De Vlaamsche School. Jaargang 16

[p. 134]

De wonderflesch.
Iersche volksverhalen.
III

In de oude tijden, toen onze aarde nog door geesten werd bezocht, leefde er bij de puinen van Mourne, een brave en eerlijke boer, Mick Purcell genaamd. Hij had eene goede echtgenoote en verscheidene schoone kinderen; maar dat was ook heel zijn rijkdom, en dikwijls verkeerde hij met zijn huisgezin in grooten nood. De vrouw had hare handen vol met het huishouden en de kinderen te verzorgen, hare koe te melken, en eieren en melk in de nabij gelegene stad te gaan verkoopen. Van zijnen kant, bebouwde Purcell zonder poozen een nederig stukje lands, en niettegenstaande al zijn zwoegen kon hij slechts genoeg bijeen krijgen, om zijne pacht te betalen. Nogtans was hij er sedert verscheidene jaren in geslaagd, om zijne schulden nauwkeurig te betalen. Maar eensklaps kwam een dier noodlottige jaargetijden, die de arme lieden zoo mistroostig maken en ter neder slagen. Aanhoudende plasregens verwoestten den oogst van Mick; zijne hinnen stierven de eene na de andere, en het varken dat hij vette, om in den herfst te verkoopen, kreeg de ziekte. Mick ziet den dag naderen, dat hij zijne pacht betalen moet, en het is hem onmogelijk er aan te voldoen.

- Wat gaan wij beginnen? zegde hij al zuchtende tot Molly, zijne echtgenoote.

- Er blijft ons nog eene koe over, antwoordde Molly; gij moet het arme beest morgen vroeg naar de markt brengen en verkoopen.

- En als zij verkocht zal zijn, hernam de ongelukkige pachter, wat zal er dan van ons geworden?

- Ik weet het niet, maar God zal ons wel ter hulp komen, en ons niet van honger laten sterven. Herinnert gij u nog den dag toen onze kleine Billy zoo ziek was? Wij konden het kind geen enkel geneesmiddel geven, en denzelfden dag kwam de goede dokter van Ballydahin hier. Hij vroeg mij eene tas melk, en gaf mij twee schellingen; 's anderendaags zond hij ons medicamenten, en kwam zelfs ons kind bezoeken tot dat het genezen was; en wanneer ik hem ging bedanken, deed hij mij nog een goed ontbijt opdienen. Was dit Gods werk niet?

- Ja, dat zegt gij altijd, hernam Mick, en gij hebt wel gelijk. Ik zal dan morgen naar de stad gaan en onze koe verkoopen. Maar gij moet eerst een lap op mijn vest zetten.

's Anderendaags vertrok Mick, na aan zijne vrouw stellig beloofd te hebben de koe niet dan voor een goeden prijs te laten. Toen hij de puinen van een oud kasteel voorbij trok, hield hij stil, om de talrijke plantjes, die tegen de muren opgroeiden te beschouwen en zegde: ‘Ach! zoo ik slechts maar de helft eens hadde van de schatten die onder deze steenen bedolven liggen! Ik zou niet genoodzaakt zijn vandaag mijne laatste koe naar de markt te leiden. Is het geene schande dat er daar zulke groote sommen in de aarde bagraven zijn, terwijl vele ongelukkigen zooveel moeite hebben, om eenen schelling te winnen. Maar toe, toe, zoo het Gode behaagt, zal ik dezen avond, met eenige schoone daalders in mijnen zak, wederkeeren.

Mick vervolgde zijnen weg, en bemerkte aan den voet des heuvels eenen vreemdeling, die hem groette. Het was een mensch die veel van de gestalte eens dwergs had, zijn wezen was oud en gerimpeld, hij had een puntigen neus, roode oogen, witte haren en blauwe lippen.

Niettegenstaande de brandende hitte des dags, was hij in een dikken mantel, die hem het gansche lichaam bedekte, gewikkeld, zoodat men zijne beenen niet onderscheiden kon. Mick, die hem met een zonderling gevoel van verwondering aanschouwde, groette hem nogtans beleefd, en vervolgde dan, de koe bij de halster vasthoudende, zijnen weg: maar de vreemdeling volgde hem. Hij ging niet gelijk de andere menschen; hij scheen als een schim te glijden. Grootelijks afgeschrikt, had Mick veel trek om een kruis te maken, maar hij dierf niet, uit vreeze van den onbekende te beleedigen; hij vergenoegde zich met stillekens eenige gebeden op te zeggen, en hij bekloeg het zich, dien dag niet te huis te zijn gebleven.

Eensklaps stierde de dwerg hem het woord toe, en zegde hem:

- Waar stapt gij zoo op aan, goede man?

