De Vlaamsche School. Jaargang 16

't Is nutteloos beproefd.
(Vervolg, zie bladz. 4.)

De vreemdeling vernam nu van Ruben zijne kleine geschiedenis en die van zijn speeltuig, en sprak lang ernstig met hem.

‘Gij bezit eene oprechte neiging voor die edele kunst, waaraan ik ook toehoor,’ sprak hij. ‘Gij zult mogelijk vele moeielijkheden ontmoeten, doch wees nimmer ontmoedigd - gij zult ze allen overwinnen. Vele hinderpalen hebt gij op uwe baan ontmoet, maar luister, ik zal u verhalen wat mij op uwen leeftijd wedervaren is. Eens kwam ik, arme jongen zooals gij, naar de grootste hoofdstad van Europa; mijn hart was vol gevoel voor de muziek, maar ik was geheel zonder bestaanmiddelen. Mijn eenige rijkdom was mijne viool. Eens liet ik ze in mijne kamer liggen, terwijl ik met mijn laatste geld een brood ging koopen. Wanneer ik terugkeerde, was mijne viool verdwenen! ik was gedurende mijne kortstondige afwezigheid bestolen geworden. God vergeve mij de misdaad, die ik in mijne wanhoop beraamde! Ik liep naar den stroom en sprong in het water: maar men redde mij van den dood, dien ik zocht - ik werd gered om betere tijden te beleven. Vriend,’ vervolgde de kunstenaar na een lang stilzwijgen, gedurende welk hij zijn gelaat in de handen gedoken hield, ‘in al de beproevingen uwer loopbaan, herinner u deze, en wees gewaarschuwd!’

‘Ja zeker, zal ik ze mij herinneren!’ antwoordde Ruben, gansch onsteld.

‘En nu, na u dit geheim veropenbaard te hebben, zal ik wel doen u mijnen naam niet te noemen; overigens, deze kan u niet dienstig zijn, vermits ik morgen naar Europa afvaar. Maar steekt gij ooit naar Parijs over, meld u aan, ter plaatse dezes opschrifts, en gij zult er van mij vernemen.’

De heer schreef eenige regelen in eene vreemde taal, die Ruben niet ontcijferen kon, niettegenstaande hij, benevens zijne muzikale kennissen, ook eenige in de Fransche en Italiaansche talen aangeworven had. De vreemde behandigde deze aanduiding aan van Drest en zegde hem vaarwel.

Lang overdacht de jongeling dit voorval, en het werd de beslissende crisis, die hem zijn bedrijf, dat hem zoo onaangenaam was, voor het uitsluitelijk beoefenen zijner lievelingskunst deed verlaten.

Men misgrijpt zich, als men denkt dat hij, die de muziek beoefent, een gemakvol en zorgloos leven lijden mag, waartoe

[p. 11]

iedereen bekwaam is, die voor een ernstiger doel afschrikt. In geen enkel ander beroep wordt de werkzaamheid des geestes, en volhardende studie even streng vereischt. Hij, die slechts eene kleine schrede in dit kunstvak waagt, moet jaren lang zich dagelijks met geduld aan droge en moeielijke oefeningen overleveren. De natuur kan eenen dichter voortbrengen, maar het is volstrekt onmogelijk dat een muzikant zich eene faam verwerve, zonder de wetenschap even diep doorgrond te hebben als ooit een wiskundige zich aan berekeningen overleverde. Hij moet werken, de grondvesten tot zijn geluk graven, en den grond mesten, vooraleer zijnen hof te bebouwen om bloemen te oogsten. Zoo deed ook onze jonge baardscheerder van Nieuw-York: hij bestudeerde volgens de kunst wat hij eerst instinctmatig aangeleerd had, en bereikte traag doch met vastheid, het einde van zijn streven. Het gebeurde wel eens, dat zijn tenger en gemeen voorkomen, welk hem jonger dan hij werkelijk was, deed schijnen, zijn voor die streek zonderlinge naam, en vooral zijne eenvoudigheid en der kwakers eigene zonderlingheid in zijne kleedingswijze, den lachlust zijner gezellen opwerkten, die de muzieklessen meer uit praalzucht dan uit ware liefde tot de kunst volgden. Maar het verhaal zijner vroegere volharding eindigde telkens met hen te ontwapenen, en het was een spreekwoord geworden aangaande den jongen van Drest, dat hij, die zonder kennis eene vedel maken kon, zonder twijfel ze goed zou leeren bespelen.

