De Vlaamsche School. Jaargang 22

25-jarig Jubelfeest van den heer L.J. Schoonheijt, Burgemeester van Rosendaal en Nispen.

Rosendaal, de fraaie Hollandsche grensgemeente, vierde den 19ⁿ April de 25^ste verjaring van haren burgemeester, den heer L.J. Schoonheijt. Zoo wij melding maken van deze gebeurtenis, gebeurt dit, omdat aan dezelve zich eene soort van kunstfeest verbindt. Rosendaal toch bezit eene teekenschool, welke grootere steden, zoo in Holland als België, hem mogen benijden. Zij werd in 1858 gesticht en de heer burgemeester is een harer medestichters en hij rekent het zich eenen plicht, niets te verwaarloozen, wat den bloei van het gesticht kan bevorderen. De hoofdleeraar van de school, de heer Hendrik Dircks, genoot zijne opleiding aan de Antwerpsche academie en behaalde namelijk in 1848 den eersten prijs in de klasse van de teekenkunde, toegepast op de stielen, dat jaar onder Wappers' bestuur ingericht en aan welker hoofd toenmaals de befaamde bouwmeester Frans Durlet⁽¹⁾ als leeraar stond, die er de stichter van was.

Het lokaal der teekenschool was ter gelegenheid van 's burgemeesters zilveren jubelfeest uitmuntend fraai versierd. Tegen den hoofdgevel prijkt de afbeelding van den heiligen Lucas, der schilders patroon, door den heer H. Dirckx uitgevoerd naar het model van Wappers, in 1874, blz. 190, in de Vlaamsche School verschenen. Van de dankbaarheid der leeraars en leerlingen jegens Rosendaals burgemeester, spreken de volgende opschriften:

heIL! getroUWe besCherMer Van rosen DaaL's kUnstsChool
geLUk WensChen U heDen De DankVoLLe LeerLIngen.

sChoone kUnsten
eVen aLs WetensChappen
aDeLen De zIeL
Des bUrgers.

Waar liefde voor de kunsten gloeit
Daar is 't dat steeds de welvaart bloeit.

Hoog klinke uw lof van pool tot pool
Beschermer van ons teekenschool

De LeerLIngen JUIChen
bIJ 't JUbeLfeest
van hUnnen besCherMer.

(1) Zie voor 's mans afbeeldsel en levensschets de Vlaamsche School, 1867, blz. 77.

[p. 59]

teekening van w. dorenberg en h. dirckx.

In den avond van Dinsdag, 18 April, had het feest reeds aanvang genomen met eene luisterlijke serenade, aan den jubilaris gebracht door de harmonie-maatschappij de Unie.

's Anderdaags, ten 9 ure 's morgens, werd het feest aangekondigd door het luiden der klokken. Ten 8 ure had in de gemeentekerk eene plechtige groote mis plaats gehad voor den jubilaris en dezes familie. Ten half twaalf begaf zich eene commissie van gemeenteraadsleden naar het huis van den jubilaris om hem naar het gemeentehuis te geleiden, dat prachtig en smaakvol versierd was onder de leiding van den heer H. Dirckx. Na de plechtige ontvangst, bracht de harmonie-maatschappij de Unie eene serenade. Intuschen was de stoet der leerlingen en leeraars van de teekenschool aangekomen, voorafgegaan door fraaie in goud geschilderde cartels en het vaandel, die wij op blz. 62 en 63 mededeelen en ook het werk zijn van den heer H. Dirckx.

Bij de leeraren der teekenschool hadden zich de daartoe uitgenoodigde beoordeelers der jaarlijksche prijskampen der teekenschool gevoegd. De burgemeester, de wethouders en de gemeenteraadsleden verschenen op den stoep van het gemeentehuis, toen een honderdtal leerlingen der teekenschool het volgende voor de omstandigheid vervaardigde lied aanhieven:⁽¹⁾

wijze: Wien Neerlandsch bloed.

Zingt, makkers, zingt met vollen mond,

De vreugde stijg' ten top,

Hoog klinke ons lied en wijd in 't rond

In dank ten hemel op.

Luid dreune uit onze vriendenschaar

De vreugdetoon om 't meest;

De lang verwachte dag is daar

Van 't blijde Jubelfeest.

Het geldt den man wiens noeste vlijt,

Gepaard met vadermin,

Zich aan het heil heeft toegewijd

Van 't Rosendaalsch gezin.

Hij kent zijn vaderliefde niet,

Die niet met hart en geest

Zijn stemme mengelt bij ons lied

Op 't huidig Jubelfeest.