- Naar de markt te Cork, antwoordde de boer met bevende stem.

- Om er deze koe te verkoopen?

- Helaas! Ja. Ik moet wel.

- Wilt gij ze aan mij verkoopen?

Mick sidderde. Hij was bevreesd om met dit vreemde wezen eenen koop te sluiten, en nogtans had hij geenen moed genoeg, om het af te slaan.

- Hoeveel zoudt gij voor mijne koe geven? vroeg Mick Purcell aan den dwerg.

- Daar, vriend, antwoordde het oud manneken, terwijl het eene flesch van onder zijnen mantel te voorschijn haalde, dit wil ik er u voor geven.

De boer beschouwde den dwerg en de flesch en niettegenstaande zijnen schrik, kon hij niet nalaten te lachen.

- Lach, zooveel gij wilt, vervolgde de dwerg; ik zeg u dat deze flesch meer waard is, dan al het geld dat gij te Cork zoudt kunnen vinden; ook zal zij u veel nuttiger zijn.

- Hoe zoudt gij kunnen gelooven, hernam Mick, dat ik zot genoeg zou wezen, om mijne schoone koe tegen deze ledige flesch te ruilen?

- Neem mijn voorstel aan, zeg ik u; gij zult er u niet over berouwen.

- Neen! schreeuwde Mick; wat zou er mijne vrouw van zeggen? En dan, hoe zou ik mijne pacht kunnen betalen, zoo ik mijne koe voor geen geld verkoop?

- Ik herhaal het u nog eens, dat deze flesch voor u meer waarde heeft dan geld. Neem mijn aanbod aan, 't is de laatste keer dat ik het u vraag, Mick Purcell.

[p. 135]

- Vanwaar kent gij mij? riep de boer uit, toen hij zijnen naam hoorde noemen.

- Wat geeft u dat, hernam de dwerg? Ik ken u; ik weet dat gij een braaf man zijt, en het is daarom, dat ik u ter hulp wil komen. Zijt gij wel zeker of uwe koe niet zal sterven, eer gij te Cork aankomt?

- God beware mij van zulk ongeluk! schreeuwde Mick verslagen.

- Zijt gij zeker, vervolgde de dwerg, er een behoorlijken prijs voor te krijgen op eene markt, waar er zoovele andere zijn. En daarenboven, zijt gij zeker of men u bij uwe wederkomst uw geld nog niet ontnemen zou? Maar waarom wil ik hier nutteloos mijnen tij verliezen, vermits gij uw geluk toch verwerpt.

- Neen! ik zou mijn geluk niet willen weigeren, hernam Mick, en zoo ik zeker was, dat uwe flesch zoo kostbaar is, als gij het wel voorgeeft, zou ik, ofschoon ik voor eene ledige flesch weinig zin heb, er toch mijne koe wel voor geven willen.

- Wat ik u gezegd heb, is waar: daar is de flesch. Wanneer gij in uwe hut zijt wedergekeerd, moet gij alles doen wat ik u ga voorschrijven..... Gij wankelt nog?.... Welnu! vaarwel. Indien gij mijn voorstel aanvaardt hadt, zoudt gij rijk geworden zijn: maar gij zult heel uw leven bedelen; gij zult uwe kinderen door ellende zien verkwijnen, uwe vrouw van honger zien sterven.... Dit deert u niet, Mick Purcell?

- Kom, ik wil u gelooven, zegde Mick, terwijl hij eene laatste poging aanwendde, om zijn haperen te overwinnen. Daar is mijne koe; maar dat de vervloeking van een armen man op u nederdale, zoo gij mij bedrogen hebt!

- Ik stoor mij weinig aan uwe vervloeking of uwe zegening; ik heb u niet bedrogen, en gij zult het dezen avond al bekennen, zoo gij mijne onderrichtingen volgen wil.

- Welnu! spreek, zegde Mick, terwijl hij nog eenige treurige en verteederde blikken op zijne koe wierp.

- Wanneer gij te huis gekomen zijt, wees kalm, en stoor u niet aan de gramschap uwer vrouw. Doe haar de vloerplanken uwer hut kuischen; gebied haar de tafel te midden van uw huis te plaatsen en ze met een wit laken te overdekken, en spreek dan deze woorden uit: ‘Flesch, doe uwen plicht.’ Gij zult zien wat er gebeuren zal.

- En dat is alles? schreeuwde Mick vol onrust.

- Alles! antwoordde het manneken. Vaarwel, Mick Purcell; nu zijt gij rijk.

- God geve het! zegde de boer, en hernam den weg naar zijne woning.

Op hetzelfde oogenblik verdween de dwerg met de koe.

