De Vlaamsche School. Jaargang 21

Kroniek.

Antwerpen. - Wij hebben op blz. 161 gemeld, dat eene commissie zich voorstelde gelden in te zamelen, om een gedenkteeken te stichten op het graf van Jordaens, in Hollandsch Putte. Het gemeentebestuur gaat langs diplomatieken weg trachten te verkrijgen, dat de stoffelijke overblijfselen van Jordaens en andere te Putte begravene beroemde Vlaamsche schilders overgevoerd worden naar Antwerpen.

- Prijskamp voor de oprichting van twee weezenhuizen en een ouderlingenhuis te Antwerpen. De termijn voor het inzenden is verlengd tot 31 Januari 1876. De afgewerkte plannen en bestekken moeten vrachtvrij besteld worden op het secretariaat der burgerlijke godshuizen, lange-Gasthuisstraat 39, te Antwerpen, vóór 1 Februari 1876. Na dien datum zal geen enkel plan meer aangenomen worden. Exemplaren van het programma, welk wij hoofdzakelijk deden kennen op blz. 97 van dezen jaargang, zijn verkrijgbaar bij de bestiering der godshuizen.

- Op 8 November gaf de Société de musique haar eerste winterconcert. Wij hebben kunnen waarnemen, dat die maatschappij, welke sedert verscheidene jaren als de beste in Antwerpen mocht aanzien worden, nog steeds dien rang ten volle verdient, en geen wonder: het is immers haar stichter, Peter Benoit, het hoofd der Vlaamsche muzikale beweging, die ze bestuurt en nog altijd verbetert. Jammer dat het programma van 8 November zoo weinig verscheidenheid aanbood, een gebrek waaraan de Société de musique ons niet gewoon gemaakt heeft. Vele toehoorders waren het met ons eens, dat Händel te rijkelijk bedeeld was. De great attraction van den avond was De Leie, van Benoit, waarover wij reeds spraken op blz. 136 van dezen jaargang. Blauwaert was prachtig in dit schoon werk en werd door koren en orkest wonderwel geholpen in zijne vertolking van Benoits jongste gewrocht. Händels scheppingen werden niet minder voortreffelijk uitgevoerd. Twee liederen van Blockx, Visschersliedeken en Ons vaderland werden puik gezongen door Blauwaert en verwierven veel bijval.

- De bestendige deputatie heeft beslist, aan den provincialen raad te zullen voorstellen, 2000 fr. toe te staan, voor het groot muziekfestival, welk in 1876 te Antwerpen zal plaats hebben, onder de leiding der Société de musique.

- Wij lezen in het Handelsblad van 14 November jl.:

‘Sedert eenige maanden is de geschiedenis van Op-Signorken weer in de pen. Eene wedding te Brussel door een onzer confraters, is er eigenlijk de oorzaak van. M.V. Hermans, archivist te Mechelen, heeft nu eene brochure uitgegeven: La vérité sur Op-Signorken. De schrijver verdedigt met eene zekere drift, de stelling, dat het Mechelsch manneke niets gemeens heeft met Antwerpen, al werd zekere Jacobus De Leeuw, wonende op de Bontwerkersplaats, in de Wolstraat, te Antwerpen, verdacht in 1775 Op-Signorken te hebben willen stelen. Wij hebben het boekske met genoegen gelezen, doch alle argumenten zijn niet van dezelfde waarde. Hoe het zij, wij rekommandeeren het boekske, dat te koop is aan den prijs van 70 centiemen.’

Wij hebben dit boekske niet ontvangen en ook niet gezien, maar wij houden het er voor, dat de Geschiedenis van Signorken klaar en duidelijk beschreven en toegelicht is door onzen geleerden medewerker, den heer C. Seffen, in de Vlaamsche School, jaargang 1873, blz. 76 en volgende.

Lier. - Ter eere van Anton Bergmann gaat een grafteeken opgericht worden.

