De Vlaamsche School. Jaargang 20

De Gentsche tentoonstelling van schoone kunsten

is gesloten, zonder dat wij tot hiertoe in de gelegenheid waren, gebruik te kunnen maken van de bouwstoffen welke wij hadden bijeengebracht om de pronkzaal in overzicht te nemen. Wij spreken er ons innig leedwezen over uit, want de Gentsche tentoonstelling, waarin niet minder dan 1700 kunstgewrochten prijkten, was onder vele opzichten merkwaardig. Tusschen de schilderijen troffen wij ettelijke stukken aan, die wij reeds in andere pronkzalen zagen en te dier gelegenheid vermeldden, zooals: de Eedgenooten bij Margareta van Parma, door Frans Vinck, dat men ongelijk had te Antwerpen niet aan te koopen voor het hedendaagsch museum.

Zoo de Vertrouwelijke lezing van P. Beaufaux, leeraar aan de Antwerpsche academie; de meester heeft zijn werk overzien en merkelijk verbeterd; als teekening en kleur mag het eene goed verzorgde schilderij worden genoemd; zij is aangekocht door den heer J. Nauts, gemeenteraadslid te Antwerpen.

Eene andere oude kennis is de Terugkeer naar het dorp, van Karel Verlat; ook deze voortreffelijke kunstschilder heeft verbeteringen aan zijn werk gebracht, welk thans verdient geroemd te worden als eene uitmuntende schilderij. - Tusschen de geschiedkundige schilderijen trok de aandacht het groote tafereel van L. Lebrun: De Gentsche afgevaardigden bij Philips den Stoute (1385), een zeer verdienstelijk tafereel, ofschoon de penseeling van sommige deelen iets krachtiger hadde mogen zijn (aangekocht door een Gentschen liefhebber).

Van Hendrik Schaefels bevatte de pronkzaal twee ware museum-stukken: Le Vengeur, waarmede Antwerpen in zijne laatste driejarige tentoonstelling kennis maakte (zie 1873, blz. 125), grootendeels overwerkt en wel ten goede, en de Zeeslag van Trafalgar, gevecht tusschen het Fransche schip Redoutable en het Engelsch vaartuig Victory; beide aangrijpende tafereelen werden algemeen en zeer verdiend bewonderd. Wij vernemen, dat een Engelsch liefhebber den schilder twee stukken op dezelfde afmetingen heeft besteld.

A. De Vriendt heeft, blijkens zijn Karel V in het klooster van Yust, eene geheel andere manier van schilderen aan-

[p. 164]

genomen, dan hij in de laatste jaren volgde en wij gelooven dat zijne gewrochten er zullen bij winnen; treffend en goed gemaald is wat hij in zijne voornoemde schilderij te aanschouwen geeft: de als kluizenaar levende keizer, die, na het middagmaal te hebben genomen op het terras zijner eenzame woning en na zich het portret der keizerin en een paar godsdienstige schilderijen te hebben doen toonen, onpasselijk wordt. Het stuk is goed van samenstelling, keurig geteekend en krachtig gepenseeld. Den meester mag voor dit geschiedkundig tafereel lof toegezwaaid worden. Het uitmuntend stuk is gekocht door den heer Keppene, notaris te Luik.

Juliaan De Vriendt stelde twee stukken ten toon: Doornroosje, waarvan men in waarheid mag zeggen: Een lief tafereeltje, inderdaad! Dit aangenaam en gevoelvol stuk, waarvan het onderwerp is ontleend aan de Gedichten en gedachten van Ferguut, behoort den heere G. Fievé-Steenlet, te Brussel. De H. Elisabeth uit Warlburg verjaagd is mede een goed gewrocht. Behoort den heere Van Mans, te Brussel.

L. Philipet, thans te Rome, stelde ten toon twee goed geteekend en verdienstelijk geschilderde tafereelen, hoewel valsch als kleur, Terugkeer van de jacht onder Hendrik III en Speelhuis voor vrouwen te Rome.