't Zijn vijf en twintig jaren reeds

Dat God geschonken heeft

Den wijzen leidsman, die nog steeds

Voor 't heil der burgers streeft.

Weldaden spreiden overal,

Dat was zijn zucht het meest;

Daarom dit blijde dankgeschal

Bij 't huidig Jubelfeest.

Naast al de werken zijner hand

Geroemd door ieders stem,

Kwam ook de teekenschool tot stand,

Dank, ja, meest dank aan hem.

Het nutte door de kunst gesticht

Waardeert zijn wijze geest;

Daarom vervult de school een plicht

Van dank bij 't huidig feest.

o Ja, alwaar het hart voor 't schoon

Der kunst van liefde gloeit,

Daar heeft ook welvaart haren troon,

Daar is 't dat voorspoed bloeit.

Daar wappert steeds de vredevlag,

Daar leeft eenheid van geest,

Daar klopt 't hart ééns, als op den dag

Van 't huidig Jubelfeest.

(1) Dit lied is gedicht door den zoon van een geboren Rosendaler.

[p. 60]

 

Hij waakte staag op 't needrig zaad,

 

Bezield met kunstgevoel,

 

Stond ons ter zij met raad en daad;

 

Ons welzijn was zijn doel.

 

Zijn troostvol woord, zijn wijs beleid

 

Is steeds ons steun geweest;

 

Ook dreunt ons stem vol dankbaarheid

 

Bij 't huidig Jubelfeest.

 

 

 

De boom door zijne zorg geplant

 

Is weeldrig opgegroeid,

 

En heeft zijn vruchten op ons strand

 

Reeds mildrijk uitgestroeid.

 

Daarom klinkt thans, klinkt wijd en zijd

 

Met vreugdevollen geest

 

Het lied uit dank hem toegewijd

 

Bij 't huidig Jubelfeest.

 

 

 

Dat jaren nog Gods zegen daal

 

Met 's hemels rijkste gunst

 

Op 't achtbaar hoofd van Rosendaal

 

Tot voorspoed van de kunst.

 

Behoed hem, Heer, voor alle smart,

 

Zoo bidden wij om 't meest,

 

Dit is de wensch van ieders hart

 

Bij 't huidig Jubelfeest.

 

 

 

Voor altijd leve zijne faam

 

Tot bij het laatst geslacht,

 

Van eeuw tot eeuw herklink zijn naam

 

Met roem en eer herdacht.

 

En eens ontvange in 's hemels woon,

 

Waar men geen onheil vreest,

 

Zijn vrome ziel het blijde loon

 

Van 't eeuwig Jubelfeest.

Vervolgens werden de heeren onder-voorzitter der harmonie, de leeraars der teekenschool en de beoordeelers der jaarlijksche teekenprijskampen door de heeren Willem Laanen, A. De Bruijn en E. Van Loon, commissarissen van het feest, namens het gemeentebestuur verzocht om op het raadshuis te komen, ten einde er de plechtige raadszitting bij te wonen.

De oudste wethouder, de heer P.A.G. van Gilse, voorzitter der feestcommissie, hield eene diepgevoelde lofspraak op den held van den dag, en wees daarbij op al het goede, door 's burgemeesters beleid voor Rosendaal gesticht. Hij overhandigde daarna aan den heer Schoonheijt het feestgeschenk van den gemeenteraad, door ons reeds vermeld op blz. 48. De burgemeester betuigde zijnen dank met de hem eigene welsprekendheid. Hij zegde, onder andere, dat, zoo hij eenig goeds had mogen verrichten, dit vooral te danken was aan de raadsleden die hem sinds 25 jaren gesteund hadden in zijne pogingen. Daarna werden de afgevaardigden en commissiën van openbare instellingen en maatschappijen in den raad ontvangen; zij brachten den heer burgemeester geschenken en gelukwenschen.

Namens de bevolking van Rosendaal en omliggende plaatsen was een gedenkteeken boven den schoorsteenmantel der raadszaal geplaatst, ter herinnering aan den heugelijken verjaardag. Het ware wellicht doelmatiger en stellig van meer blijvende waarde geweest, voor deze gelegenheid des burgemeesters afbeeldsel te doen beitelen of schilderen en dit kunstwerk in de raadszaal te plaatsen, naar het voorbeeld van wat in vroeger eeuwen werd gedaan en waaraan wij zoovele meesterlijke magistraatsportretten, afbeeldingen van regenten en regentessen en andere ambtsbekleeders verschuldigd zijn.

