De Vlaamsche School. Jaargang 19

Over het geluid.
Vervolg van blz. 57.

Wanneer men met aandacht eenen klank hoort, kan men bespeuren dat de trillende beweging reeds ophoudt, vooraleer de klank tot ons komt; men heeft daar een beslissend voorbeeld van in het losbranden van een vuurwapen. Ingeval men zich daarbij op eenen afstand van omtrent vijftig stappen bevindt, ziet men het licht vooraleer men het schot hoort. Hetzelfde gebeurt met de uitbuldering des bliksems; men ziet den bliksem eer men den donder hoort; zulks bewijst, dat het geluid eenen zekeren tijd, volgens den afstand, gebruikt om tot ons gehoor te komen, en diensvolgens dat personen, die op dezelfde rei staan, op honderd stappen van elkander, alle den klank niet hooren op denzelfden tijd. Te midden der menigvuldige klanken door speeltuigen veroorzaakt in een concert, kan men de klanken van het een of het ander dezer tuigen zeer wel onderscheiden, wat bewijst dat de verschillige trillingen der lucht elkander doorkruisen. Verders doorloopen alle klanken, welkdanig hun aard ook zij, de lucht met dezelfde snelheid, vermits men de muziek van een concert op verschillige afstanden hoort, iets wat bewijst dat de verschillige klanken zich onderling opvolgen in dezelfde orde en in dezelfde tijdruimte. Dikwijls heeft men verschillige proefnemingen gedaan om de snelheid der klanken door de lucht te bepalen. Het middel dat daartoe het best geschikt is bestaat uit eene nauwkeurige berekening van den tijd die er verloopt tusschen het zien van het licht eens kanonschots en deszelfs klank. Op dergelijke wijze heeft men berekend dat de gewone snelheid van den klank omtrent 340 meters is bij elke seconde. Doch men neme in aanmerking dat deze snelheid vermeerderd of verminderd wordt door den wind, wanneer deze in dezelfde of in eene tegenovergestelde richting voortsnelt. Bij middel der kennis van de snelheid waarmede de klank door de lucht wordt voortgezet kan men ten naasten bij eenen afstand afmeten. Bij voorbeeld, op het oogenblik dat men het licht van een geweerschot of den bliksem ziet, telt men de seconden die er verloopen van het oogenblik dezer verschijning tot op datgene tijdens welk men het geluid hoort. Dit getal vermenigvuldigd door 340 zal den afstand aanduiden tot het middenpunt der uitbuldering. Alle de natuurlijke voorwerpen laten den klank niet doorgaan met gelijke snelheid. Bij de volgende voorwerpen is de betrekkelijke snelheid van den klank, als hier onder is aangeduid.

Lucht	1	Eenheid van vergelijking Namen der proefnemers.
Zuiver water	4,5	Delaplace.
Zeewater	4,7	Delaplace.
Tin	7,5	Chladni.
Zilver	9	Chladni.
Gegoten ijzer	10	Bicot.
Geel koper	10,5	Delaplace.
Koper	12	Chladni.
Yzer	17	Chladni.
Hout	van 11 tot 17	Chladni.^(1)

D^r F.-J. Matthyssens.

(1) Quetelet Positions de physique.