J. Stallaert, van Brussel, heeft drie tafereelen waartusschen een overgroot stuk, dat stijf en onnatuurlijk mag worden genoemd; het stelt voor: De kelder van Diomeed, eene gebeurtenis uit de verwoesting van Pompeï die als volgt beschreven is:

‘In deze plaats, die tot kelder diende, te oordeelen naar de menigte van ten halve in het zand bedolven wijn bevattende amphora's, die daar ontdekt werden, en aan den voet van eenen kleinen trap was het, dat het hartverscheurend tooneel, door de opgravingen van Pompeï aan den dag gebracht, plaatsgreep. Op het oogenblik van de losbarsting des Vesuvius, dachten zeventien personen, vrouwen en kinders, eene veilige schuilplaats te vinden onder deze ondoordringbare welfsels; de levensvoorraad, dien zij er gebracht hadden, waarborgde hun het bestaan voor eenige dagen; doch welhaast drong de fijne brandende asch langs de luchtgaten binnen; de gaanderij werd door eenen gloeienden damp vervuld; de rampzaligen haastten zich naar de deur..... het was te laat! Allen stierven versmacht en werden half begraven. Daar is het, dat men hen na verloop van zeventien eeuwen gevonden heeft, het hoofd nog bedekt met hunne kleederen, daar zij hun gezicht mede omsluierd hadden, 't zij om zich te behoeden tegen deze brandende asch, 't zij door eene laatste handeling van zedigheid en gelatenheid. Men vond bij hen een aantal juweelen, geldstukken, sleutels, de overblijfsels van een kistje, enz. De wanden bewaarden nog den schaduwomtrek der lijken, en de verharde asch had het indruksel behouden der borsten, der armen en der schouders van eene overschoone maagd. Dit belangwekkend slachtoffer moest de dochter wezen van den eigenaar dezer woning, te oordeelen naar hare kostelijke kleedij. Men ziet nog op de verharde asch eenige sporen van eenige dier kleedingstoffen welke Petronius met den naam van “geweven wind” bestempelde.’

J. Van Lerius stelde twee stukken ten toon, goed van samenstelling en opvatting, maar die wij en velen met ons als niet afgewerkt beschouwen: De Zuchtenbrug te Venetië en De liefdebode.

Em. Van den Bussche verraadt in zijne vier tentoongestelde stukken veel gemak van opvatting; maar de bewerking laat te wenschen over. Zij stellen voor: Door den kop geschoten, een voorval uit den burgeroorlog in Spanje, Gevangen Carlisten, Priester van Burgos (Spanje); verder eene Waterverfschildering.

P. Neuckens' Laatste gebed van Maria Stuart vermelden wij als eene nette en gemoedelijke schildering. Grietje's tooisel getuigt van veel vooruitgang bij den schilder.

In het geschiedkundig vak zagen wij nog zeer verdienstelijke schilderijen van: D. Laugée (Parijs), E. Legendre (Brugge), L. Lenaerts (Antwerpen), C. Soubre (Luik), A. Sunaert (Gent), K. Van Kemmel (IJperen), B. Wittkamp (Antwerpen), enz.

P. Van der Ouderaa's Ontwaking en Duo zijn twee goed geschilderde stukken; laatstgenoemd werd aangekocht door den heer Moretus. De heer Alberdingk-Thijm, schreef over het eerste tafereel het volgende in de Nederlandsche kunstbode, onder leiding van dr. J. Van Vloten te Haarlem verschijnende:

‘Onder al de doeken en paneelen onderscheidde ik met diepe aandoening het drama, dat de heer Van der Ouderaa Ontwaken betitelt. Het is een jonkman, 's anderen morgens ontwakend, na eene ergerlijke slemppartij. De tafel staat in 't midden der schilderij, wier stoffeering met groote trouw en harmonie ons tot het laatste der xiv^e eeuw terugvoert. Links ontwaakt de genoemde jonkman, zittend op eene bank, die onder een venster doorloopt; schrik en afgrijzen teekenen zich, in eene juiste mate, op zijn bleek gelaat, in zijne glanslooze maar wijd gespalkte oogen: niet alleen toch, dat de omgeworpen drinkschalen, bekers, wijnkannen, kandelaars, het gevlekte afhangende ammelaken spreken van de onmatigheid, die daar heeft ten troon gezeten; maar eene overschoone edelvrouw, die er wel het verst in schijnt gegaan te zijn, is ter aarde gestort van haren zetel, en vooral op haar schoon lichaam, op haren blanken linker arm, nog met een bracelet gesierd, op haren blonden haarvloed, die daar heengolft, nauwelijks door een parelspang weerhouden, staart de jonkman af, de rechter hand werktuiglijk aan het damasten bankkussen houdend, dat achter hem ligt; met de linker hand zijn hoofd ondersteunend, terwijl de elboog op de tafel rust. Naast hem, aan zijne linker zijde, is eene jonge vrouw in slaap gevallen; daarachter insgelijks eene derde met de hand op den schouder eens mans, die voorover op de tafel in slaap ligt. Een derde man ligt insgelijks bedwelmd op den achtergrond ter rechter zijde.’