Brussel. - De koninklijke academie van België hield op 30 September hare jaarlijksche zitting in het museum. De heer Gevaert, die het voorzitterschap waarnam, las eene redevoering van den bouwmeester A. Balat, om het nut te bewijzen der tentoonstelling- en concertzaal, welke het staatsbestuur in de Regenciestraat doet bouwen, en waarvoor de afdeeling van

[p. 168]

schoone kunsten der academie de plans heeft geleverd, terwijl het denkbeeld uitging van L. Gallait. De heer Alvin maakte verslag over de feesten, te Florence gegeven, ter gelegenheid der 400^ste verjaring van Michel Angelo's geboortedag. De heer Ad. Siret bracht verslag uit over den prijskamp voor het schrijven van de geschiedenis der beeldhouwkunst in de xvii^e en xviii^e eeuw; het eenig ontvangen stuk werd door het verslag den prijs waardig gekeurd. De namen der overwinnaars in de verschillende afgeloopene prijskampen werden vervolgens afgeroepen. De penningsnijder K. Wiener ontving eenen prijs. Voor het beeldhouwkundig onderwerp: de Hofbouw, is geen prijs toegekend, maar J. Dillens bekwam eene premie van 100 fr. voor zijn ingezonden stuk. Met den uitslag der overige prijskampen maakten wij onze lezers reeds bekend op blz. 74 en 112.

- Uitslag van den prijskamp der naamlooze maatschappij van bronswerken, voor het samenstellen en uitvoeren in plaaster, van eene groep of een beeld, welke afzonderlijk als kamersieraden en ook op voetstukken van pendules kunnen dienen (zie blz. 90). Er waren 12 kampers en 14 ingezondene stukken. De prijzen werden behaald door: J. Dillens, met een zittend beeld, De tijd voorstellende; J. Van Rasbourgh, eene groep, Het geheim; P. Comein, De Lente, een staande beeld; L. Van Biesbroeck, De muziekles, eene groep. De drie eerstgenoemde beeldhouwwerken werden aangekocht door de maatschappij; het laatstgenoemde bekwam een geldprijs van 500 fr. De vier bekroonde stukken zijn tentoongesteld in de Stormstraat 22.

- Het verdient vermelding, dat de fraaie eermetalen, te Keulen uitgereikt aan de prijswinnaren in de daar gehoudene internationale tentoonstelling van bloemen en gewassen, te Brussel door K. Wiener gemaakt zijn. De eermetalen voeren op de voorzijde het hoofd van Kronprinz Friedrich Wilhelm Protector en op de keerzijde het Keulsche wapen met het opschrift Augusta Protectorin der Flora en Internationale Gartenbau-Ausstellung zu Coeln en 1875.

- De Vlaamsche letterkundigen Désiré Delcroix, Em. Hiel, te Brussel, en P. Willems (Leuven), J.R. Snieders (Turnhout) en de bouwmeester Croquison, te Kortrijk, zijn tot ridders der Leopoldsorde benoemd. De koninklijke besluiten betreffende Delcroix, Hiel, Willems, Snieders en Croquison werden in den Moniteur in 't Vlaamsch afgekondigd.

Leuven. - In 1874. blz. 150, hebben wij gemeld, dat het gemeentebestuur voornemens was, eene belangrijke Vlaamsche kroniek, opgesteld door den toenmaligen (1594) stadsklerk Willem Boonen in het licht te geven. Wij vernemen, dat deze kroniek niet minder dan twee octavo-deelen van 500 blz. druks zal beslaan. De kosten der uitgaaf, daarin begrepen het graveren van de teekeningen die het handschrift versieren, zijn op 6000 fr. geschat. Het overschrijven en drukken van de kroniek zal drie jaar tijds vergen. Het staatsbestuur verleent een hulpgeld van fr. 1999.98, de provincie een van 900 fr. Er zal eerlang een aanvang gemaakt worden met den druk, onder de leiding van den geleerden heer stadsarchivaris, onzen geachten medewerker E. van Even.

- Het getal studenten aan de Leuvensche hoogeschool ingeschreven voor 1874-75 bedraagt 1111.

Nijvel. - Den 17ⁿ October werd het standbeeld van De Verver alias Tinctoris plechtig onthuld (zie blz. 106).

Gent. - Bij Dullé Plus is verschenen: Handboek der ontleedkunde, door dr. Jul. Morel. leeraar aan de koninklijke academie en aan de nijverheidsschool, met platen door P. Allaert geteekend en gegraveerd. Prijs: 5 fr.