Mick drukte de flesch aan zijnen boezem, uit vreeze, dat ze hem zou ontsnappen en trok heel ongerust naar zijne woning.

- Welhoe! Mick, riep hem zijne vrouw toe, van zoo wijd zij hem zag aankomen; gij zijt reeds terug! Gij hebt nauwelijks tijd genoeg gehad om te Cork aan te komen. In 's hemels naam, wat is er gebeurd? Waar is de koe? Hebt gij ze verkocht? Hoeveel heeft men u gegeven? Wat nieuws is er in de stad? Verhaal mij uwe reis.

- Hoe wilt gij dat ik u op al deze vragen te gelijk antwoorde, zegde Mick, niet weinig verlegen met zijnen toestand. Gij vraagt mij waar de koe is, ik weet er zelf niets van.

- Goed. Gij hebt ze dan verkocht! Aan wat prijs?

- Geduld! geduld, Molly, gij zult alles weten.

- Maar wat wil die flesch zeggen, die gij daar onder uw vest verborgen houdt?

- Wees kalm, zoo gij kunt, lieve Molly, en daar gij het toch weten wilt, zal ik u zeggen, dat men mij deze flesch voor onze koe gegeven heeft.

- Wat! schreeuwde Molly, als door een donderslag getroffen. Dat God ons barmhartig weze! Ik zou nooit verondersteld hebben, dat gij zoo dwaas waart. En hoe gaan wij nu onze pacht betalen? En hoe....?

- Kom, kom, gij zijt niet redelijk, lieve Molly. Ik heb aan den voet des heuvels een oud manneken ontmoet, dat ik weet niet van waar kwam; ik weet ook niet waar het verbleven is; en ik heb aan hem mijne koe voor de flesch gegeven.

- En gij hebt alles geloofd wat hij u zegde? schreeuwde Molly gramstoorig, terwijl ze de flesch in handen nam, om ze aan stukken te slaan.

- Mick, die aan de onderrichtingen des dwergs dacht, behield zijne koelbloedigheid en nam zijne vrouw de flesch zachtjes af.

- Molly begon te weenen; maar toen haar man haar van naald tot draad de ontmoeting met den dwerg had verteld, bedaarde de arme vrouw een weinig, want zij geloofde ook aan spookerij en betooveringen.

Zonder een woord te spreken, stond zij van den stoel op, waarop zij zich had laten vallen, begon de vloerplanken te kuischen, zette de tafel in het midden der hut en dekte ze met een wit laken. Dan zette Mick de flesch op den grond, en sprak de volgende woorden uit: ‘Flesch, doe uwen plicht.’

- Zie, moeder, zie, schreeuwde een der kinderen, naar haar toeloopende.

- Twee kleine lichte en luchtige wezens kwamen uit de flesch, en brachten gouden en zilveren schotels, vorken en messen op de tafel, alsook de uitgezochtste spijzen. En toen hunne taak afgedaan was, trokken zij de flesch weder binnen en verdwenen. Mick en zijne vrouw konden van hunne verwondering niet terugkomen. Nooit hadden zij zulke pracht of zeldzaamheid gezien. Eindelijk zetteden zij zich aan tafel, en, niettegenstaande hun goeden Ierschen eetlust, konden zij slechts een klein gedeelte der opgediende spijzen verzwelgen.

Toen zij dit wonderbaar maal geëindigd hadden, kwamen de twee kleine wezens weder uit de flesch, en dienden de tafel af.

- Ha! riep Molly uit, de brave man heeft u niet bedrogen; gij zijt rijk, lieve Mick.

Den volgenden dag ging de boer het gouden en zilveren tafelgoed naar de stad verkoopen, betaalde zijne schulden, en kocht eene kar met twee paarden.

Zijne geburen, die zeer verwonderd waren over de onkosten, welke hij deed, hij die van te voren zoo arm was, konden die schielijke verandering van fortuin maar niet uitleggen.

- Een hunner had eindelijk, bij middel van verleidende vragen, het geheim van den boer ontdekt, en bood hem in ruiling zijner

[p. 136]

flesch een veld en een huis aan. Mick die zich voortaan tegen alle noodlottige voorvallen beschut waande, sloeg den koop toe.

- Maar de arme man had te veel op zijn fortuin gerekend. Hij moest tegen nieuwe wisselvalligheden en rampen worstelen; hij putte al het zilver en goud uit hem door de flesch geschonken en bevond zich eindelijk nog eens op weg, om zijne laatste koe naar Cork te gaan verkoopen.

Toen hij den voet des heuvels voorbij trok, waar hij den dwerg had ontmoet, herinnerde hij zich deze gelukkige gebeurtenis, en riep uit: ‘Ach! bij Sint-Patrick, zoo ik den goeden man, die mij eene zoo groote hulp aanbracht, nog maar eens kon zien!’