Langzamerhand werd de jonge vioolspeler in aanmerking genomen en in gezelschappen ontvangen, waarin hij nauwelijks had durven droomen ooit den voet te zetten. Menig rijk man uit de stad achtte zich gelukkig, meester van Drest, den jongen en veelbelovenden muzikant, wiens zacht karakter en uitgebreide kennissen even zeer geprezen werden, in zijn huis het welkom te mogen toespreken. De baardscheerdersleerling van Nieuw-York was geheel vergeten, of, als men dezen nederigen staat wel eens herdacht, het was slechts als bewijs, hoe het geluk eens mans aan hemzelven toevertrouwd is, indien hij het slechts beproeven wil.

In een dezer keurige gezelschappen, die tot stand kwamen wanneer de Amerikaan voor het eerst zijn eigen geest en zin begon ten toon te spreiden - wanneer Brijants zangen, - Allstons schilderstukken en Arrannings lezingen het bestaan van den overzeeschen geest bewezen - hoorde van Drest wederom den naam uitspreken, die nimmer geheel uit zijn geheugen verbannen was geweest - den naam van Cora Dares. Hij keerde zich om, en zag het veranderde evenbeeld van het meisje dat eens, in den nacht van het dansfeest, zoo bereidwillig zijnen verstorven lippen het verkwikkende water aanbood. Zij was tot al de vrouwelijke schoonheid opgegroeid, haar gelaat was in zijn hart geprint gebleven. Zij, echter, had niet de geringste herinnering van hem behouden - en hoe kon dit anders? Licht en duisternis waren niet meer van elkander verschillend, dan de vroolijke, geestige, heerlijke man, die haar thans voorgesteld werd, met den bleeken, hoekigen en slecht gekleeden jongen, wien zij destijds zich erbarmde en ter hulpe kwam. Van Drest dacht er somtijds aan haar deze omstandigheid te herinneren; doch een onbepaald gevoel van terughouding en schaamte, dat echter niet geheel aan de herinnering dezer dagen van ellende mocht toegeschreven worden, weerhield hem. Hij keerde huiswaarts, en wederom had men zijne vedel den zoeten naam van Cora Dares, kunnen hooren zuchten; maar ditmaal niet met de kinderlijke begeestering voor al wat minnelijk en schoon is; maar met de kracht der alles omvattende liefde van den man, ontwaakt in een hart, dat geheel geschikt was, om dien hartstocht in zijn hoogsten en zuiversten vorm te bevatten.

Ruben van Drest, die tot nu toe zich met niets bekommerde dan met zijne vedel, leerde weldra beminnen, beminnen met al de begeesterde aangekleefdheid van een ernstig, rechtzinnig karakter, want in het midden der begoochelingen, die met eene muzikale roeping gepaard gaan, was Ruben even eenvoudig en schuldeloos van aard gebleven, als de oorspronkelijke secte waarin hij geboren werd. En Cora was een waardig voorwerp, om de liefde van dergelijken man op te wekken: of zij deze liefde beantwoordde of niet, dit vroeg hij zich niet af, hij verloor zich te veel in die nieuwe genieting, te beminnen, om zich deze vraag te stellen. Hij verkeerde in haar huis, en werd een lieveling haars vaders - een man, die zich voor muziekliefhebber deed doorgaan, die er behagen in schepte zijne zalen met muzikanten te vullen, en hen behandelde als kostelijke, niet onaangename speeltuigen.

Maar eindelijk werd de heer Dares uit zijne onverschilligheid getrokken door de klaarsprekende neiging van den jongen van Drest voor zijne dochter. Alhoewel hij den vioolspeler lief had, toch was het vooruitzicht, dat Ruben met Cora zou willen trouwen, niet streelend voor den voorzichtigen man, bijzonderlijk omdat dit vooruitzicht hem aangewezen werd door een dier verachtelijke, doch schijnbaar goedmeenende vrienden, die men in menigte in de wereld aantreft.