- Is. Debrucq heeft een goed gelijkend borstbeeld van Nap. Destanberg voltooid.

- Peter Benoit had tegen den 31ⁿ October in deze stad eene vergadering van Vlaamsche toonzetters en gekende voorstanders der Vlaamsche toonkunst belegd, ten einde in overweging te nemen of er geene aanleiding bestond tot het houden van een Vlaamsch muziekcongres, waarop namelijk zou gehandeld worden over het inrichten van de krachten, welke de Vlaamsche toonkunst in België bevorderlijk kunnen zijn. Onder anderen werd deze eerste vergadering bijgewoond door de heeren L. Van Gheluwe, bestuurder der muziekschool van Brugge, G. Huberti, bestuurder der muziekschool van Bergen, Thibaut, bestuurder der muziekschool van Turnhout, Leenders, bestuurder der muziekschool van Doornik, Karel Miry, Florimond Van Duyse, Waelput, Jan Van den Eede, Julius Vuylsteke, Van den Heuvel, Em. Van Goethem, B. Block, J. Blockx, Jos. Bosiers, Moreel, Rappé, A.J. Cosyn, H. Keurvels enz. De denkbeelden, door den heer Benoit ontwikkeld, hebben veel bijval gevonden en eenstemmig werd de wenschelijkheid van het houden van een congres goedgekeurd. Binen kort zal eene tweede voorloopige vergadering plaats hebben. Er is beslist dat provinciale comiteiten zullen ingericht worden te Gent, te Antw rpen en te Brugge.

- Volgens wordt gemeld, heeft Peter Benoit van het gemeentebestuur in last ontvangen muziek te schrijven voor een geschiedkundig tooneelstuk, waaraan Em. Van Goethem arbeidt en dat zou opgevoerd worden ter gelegenheid van den 300^sten verjaardag der Pacificatie van Gent.

Brugge. - Wij hebben kennis genomen van het verslag over den toestand van Brugge's stedelijke archieven in 1874, opgemaakt door den heer stadsarchivaris L. Gilliodts-Van Severen. Onder andere aanwinsten, door het archief gedaan, vinden wij daarin de volgende vermeld: 1^o Cronick van Vlanderen, geschreven foliant van de xvi^e eeuw, opklimmende tot de hoogste oudheid en besluitende met het jaar 1414; 2^o Alle de wetten van Brugge, geschreven foliant van de xvii^e eeuw; 3^o Nicolai Rommelii I C. Brugensis. Commentarii in patrias Franconatensium leges seu consuetudines comitatus Flandrie, 431 foliobladzijden, geschreven op het einde der xviii^e eeuw; 4^o Consuetudines patriae et teritorii Franconatus cum notis et glossis domini ac magistri Nicolai Rommel, kleine foliant, geschrift der xvii^e eeuw; 5^o lijst der burgemeesters en schepenen van Brugge, van 1335 tot 1585; 6^o Een cort recueil ende verhael van alle de privilegien, octroyen, concessien, transactien, appointementen, sentencien ende andre promisen aengaende tlant van den Vryen ende appendantsche van dien, enz., foliant van 91 blz., geschrift der xviii^e eeuw; 7^o Dit naervolgende is den eedt degone de vinders van de ambachte van de matsenaers ende steenhauwers der stede van Brugge gehouden syn te doen, kleine foliant van 70 blz., geschrift der xviii^e eeuw; 8^o Den boeck vande neerynghe vande Cruythalle der stede van Brugghe enz., beginnende van daele dezen 23ⁿ Juli 1682 (deze prachtige foliant, in een rood fluweelen overtrek gebonden, bevat de lijsten van de gilde der apothekers en drogisten van Brugge, gekend onder den naam van Cruythalle; een zeer groot getal bladzijden zijn afgezet met zinnebeeldige omlijstingen, door de uitstekendste schilders geteekend met Chineschen inkt). Het archief is ook in bezit gekomen van de stempels der oude gilden van de geneesmeesters en heelmeesters-baardscheerders en de apothekers-drogisten van Brugge.