Nauwelijks had hij deze woorden uitgesproken, of de dwerg verscheen.

- Welnu! Mick Purcell, zegde hij, ik had u aangekondigd, dat gij rijk zoudt geworden zijn.

- Helaas! ja, antwoordde Mick met nedergebogen hoofde; het is waar, dat ik rijk geweest ben; maar het is ook waar, dat ik het nu niet meer ben. Zoo gij een nieuwen koop wilt aangaan, neem mijne koe, en geef mij eene andere flesch, want ik heb ze groot noodig.

- Ik wil wel. Daar is de flesch. Gij weet wat gij doen moet. Vaarwel.

- Goed! goed! riep Mick vreugdevol uit, terwijl hij reeds aan de schoone gouden en zilveren stukken, die hij ging inoogsten, dacht.

- Vaarwel voor altijd, riep de dwerg. Wij zullen elkander niet meer wederzien. En hij verdween.

- Vaarwel, goede heer! antwoordde de boer. Deze heuvel verdient een schoonen naam. Ik zal hem den heuvel der flesch noemen (Bottle-Hill).

Molly, die haren echtgenoot met de wonderbare flesch zag wederkeeren, kon hare oogen niet gelooven. Op een oogenblik had zij den vloer gekeerd, de tafel gezet en gedekt. De kinderen hadden honger, de hond zelf stierf bijna van gebrek. Vroolijk zette Mick zijne flesch onder de tafel, en riep: ‘flesch, doe uwen plicht.’

Maar deze maal zag men er twee groote, leelijke en booze geesten uit te voorschijn komen, die in plaats van goud en zilver aan te brengen, knoestige stokken in de hand hielden, waarmede zij Mick, zijne vrouw en hunne kinderen dapper begonnen af te ranselen, en vervolgens in hun glazen gevang wederkeerden.

Mick wreef zich de ledematen, zuchtte en jammerde; maar eensklaps stond hij recht, en als door eene verlichtende gedachte getroffen, nam hij de flesch onder den arm, en zonder een woord te zeggen, ging hij uit, terwijl zijne vrouw en kinderen zuchtten en kloegen.

Hij begaf zich naar het huis van den boer, die zijn eerste flesch gekocht had, en trof hem juist op het oogenblik, dat er een talrijk gezelschap aan tafel gezeten was.

- Wel! Mick, zegde de gelukkige boer op verachtenden toon, wat nieuws is er?

- Ik breng u eene andere flesch, die ik u ook zou willen verkoopen.

- Is zij zoo goed als de eerste?

- Zij is beter, veel beter. Indien gij het toelaat, ga ik u, in 't bijzijn uwer genoodigden, een staaltje van hare kracht geven.

- Laat zien, brave man.

Mick zette de flesch op den grond, sprak de plechtige woorden uit, en op hetzelfde oogenblik, wierpen de twee booze geesten zich, met stokken in de hand, buiten de flesch, vielen eerst op den huismeester, dan op zijne vrouw en zijne vrienden, en sloegen ze met zulke hevigheid, dat men langs alle kanten niets dan smartkreten en zuchten hoorde. De boer, die gewond en gemarteld op den grond uitgestrekt lag, liet niets dan wanhoopskreten ontsnappen, en schreeuwde eindelijk: - Ongelukkige Mick, roep deze duivels terug. Ik zal u doen hangen.

- Ik zal ze niet terug roepen, antwoordde Mick, voordat gij mijne oude flesch, die daar op tafel staat, hebt terug gegeven.

- Geef ze hem in 's hemels naam terug, zegde de boerin, of het is met ons gedaan.

Toen Mick de toelating bekomen had zijnen schat terug te nemen, riep hij de twee kwade geesten weder, en ging naar huis.

Deze maal wist hij den gelukkigen talisman, die hij eens verlaten had, goed te bewaren. Hij zette de kostbare flesch goed in werking, en werd zoo rijk, zoo rijk, dat een edele graaf hem de hand zijner dochter kwam afsmeeken.

Toen Mick gestorven was, rees er, onder het banket, dat gewoonlijk in Ierland op de uitvaart volgt, een hevigen twist op tusschen de knechten van het huis; en daar zij, al vechtende, de eene op de andere vielen, braken zij de twee flesschen. Sedert dezen dag groeiden de rijkdommen van Micks familie niet meer aan: maar de heuvel waar de brave boer den dwerg ontmoette, heeft den naam behouden, welken men hem gegeven heeft. Tot op den huidigen dag wordt hij nog Bottle-Hill of de heuvel der flesch genoemd.