Deze mededeeling had tot gevolg eene samenspraak tusschen hem en van Drest, waarin de arme Ruben, ten uiterste ontsteld en wanhopig, hem zijne verborgen en onschatbare liefde ontsluierde, in het begin met de bedeesdheid eens mans, die zijne geheimste gewaarwordingen des harten met ruwe hand ontbloot ziet, en verder met de kracht voortspruitende uit de overtuiging, dat er in dat hart niet het geheimste gevoel bestond, waarover een eerlijk man blozen moest.

‘Het spijt mij, M^r van Drest,’ zei de onheusche, doch rechtzinnige man, ‘maar het is onmogelijk, dat gij ooit hopen kunt Cora's hand te bekomen.’

‘Waarom onmogelijk?’ vroeg de jonkman, geheel zijn rechtmatigen moed en zijne zelfbeheersching terugwinnende. ‘Ik ben niet rijk; maar ik draag eenen vlekloozen naam en de wereld staat voor mij open. Hebt gij iets tegen mijn beroep?’

In 't geheel niet; een muzikant is een even deftig man als een koopman.’

Op alle andere tijden had deze beleefde vergelijking Ruben doen lachen, maar thans antwoordde hij slechts, terwijl eene hoog roode kleur zijne wangen betrok: ‘Is het misschien om reden van mijn vroeger leven? Mijn vader was van goede af-

[p. 12]

komst; maar mogelijk zoudt gij blozen van schaamte, wanneer gij denken zoudt dat de man uwer dochter vroeger in eenen baardscheerderswinkel diende?’

‘Gij vergeet, mijn waarde heer,’ zeî de heer Dares, ‘dat wij Amerikanen zijn, en dat bekwaamheid en rijkdom onzen adel uitmaken. De eerste dezer gaven bezit gij onbetwistbaar; maar zonder de tweede kunt gij Cora nimmer ten huwelijk krijgen; nu, ik zie weinig kans om u ooit een rijk man te zien worden.’

‘Wilt gij mij het laten beproeven?’

‘Het ware nutteloos, gij zult er toch niet in slagen.’

‘Ik zal - ik zal slagen!’ antwoordde de jongeling met nadruk. ‘Laat mij slechts hopen. Ik wil alles beproeven om de hand van Cora te winnen!’

En onder den invloed dezer ernstige liefde, vervolgde Ruben zijne bijna hopelooze baan. Hij had zijn woord verpand dat hij aan Cora over zijne liefde niet spreken zou, noch eenig middel inspannen om de hare te winnen - dit vorderde haren vader gestreng; maar de heer Dares van zijnen kant beloofde dat hij zijne dochter hare vrije handeling zou laten, en bij haar, gedurende de drie jaren afwezigheid, die hij Ruben van Drest oplegde, niet zou aandringen om eenigen echtgenoot te aanvaarden.

Ruben en Cora scheidden van elkander, als waren zij slechts gewone kennissen; maar was het wel waarschijnlijk, dat eene zoo diep ingewortelde liefde als degene, welke de jonge muzikant koesterde, door hem geheel verborgen, en door haar, die er het voorwerp van was, niet ontdekt was geworden? Zij scheidden echter zonder eenige bekentenis te doen; maar volgde Cora met haar hart den reiziger niet op, toen hij naar Europa overzeilde? - Verbeeldde zij zich zijne geliefkoosde trekken of herhaalde zij zich in het geheim zijnen vreemden naam, als ware er eene wereld van zoete herinneringen in opgesloten? - Gevoelde zij zich niet door eene geheime inspraak, door hem bemind, als hadde hij zelf haar dit honderdmalen herhaald?

Wanneer van Drest zich tot de reis voorbereidde, vond hij toevallig den lang vergeten aanbevelingsbrief terug, hem weleer door den vreemden toonkunstenaar gegeven. Het papier sprak hem van Parijs; en aangezien geheel Europa gelijk was voor hem, die toch met geene enkele levende ziel in geheel de oude wereld bekend was, was het ook naar Parijs, dat hij besloot zich te begeven. Hij kwam daar eindelijk aan en vond er zijnen onbekenden vriend, den goedhartigen en kunstrijken Zweed terug die, na den dood van Paganini, als de eerste vioolspeler van geheel de wereld erkend werd - namelijk Ole Bull.