- Onlangs werden in Sint-Basilius-kapel opgebroken de arduinen grafsteenen van Antoon Van Vaghere, magistraat van Brugge, overleden den 25ⁿ October 1375, van Jan Van Oudenaerde, meester metser, aan wien men het achtkantig gedeelte en de vier kleine torentjes aan het tweede verdiep van het Belfort (1393-96), de Kruispoort en de Gentschepoort (1402-4), den Poedermolen aan het Minnewater (1398-99), en menigvuldige andere gebouwen verschuldigd is, overleden omtrent 1412.

[p. 169]

Het opschrift en de beelden van Van Vaghere's zerk waren nog goed zichtbaar. Volgens Rond den Heerd en den Halletoren, zou men de steenen bij de puinhoopen op Sinte-Anna's kerkhof geworpen hebben, en zouden de zerken vervangen zijn door een nieuwen ruitvormigen steenen vloer, gelijk men er in kazernen en slachthuizen legt... De bewuste zerken werden destijds ontdekt door den heer James Weale, den geleerden schrijver van Bruges et ses environs. Zie over de Basiliuskapel onzen jaargang 1863, blz. 29, waar wij eene plaat gaven van de H. Bloedkapel; het is onder deze kapel, dat zich die van Basilius bevindt.

IJper. - De beeldhouwer Fiers heeft aan het stadsmuseum geschonken het plaasteren model van zijn beeld Margareta, dat hij voor de stad in marmer heeft uitgevoerd; het marmeren beeld bevindt zich in het stadhuis. Het museum is bovendien verrijkt met de schets der schilderij van den IJperling Van de Velde, verbeeldende de Zegepraal van den godsdienst (de eigenlijke schilderij is in bezit van de IJpersche St.-Martenskerk), vier schilderijen van een IJperschen schilder, met name Fournier, verbeeldende De Jaargetijden, eene rijk gebeeldhouwde eiken lijst, voortkomstig van de oude IJpersche vinkengilde, munten, geschonken door het staatsbestuur en door den heer Verhille enz.

Buitenland.

Amsterdam. - In ons overzicht der werkzaamheden van het xiv^e Nederl. taal- en letterkundig congres, is twee- of driemalen gewag gemaakt van de Nederlandsche republieken in Zuid-Afrika en op blz. 130 vindt men aangestipt, dat de voorzitter van de Transvaalsche republiek, de heer Burgers, aan het congres eenen brief had doen toekomen. De heer Burgers, die zich toen in Europa bevond, was voornemens geweest, het congres te komen bijwonen, doch was verhinderd aan dat voornemen gevolg te geven. In den loop der maand October bracht de heer Burgers eenige dagen in Amsterdam door. Er is hem daar een feestmaal aangeboden, op hetwelk hij eene redevoering uitsprak, waarin hij, onder andere, zegde, dat de Nederlanders in Zuid-Afrika de hoop koesteren, den Nederlandschen stam in dit werelddeel eene groote toekomst te bereiden. Reeds binnen een 50-tal jaren, zegde de heer Burgers, zal de Nederlandschsprekende bevolking in Zuid-Afrika 8 millioen zielen tellen. Hollands grenzen, zeide hij, zijn voor het Nederlandsche volk veel te beperkt; de Nederlandsche natie mag niet binnen zoo nauwe grenzen blijven; zendt uwe zonen naar Zuid-Afrika en zij zullen door ons als broeders onthaald worden. Den 15ⁿ November zijn reeds een aantal Hollanders naar Londen vertrokken, om zich te gaan vestigen in de Transvaalsche republiek. Onder hen bevonden zich de heeren Van Gorkom en Jorissen; eerstgenoemde heeft eene aanstelling als superintendent van het onderwijs en de andere eene aanstelling als hoogleeraar bekomen.

- Bij C.L. Van Langenhuysen is verschenen: Drie abdijen uit de xii^e eeuw (Tongerloo, Postel en Bern), eene studie, op den aard en de maatschappelijke beteekenis der kloosters in de middeleeuwen, door J.C.A. Hezenmans. Prijs: 90 cents.

