De Vlaamsche School. Jaargang 21

[p. 76]

Eene Ontmoeting op de Reis. (Verhaal uit Zweden.)

III.

Eer de volgende morgen de dag was aangebroken, stond de postillon reeds voor mijn bed, om mij te berichten, dat het rijtuig hersteld en alles gereed was, om de reis voort te zetten. Ik kleedde mij aan en ging naar beneden. Daar zeide het dienstmeisje mij, dat de ‘kleine knappe heer’ reeds gekleed en bezig was koffie te drinken. Ik trad in de kamer en werd met een vriendelijk, ofschoon min of meer verlegen lachje begroet. ‘Gij ziet, dat ik reeds bezig ben onzen geliefkoosden drank te drinken. Wilt ge ook een kopje?’

Ik knikte. Op eene bevallige wijze reikte zij mij een kopje toe en zeide, terwijl zij minzaam naar mij toeboog: ‘Ik moet mijne rol blijven spelen, en ik geloof ook, dat het gemakkelijker is een man dan eene vrouw te zijn.’

Kort daarna zaten wij weder naast elkander in de diligence. De morgen was nevelig en koel. Na verloop van eenigen tijd, dien wij stilzwijgend hadden laten voorbijgaan, begon mijne reisgezellin met eene min of meer onvaste stem: ‘Ik beloofde u gisteren eene verklaring ten opzichte mijner verkleeding. Ik zal thans trouw aan deze belofte voldoen, opdat gij moogt hooren, dat gij uwe goedheid niet aan eene onwaardige verkwist hebt.’

Na eenige oogenblikken verhaalde zij nagenoeg het volgende:

‘Mijn naam is Francisca V.L... mijne moeder stierf kort na mijne geboorte, en mijn vader, een verdienstelijk zeeofficier, die door dezen zwaren slag zeer was ter neergedrukt, leefde van toen af enkel voor mij, zijn eenig kind. Daar hij zelf veel kennis bezat, gaf hij mij eene zeer goede opvoeding, die hem zelfs meer kostte dan zijne middelen hem toelieten te besteden. Tot zijne bijzondere denkbeelden behoorde, dat hij mij tot mijn twaalfde jaar jongenskleederen liet dragen, deels, naar zijn zeggen, om mij gehard te maken, deels om de gemaaktheid te voorkomen, die een meisje zoo licht bij de gewone opvoeding opdoet, en waarvan hij een grooten afkeer had. Ik had een zeer goeden aanleg voor teekenkunst en muziek, en onder de leiding van goede leermeesters had ik ook op mijn vijftiende jaar in deze beide vakken vrij groote vorderingen gemaakt. Mijn vader zag dit met blijdschap, maar werd weldra door eene uitterende ziekte aangetast, die door de dokters ongeneeslijk verklaard werd. Indien mijn lot hem niet ter harte had gegaan, zou de dood hem zeer welkom geweest zijn, maar nu bracht de gedachte aan mijn toekomstig lot hem tot vertwijfeling. Hij had nooit meer inkomen bezeten dan zijn traktement, zoo dat hij mij niets kon nalaten. Hij bezat ook geene uitgebreide familie, niemand anders dan een bejaarden, ongehuwden broeder, die eerst als koopvaardijkapitein en daarna als koopman door gelukkige handelsondernemingen een vrij aanzienlijk vermogen verworven had. Maar reeds van der jeugd af had er oneenigheid tusschen hen bestaan, die op rijperen leeftijd nog erger werd, doordien beiden liefde hadden opgevat voor mijne moeder en mijn vader de gelukkige was, die hare hand verwierf. Ter liefde van mij overwon hij wel dezen ongelukkigen haat en schreef aan zijnen broeder een aandoenlijken brief, waarin hij hem bezwoer het gebeurde te vergeten, en hem vermaande een weerloos kind onder zijne bescherming te nemen, dat weldra alleen op de wereld zou zijn, die hij weldra zou moeten verlaten. Er verliepen verscheidene weken, eer er eenig antwoord op kwam. Intusschen werd mijn vader gedurig zwakker en verloor eindelijk zijne spraak. Hij vermaande mij deugdzaam te zijn, en zegende en bemoedigde mij - en deed dit zoo treffend, dat zelfs den dokter, die er bij was, de tranen in de oogen kwamen. Tegen den morgen blies hij den laatsten adem uit...’