Aan de beurt der gemeenteteekenschool, gaf het oudste jurylid lezing van het volgende adres:

Hooggeachte Heer,

De Antwerpenaars aan wien jaarlijks de taak opgedragen is de algemeene prijskampen der teekenschool Uwer gemeente te beoordeelen, komen, ter gelegenheid van Uw vijf en twintigjarig burgemeesterschap, zich voegen bij Rosendaals bevolking, om eene openlijke hulde te brengen aan uwe verdiensten.
Zij hebben van nabij kunnen nagaan, welke warme belangstelling de gemeenteteekenschool bij U vindt en hoeveel Gij U gelegen laat aan den bloei en de uitbreiding van het kunstonderwijs, waaruit Gij weet dat voor de beschaving en de veredeling van het volk voortreffelijke vruchten gekweekt worden.
Daarom verwaarloost Gij dan ook niets van alles wat bijdragen kan om voornamelijk aan de jeugd achting en liefde voor de kunst in te boezemen.
Bij deze plechtige gelegenheid zij herinnerd, hoe het ontwerp van het stichten der teekenschool, opgevat in 1858 door de Heeren J.F. Hosselet en Hendrik Dirckx, van eerst af aan, niet slechts met verlichte welwillendheid, maar met ware ingenomenheid door U onthaald werd.
Van een man die aan een ontwikkelden geest zooveel schranderheid en doorzicht paart, was wel niets anders te verwachten.
Waren aan de stichting der school velerlei en groote moeielijkheden verbonden, zij behoefden niet meer af te schrikken, en van terugdeinzen kon geene sprake meer zijn, nu Rosendaals wakkere burgervader voor de goede zaak gewonnen was en het denkbeeld onder zijne hoede had genomen.
Er werd gestudeerd, gezocht, gewerkt, met dien onverdroten iever en die aanhoudendheid welke hunne kracht putten uit het besef van wel te doen. Waren de hinderpalen groot, grooter waren de moed en de volharding van de kunstvrienden, die U, Mijnheer de Burgemeester, aan hun hoofd hadden.
Den Heere G.W. Dorenberg, een ander edelmoedig burger met practische kennissen, werd het bouwkundig onderwijs opgedragen.
Voornamelijk dank aan uwe krachtdadigheid kon de zoo vurig verlangde teekenschool den 2ⁿ Februari 1859 geopend worden, en dit nog wel in het beste lokaal, dat Rosendaal alstoen aanbieden kon: het gemeentehuis zelf.
Na de verstrijking van het eerste schooljaar was het bestuur bedacht op het noemen van beoordeelers, die het werk van de leerlingen zouden keuren.
Men wilde hierbij met de grootste omzichtigheid handelen en zorgvuldig alles vermijden, wat aanleiding zou hebben kunnen geven, om, in een of ander opzicht, het vermoeden te doen ontstaan, dat invloeden, min of meer vreemd aan de nauwkeurig afgemetene verdiensten van het ingeleverd werk, zouden hebben gewogen op de beslissing der beoordeelers.
Deze zorg toonde eenmaal te meer aan, hoe wel en ernstig men het meende met het nieuw ontloken gesticht voor teekenonderwijs.
De grootste waarborg van onpartijdigheid voor ieder een geloofde men te vinden, door de beoordeeling van de prijskampen toe te vertrouwen aan personen die niet in Rosendaal woonachtig waren.

[p. 61]