De bijval van den jongen Amerikaan was thans verzekerd. De groote violist bezat te veel echt kunstvermogen, om voor eenen mededinger te vreezen, en lage afgunst kon hem niet weerhouden om het fortuin van van Drest met alle middelen, die in zijne macht waren, te begunstigen. Ruben doorreisde gansch Europa, zich van de eene hoofdstad naar de andere begevende, zelf overal vrienden makende, en, wat voor hem nog belangrijker was, zijne geldzaken verbeterende. Hij gunde zichzelven geene uitspanningen, vergenoegde zich met het noodwendigste des levens, en spaarde al wat hij won, voor het eenig groot doel, dat hij beoogde - de bezitting van fortuin om de hand van Cora te bekomen. Zeer zelden vernam hij iets van haar; hij vreesde slechts dat hare liefde eenen anderen zou geschonken worden; en somtijds steeg een gevoel van uiterste moedeloosheid, hem werkelijk met eene koude huivering naar het hart. Maar eene innige liefde, zooals de zijne, in een anders kalm en driftloos gemoed, bereikt eene kracht, onbekend aan hen die door alle voorbijgaande indrukken gestoord worden; en Rubens liefde - ‘Volmaakte zich door eigen kracht.’

Nog eer er drie jaren verloopen waren, zag hij zich in 't bezit van voldoende schatten, en hij keerde naar Amerika terug. Met een kloppend hart stond de jonge muzikant voor zijne beminde, verklaarde haar zijne liefde en vernam, dat hij met wederliefde bejegend werd. Het was hem zoet aan het hart, Cora te hooren zeggen, met al de rechtzinnigheid van haar trouw hart, dat zich niet beschaamd gevoelde iemand bemind te hebben, die hare liefde zoo overwaardig was, hoe zij met hare gedachten hem steeds gevolgd had, en over zijnen bijval gestreeld was geweest. Maar het menschelijk heil was steeds met bitterheid vermengd, en wanneer Cora tot de vervallene gedaante van haren geliefde opblikte, zijn mager en bleek gelaat, zijne groote glinsterende oogappelen waarnam, kwam eene verschrikkelijke vrees haar overmeesteren, en zij gevoelde dat de vreugde zelfs te duur betaald kon worden. Het was werkelijk zoo. Rubens krachtdadigheid had hem ondersteund tot dat de terugwerking der verwezenlijkte hoop intrad, maar dan was zijne gezondheid geknakt. Eene langdurige ziekte volgde. En toch voelde hij zich gelukkig: zijne verloofde stond aan zijne bedsponde; en in 't midden van al hare smart, voelde Cora zich dankbaar, dat hij huiswaarts gekeerd was, en dat het hare hand, hare stem was, die haren geliefde troostte, terwijl zij tevens God bad, dat hij voor haar leven mocht.

Ruben genas. De liefde worstelde met den dood en zegepraalde. Het volgende jaar, in het lieve tijdstip der Amerikaansche lente, leidde onze kunstenaar zijne beminde ten altare, en bracht haar vervolgens naar een aangenaam lusthof, waarvan hij zoo dikwijls gedroomd had, wanneer hij, bij zomeravond, op het dak van zijn huis te Nieuw-York zat, in het blauwe uitspansel keek en uit zijne ongekunstelde vedel zachte tonen voortbracht. En in Rubens genoeglijke woning was er geen hooger geschat herinneringsstuk dan diezelfde vedel, welke hem eerst geleerd had wat een moedig hart uitvoeren kan.

Lezer, het geheele leven van Ruben van Drest berust op dit kleine woord: ‘beproef!’ Twee oude spreekwoorden, - en er ligt veel ware wijsheid in de oude spreekwoorden opgesloten, - zeggen: ‘aan alle dingen is er een begin,’ en ‘niemand weet, wat hij verrichten kan, vooraleer het te beproeven.’ Welnu, geduldige lezer, houd dit in uw geheugen, en tracht gedurende uwen levensloop nooit de krachtdadigheid van u zelven of van anderen neder te vellen door deze hartelooze en gevaarlijke spreuk: ‘'t is nutteloos beproefd!’

Gent.

D.B.