- In de tentoonstelling van te verloten voorwerpen van nijverheid en kunst, welke in het Amsterdamsche Park gehouden wordt, bevindt zich een nog niet lang uitgevonden nieuw speeltuig, pianista geheeten. Het is een automaat, die in een kasken met slingerdruk verscholen zit en werkt. Plaatst men dat kasken soos eene piano, en brengt men het draaitoestel in beweging, dan komen er houten vingeren uit, die over de toetsen glijden en zeer maatvast spelen. De pianista vervangt dus den levenden pianospeler.

- Alhier is op 25 October de tentoonstelling van kunstwerken van levende meesters in de zalen der maatschappij Arti et Amicitia geopend. De catalogus vermeldt 321 nummers.

- Verschenen: het 2^e deel van Johannes Wtenbogaert en zijn tijd, door dr. Rogge. Dit geschiedkundig werk, dat in 3 deelen volle lig zal zijn, omvat het tijdperk van het twaalfjarig bestand.

Rotterdam. - Het nog niet sedert lang in deze stad gestichte aardrijkskundig genootschap zamelt gelden in, voor het bekostigen eener wetenschappelijke ontdekkingsreis naar de Boven-Djambi en de Korintji-vallei op Sumatra (Nederlandsch-Indië). Een groot getal personen, waaruit het genootschap eene keus zal doen, heeft zich voor dezen tocht beschikbaar gesteld. De kosten der onderneming zijn geschat op 25,000 gl.

Grave. - Volgens uit deze kleine stad wordt gemeld, zal weldra het afbreken der vestingwerken worden aan besteed. De Hampoort, die op 't oogenblik nog de grootste poort in Holland is, zal ook voor een belangrijk gedeelte onder den moker vallen. Zij is in het jaar 1688 door den beroemden Coehoorn in zuiver Dorischen stijl gebouwd en een fraai exemplaar van vroegere vestingbouwkunde. In plaats van de drie bruggen, waarmede zij aan den weg naar 's-Hertogenbosch verbonden is, zal een dam door de vestinggrachten worden gelegd.

Parijs. - Gustaaf Doré werkt aan eene schilderij van 30 op 20 voet, voorstellende: Christus' intocht te Jeruzalem.

Londen. - Er worden gelden bijeengebracht om alhier eene katholieke hoofdkerk op te richten, die Roomsche Westminster heeten zal. Zij zou 400 voet lang, 144 breed en 130 hoog zijn en gebouwd worden in den Engelschen spitsbogigen trant van de laatste helft der xviii^e eeuw.

- Den 21ⁿ October werd in het kristallen paleis een feest gevierd en een koorzang uitgevoerd, waaraan ongeveer 4000 welgeoefende zangers deelnamen.

Nieuw-York. - Men legt de laatste hand aan de vervaardiging van het luchtschip, waarmede de Amerikaansche luchtreiziger Schroeder de reis over den Atlantischen Oceaan meent te kunnen maken. Voor den luchtbal zal 1800 meters in olie gekookt mousseline gebruikt worden. 30 meisjes en even zooveel naaimachines zijn nu bezig met de 7500 meters naden. De luchtbal zal eivormig zijn en 18,000 kubieke voet gas moeten bevatten. Men verwacht dat hij 13 ton gewicht zal kunnen medevoeren.

Rome. - Voor den in 1874 overleden kardinaal mgr. van Merode, aartsbischop van Militena, is een grafteeken opgericht, bestaande in een paneel van Carrarisch marmer, waarop levensgroot zijn afgebeeld Christus, in rechtstaande houding, en de overledene, geknield, in koorgewaad, met den mijter naast zich; Christus wijst den prelaat den kelk en het evangelieboek aan. Het geheel is door eene fraaie omlijsting van grijs, geel en rood marmer omringd. Het gansche gedenkteeken, een werk van Ricardo Griffini, is 4^m40 hoog en werd onlangs onthuld. Op de pilaspters rijken het wapen en de kenspreuk der Merodes: Plus d'honneur que d'honneurs (meer eer, dan eerbewijzen).

Bergame. De overblijfsels der beroemde Italiaansche toonzetters Mayr en Donizetti zijn plechtig overgebracht naar de Mariakerk.