En, gedachtig aan de broederbanden die Noord-Nederland aan Zuid-Nederland hechten, werd voorgenomen, Antwerpenaars te vragen, om hier op te treden als beoordeelers van de uitkomsten, met het onderwijs in de gemeenteteekenschool verkregen.
Aan deze omstandigheid hebben de aanbieders van dit adres de eer en het genoegen te wijten, dat zij UEds. kennis mochten maken.
Leerden zij, in hunnen omgang met U, Mijnheer de Burgemeester, U als mensch en burger waardeeren en hoogschatten, niet minder stelden zij de toewijding op prijs, waarvan Gij steeds blijken gaaft jegens de teekenschool, welker belangen Gij immer behartigdet met eene voorliefde die uwen kunstzin tot eere strekt en U eene aanspraak te meer geeft op de dankbaarheid uwer medeburgers, wier stoffelijke bloei ook bevorderd wordt door het bestaan van de teekenschool en in de toekomst daardoor nog meer en meer gebaat worden zal. Die teekenschool toch is eene kweekschool van bekwame ambachtslieden en ongetwijfeld zal, in 't verloop der tijden, daaruit ook meer dan een kunstenaar te voorschijn treden, die Nederland en, in de eerste, plaats, Rosendaal tot eer en roem verstrekken zal.
Verblijdend achten zij het, hier te kunnen aanstippen, dat reeds vele oud-leerlingen van de Rosendaalsche teekenschool, dank aan het daar met vrucht door hen genoten onderwijs, eervolle en winstgevende bedieningen hebben verkregen in verschillende vakken.
Een beter bewijs, voor het practisch nut van de gemeenteteekenschool, zou wel niet kunnen aangehaald worden.
Ter loops zij hier ook gewezen op de uitbreiding die de jonge school op betrekkelijk korten tijd nam, alsook op de onderscheidingen welke haar reeds ten deele vielen, zooals, onder andere, de zegepraal, door hare leerlingen behaald op de belangrijke tentoonstelling in 1869 te Amsterdam in het Paleis voor Volksvlijt gehouden, naar aanleiding van de algemeene wedstrijden te 's-Gravenhage uitgeschreven door de Heeren Inspecteurs van het middelbaar onderwijs voor al de academiën en teekenscholen van Nederland.
De onderteekenaars van dit adres hielden er aan, edelachtbare Heer Burgemeester, op dezen blijden en voor U zoo heugelijken dag, wat voorgaat in herinnering te brengen en, met de uitdrukking van de gevoelens die zij U toedragen, te boekstaven in deze bladzijden, welke zij U verzoeken, van hen te willen aannemen als een blijvend bewijs van hunne hoogschatting en eerbiedige toegenegenheid.
Zij voeden de hoop, dat het den Allerhoogste moge gelieven, U nog vele heilvolle en gelukkige jaren te schenken voor het welzijn der gemeente, den voorspoed der teekenschool en de eer van Nederland!

Antwerpen, 19 April 1876.

Voormeld adres is een meesterstuk van Antwerpsche drukkunst, uitmuntend schoon gebonden in rood marokijn door den zoo gunstig gekenden binder, A. Van der Jonckheidt, te Antwerpen. Het boek bevatte een goed gelijkend portret des burgemeesters, geteekend door den kunstschilder P. Van der Ouderaa.

Ettelijke personen van Antwerpen, buiten de beoordeelers van de teekenprijskampen, waren den achtbaren jubilaris, naar aanleiding van hunne persoonlijke betrekkingen met hem, hunne gelukwenschen komen aanbieden. Onder andere bracht de hofbouwkundige I.J. De Beucker hem eene smaakvolle kroon, saamgevlochten uit gras en veldbloemen die rond Rosendaal tieren, en de dichter Jacob Karsman vereerde den jubilaris een fraai gebonden prachtexemplaar zijner volledige werken.

Ten 2 ure had er een optocht plaats, die door het luiden der klokken was aangekondigd; deze zoo eigenaardige als fraaie stoet bestond uit 33 afdeelingen: eerewachten, schutterijen, harmoniemaatschappijen, zegewagens, zangmaatschappijen, teekenschool enz. enz., begeleid door de muziek van het 3^e regiment infanterie, dat later van 5 tot 8 ure op de markt, onder eene schoone kiosk, puike stukken uitvoerde, die afgewisseld werden door hagel- en regenbuien; intusschen had in het gemeentehuis een feestmaal plaats, door den raad den jubilaris aangeboden. Het bestuur der teekenschool onthaalde de Antwerpsche beoordeelers op eenen maaltijd. De spijzen der dischkaart van den burgemeestersmaaltijd waren in het Fransch gesteld, wat niet het geval was met de kaart van den feestdisch der teekenschool.

Ten 8 1/2 ure werden de leeraren der teekenschool en de Antwerpsche beoordeelers in het raadhuis ontvangen door het gemeentebestuur. Ten 9 ure sloot een prachtig vuurwerk, geleverd door J. Hendrickx, van Antwerpen, het feest. De versieringen van het raadhuis en de gasverlichting waren uitmuntend; het zelfde mogen wij, de heeren Dirckx en Stutterheim ter eere, van de versiering en verlichting der gemeente verklaren. Wij hebben in gansch Rosendaal slechts één ongevlagd huis aangetroffen, namelijk de woning des burgemeesters.

Rosendaal en niet minder de heer Schoonheijt zullen lang het geheugen bewaren van het op 19 April 1876 gevierde feest.