Hier hield de schoone spreekster op met verhalen, doordien zij niet kon voortgaan dan onder zuchten en tranen. Ik zelf was zoo geroerd, dat ik mijne oogen moest afdrogen. Nadat zij eenigszins tot bedaren was gekomen, ging zij voort: ‘Ik zal mij niet lang bij deze uren van wanhopende droefheid ophouden. Mijn vader was ter aarde besteld, en ik alleen en hulpeloos. De dokter, een rechtschapen grijsaard, die innig medelijden met mij had en bovendien mijne bekwaamheden kende, beloofde mij, eene betrekking als hulponderwijzeres op eene kostschool van jonge jufvrouwen te zullen bezorgen. Nadat de bestuurster de getuigschriften had ingezien, die ik van mijne voormalige meesters had bekomen, werd ik zonder vele zwarigheden aangenomen, en, zelve nauwelijks de kinderschoenen ontwassen, moest ik nu meisjes onderwijzen, die ouder waren dan ik. Ik moest hier meer dan een jaar lang, allerlei vernederingen verduren; doch mijn opgeruimde geest maakte, dat ik alles met een moedig hart droeg, afschoon ik hartelijk verlangde deze betrekking vaarwel te zeggen. Het gelukte mij ook, de vriendschap van eene mijner leerlingen, een zeer goedhartig meisje, te verwerven, en wij deelden nu elkander ons lief en leed mede. Omtrent eene maand geleden kreeg ik toevalliglijk een dagblad in handen, waarin ik las, dat sedert een geruimen tijd een aanbevolen brief voor mij op het postkantoor lag. Ik spoedde mij natuurlijk om dien te halen: hij was van mijnen oom, behelsde slechts weinige, en dan nog onvriendelijke woorden, benevens tweehonderd rijksdaalders. Hij schreef mij, dat hij zich om den wille mijner overledene moeder mijne belangen zou aantrekken, en noodigde mij, terstond naar Schoonen te reizen, waar ik alles zou verkrijgen, wat ik tot mijn levensonderhoud noodig had, enz., enz.

‘De brief was geschreven op eenen toon, die het mij in den beginne moeielijk deed zijn een besluit te nemen. Ik liet hem daarom zien aan mijne vriendin Carolina, en het gelukte haar mijne zwarigheden te overwinnen; maar nu was er nog eene moeielijke zaak. Hoe zou ik, arm, verlaten meisje, gelukkig en wel te Schoonen kunnen komen? Ik had dikwijls opgemerkt (hier wendde zij zich om), dat de jonge heeren - om welke reden weet ik niet - mij met hunne nijpers begluurden en mij volgden, als ik naast mijne meesteres door de stad wandelde. Als ik nu zoo geheel alleen eene reis moest doen van zeventig

[p. 77]

mijlen ver, hoe zeer zou ik dan niet aan hunnen overlast zijn blootgesteld? Daar viel mij een denkbeeld in. Ik had immers voor knaap gespeeld, tot ik twaalf jaar oud was; waarom zou ik dat op mijn zeventiende jaar ook niet kunnen doen? Carolina, die deze gedachte heerlijk vond, versterkte mij op allerhande wijze in mijn onverstandig voornemen, en beloofde bovendien, door de hulp van haren broeder, mij de mij ontbrekende mannenkleeren te bezorgen, waarvoor ik haar het noodige geld gaf. Zoo gezegd zoo gedaan. Ik besloot met de diligence te gaan en verzocht mijn ontslag, dat mij ongaarne door mijne meesteres gegeven werd, omdat hare kostschool door mijnen iever in bloei was toegenomen. De mannenkleeren waren nu aangeschaft en de dag, tot de afreize bestemd, was aangebroken. 's Avonds te voren had ik van allen afscheid genomen, en mijne goederen naar het diligencekantoor doen brengen. In den vroegen morgen trok ik op Carolina's kamer mijn mannengewaad aan, en vertrok na eene hartelijke omhelzing. Het overige weet gij; maar gij weet niet, dat ik reeds, eer gij naast mij hadt plaats genomen, bitter berouw gevoelde over den onvoorzichtigen stap, dien ik gedaan had. Duizende zwarigheden, waaraan ik vroeger volstrekt niet had gedacht, rezen nu voor mijnen geest op. Eene lange reis is aan vele bezwaren onderhevig - en wat wist ik van de wereld, dan uit de romans? Ik kan den schrik niet verhalen, die mij bij uwe aankomst overviel.... Maar, zoo ging zij na eenige oogenblikken voort, de goedheid, die gij mij betoondet, eer gij nog wist, wie ik was, maakte, dat ik gisteren reeds besloot mij aan u te ontdekken, daar ik wel wist en mij overtuigd hield, dat ik mij wendde tot een edel man, die mijnen dwazen inval niet te streng zou beoordeelen. Dit besluit werd echter overbodig door een toeval. Gij zelf.... deedt de ontdekking. Ik heb hier nu niets meer bij te voegen, dan dat ik hoop, uwe achting weder gewonnen te hebben, waarop ik zooveel prijs stel.’

