilde antwoorden, omdat ik die oude wijven nog in het tuchthuis zal brengen,’ riep hij woedend, maar moest zijne onstuimigheid boeten door eene zware hoestbui.

- Nu, nu, het komt er ook niet op aan, dat gij niet antwoordt, zeide ik, in het tuchthuis zouden nog andere menschen moeten zitten, dan de slachtoffers van zulk een snood bedrog. Intusschen is het blad omgekeerd en de bijeenkomst der schuldeischers van de zusters Zittel is uitgesteld. Er is een huisboek en eene menigte gewichtige stukken uit de nalatenschap van den ridmeester von Zittel gevonden, en het grootste deel der schuldeischers verlangt, dat de schulden van den overledene eerst gerangschikt en de geldigheid van die schuldvorderingen onderzocht worden, welke de zusters onbezonnen hebben erkend. Om deze reden ben ik hier gekomen, met eene rechterlijke volmacht, om mij alle papieren, waarop uwe aanspraken gegrond zijn, te laten geven, om ingezien en onderzocht te worden en vóór alles den wissel terug te bekomen, dien gij mijne lastgeefsters weder hebt ontnomen. Ik verzoek u dus, eenige getuigen te roepen en mij in hunne tegenwoordigheid alle papieren voor te leggen.

De tandelooze mond van den ouderling beefde, zijne donkere oogen sloegen venijnige blikken op mij. ‘En als ik u deze papieren nu eens niet wil overleggen?’ vraagde hij woedend.

- Dan moet gij mij dit schriftelijk mededeelen en dan vertrek ik, om ter behoorlijke plaats mijn gevoelen te kennen te geven, dat deze papieren onwettig, niet geldig zijn, zeide ik koeltjes.

- Mijnheer! riep hij uit, en zijne hand greep naar een zeer schoonen ouden degen, die naast zijnen armstoel stond.

- Gij hebt zeer fraaie oude wapens, mijnheer; laat mij toe, dat ik die eens van dichter bij beschouw - ik ben een vriend van oudheden, zeide ik opstaande, nam snel als de wind een degen van den muur, welken ik stevig in mijne vuist klemde, en wierp een spottenden blik op hem. ‘Een zeer fraai stuk, omstreeks uit den tijd van Frans I van Frankrijk, Lyonsch werk, niet waar?’

De baron zweeg en zag mij donker aan. Eene poos kruisten onze blikken elkander, toen zeide ik kortaf: ‘Ik wensch nog vóór den avond terug te rijden, om met den nachttrein te vertrekken, mijnheer de baron; wilt gij de papieren laten zien of mij de verklaring geven, dat gij dit niet kunt of niet wilt?’

- Daarover zullen wij later spreken, zeide hij; gij hebt mij geschreven over voorstellen tot minnelijke schikking, die gij mij uit naam der gezusters wildet doon; mag ik u verzoeken, mij die voorstellen te doen kennen?

- Daartoe is het nu te laat, mijnheer de baron. Geef mij vóór alles dien wissel, welken gij voor valsch verklaart, of de schuldbekentenis, welke de juffrouwen u daarvoor hebben gegeven, dan kunnen wij eerst daarover handelen.

Wij twistten een uur lang, zonder tot een besluit te komen; ik wees hem aan, dat alle schuldbekentenissen, welke de overleden ridmeester von Zittel hem voor zijn toekomstig aandeel aan het stuk gronds had gegeven, niet geldig waren voor de wet, daar de gestorvene reeds toen blijkbaar onvermogend was geweest, en dat het stuks gronds nu ten voordeele van de gezamenlijke schuldeischers, aan den meestbiedende zoude worden verkocht.

- En welk accoord willen de zusters mij voorstellen? zeide hij eindelijk.

- De verzekering, dat zij zullen zwijgen over alles, wat tusschen u en haar is voorgevallen, zeide ik. Is dit u niet genoeg? Het is het eenige, wat de juffrouwen u kunnen aanbieden, als gij afstand doet van uwe aanspraken.

- Mijnheer, gij verstout u, mij te beleedigen, stamelde hij bevende van woede. Zeg aan de juffrouwen, dat ik nu onverbiddelijk mijn recht zal doen gelden en niet zal rusten voor ik haar uit haar huis heb verdreven.

- Gij laat dus uwe eischen niet varen en geeft den wissel niet?

- Nimmer!

- Welaan, de juffrouwen hebben nog eene kleinigheid, die zij u in ruil kunnen aanbieden: dit hier! riep ik uit en hield hem den ouden handschoen voor; herinnert gij u den 5ⁿ September 184-?’

(Wordt voortgezet.)