H. Bource zij eer om zijne Rijpe kersen (twee meisjes van huwbaren leeftijd, gezeten op eene bank, eten kersen; het eene meisje houdt tusschen wijsvinger en duim een kersesteen gereed, om daarmede iemand naar het hoofd te schieten). Deze en de hiervoren vermelde schilderijen waren de beste genrestukken der pronkzaal.

E.J. Boks' Schipbreuk in de haven is een zeer schoon en geestig tafereeltje (een jonge heer die met een trapwagentje omtuimelt, terwijl hij aan jonge juffrouwen bewijzen van zijne rijkunst wilde geven).

C. Cap verdient denzelfden lof om zijne Onbescheidenen (toebehoorende aan den heer F. Grisar); zijne twee andere stukken meenen wij reeds te hebben besproken; van eene dezer schilderijen, Bij het nagerecht, achten wij de voorstelling niet zeer passend.

H. Van den Wyngaert, die groote vorderingen heeft gemaakt, legde veel eer in met zijne Ontevredene staatkundigen.

Mev. Fanny Geefs leverde twee zorgvuldig geschilderde portretten. Hare Mededeeling des geheims, ofschoon conventionneel als kleur en eenigszins decoratief geschilderd, onderscheidt zich door goede hoedanigheden.

A. Struys was op de Antwerpsche tentoonstelling beter vertegenwoordigd dan hier door zijne Twee slachtoffers, alhoewel

[p. 165]

dit tafereel goed en gevoelvol opgevat en bewerkt is.

Het jongentje met den mof en Aap! Aap! Aap! van Jan Van Beers vonden, evenals te Antwerpen, veel bijval; de jonge schilder hoede zich evenwel voor overdrijvingen. Het Amsterdamsch Handelsblad zegde onlangs het volgende nopens een van schilders stukken, welk vroeger te Antwerpen tentoongesteld was:

‘Jan Van Beers Jz., heeft, in eene figuur, die met woest getier het “leve de geuzen” uitgalmt, ons een dier dapperen uit onzen tachtigjarigen krijg willen voorstellen. De opgeheven armen en uitgespreide beenen van den geus, die min of meer aan vier molenwieken of een papieren paljas, wiens bewegingen van eenen draad afhangen, herinneren, pleiten geenszins voor eene schoone keuze in den stand. De gelaatskleur van den geus is daarbij zoo zeemleerachtig, als men wellicht geen Leidschen hongerlijder gedurende het beleg zou gevonden hebben.’

Ed. De Schampheleers Duinen van Domburg en Oevers van den Moerdijk waren uitmuntend weergegeven.

Coosemans, J. Quinaux, J.H.L. De Haas, A. Numans, E.A.E. Nijhoff, L. Becker, Mej. Beernaert, J.B. Binder, E. Dardenne, C. De Beughem en A. De Bisseau, allen te Brussel gevestigd, laten in hunne stukken groote vorderingen waarnemen. De schilderingen van C. en X. De Cock zijn te sterk groen. Tusschen de gewrochten der jongere schilders mogen wij niet vergeten te melden A. De Lathouwer. A. De Keyser, L. Derickx, en vooral L. Bullerkottens fraai Gezicht op Eyckevliet. Onder de vreemde landschapschilders munten uit: Mesdag, van 's-Gravenhage, met een Winter en een Gezicht op de Noordzee alsook de stukken van A. Becker, J. Bernardi, en W. Bode, van Dusseldorp.

