Vlaamsch in het bestuur en in de school.
Wij hebben twee nieuwe pogingen te vermelden, aangewend ter bevordering van de Vlaamsche taal, op bestuurlijk gebied en in het onderwijs.
Den 6n April dienden de volksvertegenwoordigers J.A. de Laet, Van Wambeke, graaf E. de Kerckhove, Van der Donckt, Coomans en Delehaye bij de wetgevende kamer een voorstel in, volgens welk verplichtend gebruik zal moeten gemaakt worden van de Vlaamsche taal voor de geschriften van den burgerlijken stand, de verordeningen van gemeenten en provinciën, de proces-verbalen van gemeente- en provincieraden, colleges van burgemeester en schepenen en bestendige deputatiën, de briefwisseling (in zooverre zij niet betreft het staatsbestuur of andere bestuurdiensten en personen die zich zouden bedienen van de Fransche taal), de proces-verbalen van politie, de gedrukte stukken; deze beschikkingen zouden toepasselijk zijn op de gemeentebesturen en provinciale overheden in Antwerpen, West- en Oost-Vlaanderen, Limburg, de arrondissementen Leuven en Brussel, de gemeenten der provinciën Henegouwen en Luik, waar het Vlaamsch de taal is door de algemeenheid der inwoners gesproken. De provincie Brabant, de stad Brussel, de gemeenten Anderlecht, Etterbeek. St.-Gilles, Elsene, St.-Joostten-Noode, Laeken, St.-Jans-Molenbeek, Schaerbeek zouden de proces verbalen der zittingen van raden en colleges, de verordeningen en andere stukken in het Fransch mogen opstellen, mits bijvoeging van eene Vlaamsche vertaling; voor het overige zouden omzendbrieven, plakkaten, opschriften enz. in de twee talen gesteld worden en zou in het Vlaamsch geschreven worden aan de bestuurdiensten en burgers die zulks mochten verlangen; deze beschikking zou ook van kracht worden gemaakt voor het staatsbestuur. Het bewuste wetsvoorstel werd den 25n April door den heer de Laet breedvoerig in de kamer van volksvertegenwoordigers ontwikkeld. Onder andere zegde spreker: ‘Men zal niet betwisten dat de eerste, de meest onmisbare bekwaamheid, welke men van eenen beambte te eischen heeft, is, het publiek te verstaan en door hetzelve verstaan te worden. Elk
land, waar de agenten der overheid zich tot de besturen mogen wenden in eene taal welke door deze niet verstaan wordt, bevindt zich in een onnatuurlijken en gewelddadigen toestand. Ten allen tijde en altijd, is het verbod of die verachting der nationale spraak, het teeken geweest van dienstbaarheid; ten allen tijde en overal, is het zekerste middel om eene overwonnen natie te doen verdwijnen zonder haar uit te roeien, haar de taal van den overwinnaar op te leggen. Het oude Rome heeft al te dikwijls zijne toevlucht tot dit middel genomen, en hedendaags nog strijden de natiën, die weleer roemrijk en machtig waren, doch thans verdeeld en aan groote rijken gehecht, met eene pijnlijke krachtdadigheid tegen die verdrukking.’ Het wetsvoorstel, door de kamer van volksvertegenwoordigers in aanmerking genomen zijnde, is door haar ter studie gesteld en zal later in behandeling komen. Wij hopen dat het de wetgeving niet zal ontbreken aan dien ‘goeden wil,’ waarvan de heer de Laet, met veel juistheid, in zijne redevoering zeide, dat slechts weinig noodig is om ‘recht te doen aan de gegronde klachten der Vlamingen.’
Den 16n Mei, naar aanleiding van en in overeenstemming met adressen, door Antwerpsche maatschappijen aan den gemeenteraad ingediend, deed de heer van Beers, in deze vergadering (waarvan hij lid is) het voorstel, dat in de betalende jongensscholen, welke te Antwerpen gaan opgericht worden, de bestuurlijke taal het Vlaamsch moet zijn; dat alle leervakken bij middel van het Vlaamsch en van Vlaamsche leerboeken moeten onderwezen worden; dat er met het aanleeren der Fransche taal slechts zal aanvang gemaakt worden, wanneer de leerlingen behoorlijk Vlaamsch kunnen lezen, en de eerste en algemeene begrippen der spraakkunst in laatstgemelde taal op voldoende wijze bij hen werden gesticht; dat de Fransche taal en spraakkunst bestendig in vergelijking met en door vertaling uit de moedertaal zullen onderwezen worden, en dat er tot de uitdrukking van eigene gedachten in het Fransch slechts kan worden overgegaan, wanneer de leerlingen, door gemelde oefeningen, de Fransche taal en hare regelen genoegzaam machtig zijn geworden; dat er, te beginnen van het jaar waarin het Fransch wordt aangeleerd, tot het einde toe, een gelijk getal uren zal besteed worden aan het onderricht in de Vlaamsche en Fransche talen; dat, in de twee laatste jaren der studie, de leerlingen, bij wijze van herhaling, zullen geoefend worden, om zich ook in het Fransch, mondeling en schriftelijk, uit te drukken over de voornaamste leervakken, welke hun in het Vlaamsch werden onderwezen. Deze voorstellen werden door den heer van Beers, staande zitting, breedvoerig toegelicht; hij bewees, dat, met onze in 't Vlaamsch opgebrachte kinderen over te leveren aan scholen, gelijk de meeste onzer burgerscholen zijn, waar alles, of nagenoeg alles, in en door het Fransch wordt onderwezen, geen voortvormen, maar her- of liever misvormen plaats vond, en hij haalde, als proef op de som, de uitkomsten aan, verkregen bij de jaarlijksche prijskampen van de 40 middelbare scholen die in 't Walenkwartier en
de 32 die in Vlaamsch België bestaan; uit de ambtelijke cijfers blijkt, dat de wetenschappelijke en letterkundige ontwikkeling, het verstandelijk peil der Vlaamsche jeugd, uit onze middelbare scholen, staat tot dat der Waalsche ongeveer als 4 tot 10, in stee van als 8 tot 10, gelijk de verhouding zou moeten wezen. In den loop van 1875 (zeide de heer van Beers, die, gelijk men weet, leeraar is bij het Antwerpsch atheneum) werden de gezamenlijke leeraars van dit gesticht door het staatsbestuur geraadpleegd over zekere punten van taalkundig onderwijs; en bij die gelegenheid is er door ons voorgesteld geworden, om in de lagere klassen der Vlaamsche atheneums de moedertaal tot grondslag te nemen van alle spraakkundig onderwijs, en, onder andere, ook het Fransch hoofdzakelijk aan te leeren bij middel van vertaling in en uit het Nederlandsch. Dit voorstel ging niet uit van mij, niet van eenen flamingant, zelfs niet van eenen Vlaming; de man, die het deed, is een Waal van geboorte! Het voorstel van den heer van Beers werd door den gemeenteraad in handen gesteld van zijne commissie van onderwijs, voor het uitbrengen van verslag. Men verwacht dat het zal aangenomen worden.
Auteursrechtvrij