‘Hoe hebt gij kunnen twijfelen, dat ik opgehouden had goed over u te denken? riep ik uit en vatte hare hand, die zij nauwelijks poogde terug te trekken. Of meent gij wellicht, dat ik zoo weinig gelaatskennis bezit, dat ik de onschuld niet duidelijk uit uwe trekken zie doorstralen? Geloof mij, ware deugd en ware schoonheid hebben een gewaad, dat niet vervalscht kan worden.’

‘Ik vergeef u uwe vleierij om uwe goede bedoeling!’ zeide zij en maakte zacht hare hand uit de mijne los. Het was nu dag geworden, en Francisca's gezichtje, van alle verlegenheid bevrijd, kwam mij zoo vriendelijk en zachtaardig voor, dat het mij tot in mijn hart goed deed. Zij vroeg mij daarop met een minzaam lachje: ‘Het is dus werkelijk waar, dat wij tot Helsingborg samen zullen reizen?’

‘Ja, en ik hoop, dat wij dit nog langer zullen doen.’

‘Hoe lang dan, als ik vragen mag?’

‘Door het geheele leven,’ zeide ik haastig, slechts den loop mijner gedachten volgende.

Haar gelaat werd door een hoogen blos bedekt. Zij hief dreigend haren vinger tegen mij op, terwijl een traan in hare oogen parelde, en zeide met eene zachte stem: ‘Beloof mij, niet weder op zulk een toon tot mij te spreken. Ik gevoel er behoefte aan, uwe achting te behouden, en hoop daarom, dat de mijne u ook niet onverschillig is. Gij herinnert u immers wel, hoe hard gij gisteren de vleiers en hunne verbloemde woorden beoordeeld hebt. Breek daarom niet over u zelven den staf en misbruik het vermogen niet, dat het toeval u gegeven heeft over.... over....’

‘Waarover?’

‘Over een onervaren, dankbaar meisje,’ antwoordde zij met een zuchtje, en bemerkte nu eerst, dat zij zich ook versproken had.

Wij behielden nu beiden het zwijgen. De zekerheid, dat ik haar niet geheel onverschillig was, vervulde mijn hart met blijdschap, en toch was ik tevens door zekeren angst bevangen. Ik bemerkte, dat zij sedert onze korte kennismaking eene toegenegenheid in mij had opgewekt, die veel grooter was, dan ik mij zelven durfde bekennen. Wat zou ons lot worden? Wij waren beide ouderloos, beide arm. Ik nam daarom het besluit op mijne hoede te zijn en mij koel te toonen, ja, in één woord, alles te doen wat men in zulk een toestand doen kan. Intusschen werden slechts eenige woorden tusschen ons gewisseld, tot wij te Westeraas kwamen, waar, tot Francisca's grooten schrik, twee nieuwe reizigers, een bejaarde, dikke heer met eene jonge, slanke vrouw, bij ons kwamen. Ik verzocht Francisca bedaard te blijven en zich voor een nauwen bloedverwant van mij uit te geven, waartoe zij, zonder verdere tegen bedenkingen, hare toestemming gaf.

‘Maar daartoe is één ding noodig,’ zeide ik.

‘Wat dan?’

‘Een vriendschapsverbond: want het betaamt niet, dat bloedverwanten plichtplegingen jegens elkander maken.’

Het meisje sloeg de oogen neder. Wij zaten onder dit gesprek aan het ontbijt. Ik vroeg om een paar glazen muskaatwijn. Toen deze gebracht waren, lichtte ik mijn glas op onder het drinken van hare gezondheid en ik eindigde met haar te vragen, of het mij vergund was haar ‘broeder’ te noemen.

‘Ja, maar alleen, als iemand het hoort,’ stamelde zij verlegen.

‘Dat spreekt van zelf; want onder vier oogen zeg ik “zuster”... Dus, geene tegenwerpingen. Uwe gezondheid, broeder!’

Door de omstandigheden daartoe genoodzaakt, klonk zij met mij, onder het zetten van een droef gelaat; maar ten laatste kwam het haar zoo belangwekkend voor, dat zij hartelijk begon te lachen. Ons nieuwe reisgezelschap kwam nu binnen en stoorde ons. Ik bemerkte weldra, dat de jonge vrouw met zeker welgevallen mijnen nieuwen broeder aanzag.

‘Zie eens, wat een knappe jongen!’ fluisterde zij haren echtgenoot zoo luid toe, dat het voorwerp van hare bewondering dit hooren kon.

‘Wat zou dat! Wat hebt gij daarmee te maken?’ bromde hij.

‘Och niets, mijn schat! maar als wij ook eens... zulk een lieven jongen hadden!’

‘En wat zou dat?’

[p. 78]

‘Gij zijt onverdragelijk met uw wat zou dat? Men hoort niets anders van u.’

Het geluid van den posthoorn maakte eensklaps een einde aan den twist van het minnende echtpaar.

(Wordt voortgezet.)