D. Col verwierf veel bijval met zijne wijnproevers: In den wijngaard des Heeren.

L. Dansaert, zond twee uitmuntende stukken: Het voorspel en De bloemenmarkt te Parijs.

J. Antony, een veelbelovend jong Antwerpsch schilder zond twee tafereelen en eene studie die veel voor zijne toekomst laten verwachten. Jammer dat zijn Draaierswinkel drie rijen hoog hing. L.A. Neetesonne's Landschap uit de omstreken van Niel, een zeer verdienstelijk stuk, was even slecht geplaatst als voornoemde schilderij.

J. Geeraerts' Oudheidkundige is een zorgvuldig behandeld stuk, een binnengezicht; in dit vak munt deze Antwerpsche schilder uit, evenals Th. Cleynhens, wiens Afspanning in de xvi^e eeuw echter niet geheel voltooid scheen.

Frans Gons hadde eene betere plaats verdiend dan gegeven werd aan zijne Verloofden en het Aangenaam nietsdoen, twee verdienstelijke schilderijen, welke van ernstige ontwikkeling bij den kunstenaar getuigen.

J.A. Heyermans' Zondagmorgen vormt een aangenaam en beeldenrijk stuk, pittig opgevat en bewerkt.

E. Joors belooft te zullen worden een goed schilder. Wij leggen dit getuigenis af naar aanleiding van zijn stuk De slangenbezweerster, waarvan het onderwerp ons echter minder beviel.

Willem Linnig vader en zoon kenmerken zich in hunne stukken vooral door uitmuntende hoedanigheden als coloristen.

A. Markelbach gaf ons in Een vroolijke dag een goed stuk te aanschouwen, verdienstelijke samenstelling, zorgelijke bewerking; Voor ons toekomend huishouden, van denzelfden schilder, bespraken wij reeds op blz. 41.

J. Platteel oogstte grooten bijval met zijne Gebrokene slede. Zijne Zeelandsche boerinnen en kleederdrachten zijn met veel juistheid teruggeveven.

E. Carpentier (Antwerpen) paarde diepte van gedachte aan goede uitvoering in zijn Verhaal van den slag en De weduwe.

Portielje's Heidin is een goed afgemaald toonbeeld, flink en krachtig behandeld.

Tusschen de werkzaamste genreschilders verdient in eerste plaats genoemd de 82-jarige F. De Braekeleer, van wien niet minder dan drie stukken tentoongesteld waren: Het vertrek der jonggehuwde uit het vaderlijk huis, de Nieuwgeborene en de Ontsnapte.

Goede genrestukken leverden nog A. De Braekeleer, C. De Bruycker, F. Crabeels, C. Boon, J. Wagner; dezes schilders uitmuntende stukken: Verboden briefwisseling en De voorbereiding voor den Zondag werden verkocht, het laatste voor de verloting. Van Frans en Jan Verhas noemen wij gaarne de zes zeer lieve stukken: Vaders naamdag, Polichinel en de Leeuw; De gebroken pot, Schuilhoekje spelen en Bloemen voor den kleine.

Bij de landschapschilders spannen J. Van Luppen en Lamorinière de kroon, de eerste met zijn Dageraad, zijn Morgen en zijn Avond, drie puikstukken; de tweede met een prachtig gezicht op het fraaie landgoed van den weledelen heer de Jonge van Ellemeet, op het eiland Walcheren, in Zeeland.

A. Achenbach (Dusseldorp) stelde ten toon een overheerlijk Zeegezicht, en wij vermelden, in hetzelfde vak van schilderen, wegens hunne voortreffelijke gewrochten, Jacob Jacobs, A. Antigna (Parijs), L. Artan, E. Baes, C.L. Barnaba, de drie laatste van Brussel,

Robert Mols' Gezicht der Antwerpsche reede is een schoon tafereel vol waarheid.

Ettelijke goede dierenschilders zijn de Gentsche tentoonstelling door het zenden van stukken gedachtig geweest. Wij noemen, onder andere: A. Plumot, L. Robbe, en Jan Stobbaerts. Als eene opmerking die laatstgenoemde verdienstelijke schilder wel zou doen te behartigen, halen wij hier aan wat onlangs over een zijner stukken gezegd werd in het Amsterdamsch Handelsblad:

‘Met Karr's definitie: le choix dans le vrai, schijnt de Antwerpsche schilder Stobbaerts geheel overhoop te liggen. Eene slachterij in de plaats zijner inwoning heeft toevallig zijn oog getrokken; zekere harmonie van tonen, een verrassend licht en bruin heeft hem verlokt, het tooneel op doek te brengen, en, eenmaal voltooid, schijnt de kunstenaar het de bewondering of aanschouwing van het publiek waardig te hebben gekeurd. Dat de voorstelling zelve, het slachten van een onschuldig rund door een paar hardvochtige vleeschhouwers, pijnlijk voor oog en gevoel is, dit heeft de brutale realist niet bedacht. Het is niet bij hem opgekomen dat, evenmin als menschen die gevoel en goeden smaak bezitten, zich ooit voor de deur eener slachterij zullen ophouden, om daar het voltrekken van het doodvonnis aan een of ander rund bij te wonen, evenmin de kunstenaar zulk een afkeerwekkend tooneel ter aanschouwing mag geven. Of spant deze kunstenaar met de maatschappij tot bescherming der dieren samen, en moet zijne afbeelding eene plastische pleidooi zijn, tegen de gruwelijke wijze, waarop men nog slacht? De photograaf drukt af al wat zich in zijn cham-

[p. 166]

bre-obscure weerspiegelt; de kunstenaar daarentegen aanschouwt, kiest en geeft het opgenomene, door de kunst gezuiverd, terug. Mij kan dus de schilderij van J. Stobbaerts, ondanks de wezenlijke verdiensten van natuurwaarheid, niet bekoren, en ik beschouw zulke voorstellingen als zeer gevaarlijk voor de jonge schilders, die toch reeds zoo geneigd schijnen, keuze in het ware als overtollig te beschouwen.’

E. De Pratere, (Kortrijk) stelde ten toon vier zeer goed behandelde dierenschilderijen: Paarden van garnaalvisschers, Honden op spoor van eenen haas, Ossen jagers en honden en Ossen in de weide.

A. Corkole (Gent): Diefte met braak en Op heeter daad betrapt, twee aangename stukken, vol goede hoedanigheden.

Lucas Schaefels' Fruit en Wild zal honderden hebben doen watertanden van begeerte naar het bezit van die kapitale schildering, een echt meesterlijk gewrocht.

Onder andere noemen wij nog als zeer verdienstelijke stillevens: Brunner-Lacoste (Parijs), drie stukken met bloemen; - J.G. Canneel (Antwerpen), Wild; - J. Capeinick (Gent), Bloemenstuk; - P.E. Nicolié (Antw.), Een wild konijn; - Jos. Nauwens (id.), De tafel van den liefhebber, eene voortreffelijke samenstelling, geschilderd met die kracht en waarheid, waaraan deze kunstenaar ons sedert reeds geruimen tijd heeft gewoon gemaakt.

Voortreffelijke stadsgezichten waren er in de tentoonstelling vele. Wij noemen onder meer andere de Veerleplaats en de Vleeschhuisbrug, te Gent, van wijlen F. Boulanger, - het zicht nabij de Vlaamsche poort te Brussel, door P. Stroobant, (Brussel), - het Stadhuis van Goslar en Herinnering uit den Elzas, door C.L. Carabain (Brussel).

Als merkwaardige beeldhouwwerken noemen wij van:

Karel Geefs (Brussel), een plaasteren borstbeeld en Bacchus als kind (in gebakken aarde);

Jan Van Arendonck, een houten Mariabeeld; - des meesters zoon, Leo, stelde een veelbelovend borstbeeld in gebakken aarde ten toon;

Rob. Fabri, het welgelijkend borstbeeld van den schilder Jan Stobbaerts en een allerliefst behandeld kinderborstbeeld;

J. Lambeaux, drie beeldhouwwerken door ons reeds behandeld op bladz. 68 en vroeger;

A. Peeters, De spotter, borstbeeld, door ons reeds vermeld op blz. 72, en dat, volgens wij vernemen, in marmer gaat worden gebeiteld voor den heer W. Schans, van Nieuw-York, die er een keurig werk zal aan bezitten.