De Vlaamsche School. Jaargang 15

[p. 10]

Rembrandt's zuster.
(Zie blz. 5.)

I Het moederken.

Den volgenden morgen stond eene oude buurvrouw, die zich met het gezin in de kamer bevond, waar de overledene lag, uit den leuningstoel op, in welken zij gedurende den nacht gesluimerd had. Zij opende een venster; een helder licht verspreidde zich nu in het vertrek, en de doodslamp, die boven het sterfbed hing, verbleekte en verloor al haren glans. Zoodra het heldere daglicht de kamer binnendrong, begonnen de kinderen op nieuw te klagen en te weenen, en zelfs de oude vrouw, wier hart door leeftijd en rampen eenigszins ongevoelig geworden scheen, was door dit treurig tooneel bewogen. Hier lag de ontslapene moeder bedekt met een wit laken, dat de vormen des lichaams slechts onduidelijk deed onderscheiden; dààr zat de vader, wel met tranen in de oogen, maar bij eene groote kruik bier waarin hij zijne smart en wroeging trachtte te verdrinken; in eenen anderen hoek stonden drie schreiende kinderen en een vijftienjarig meisje, dat, bleek en neêrslachtig, de kleinen smeekte, niet meer te weenen.

De deur wordt geopend: daar is de lijkbewaarster, die de overledene in de kist komt leggen.

De kinderen storten zich op hunne doode moeder: -

‘O moeder, moeder! verlaat ons niet; laat ons sterven met u.’

‘En ik, - zeide de vader weenende, ‘ik heb haar gisteren nog zooveel verdriet aangedaan! O ik heb haar verwijt maar te zeer verdiend! Ach! ik zal het in mijn leven niet vergeten!’

Louiza, bij wie de tegenwoordigheid van geest terugkwam, wanneer zij anderen moest troosten, wilde de kinderen uit de kamer verwijderen. - ‘Neen, zuster, neen; laat ons bij haar, laat ons bij moeder!’ riepen zij en begonnen nog harder te schreien.

‘Wie zal nu onze moeder zijn?’ snikte de kleine Francisca.

Bij deze vraag verhief zich Louiza en zeide op eenen plechtigen toon: ‘Ik zal uwe moeder wezen.’

De kinderen, deze woorden hoorende, staakten hun geween: het was als stond een engel naast hen, die, op Louiza wijzende, sprak: ‘Ziedaar uwe moeder!’

‘Of wilt gij misschien niet, dat ik uwe moeder zij?’ vroeg Louiza. - De kleinen wierpen zich in hare armen en omhelsden haar. Dan greep Paul de hand zijner zuster, en deze kussende zeide hij: ‘Ja, wees onze moeder; beveel mij, ik zal u gehoorzamen.’

‘En ik ook! En ik ook!’ herhaalden de beide meisjes.

Louiza sloeg eenen teederen blik op hare zusterkens; knielde eene wijle bij het lijk harer moeder neder en boog zich dan om nog eenmaal dat beminnelijk gelaat te beschouwen. Daarna schoof zij de bedgordijnen dicht, nam de meisjes bij de hand, wenkte haar broertje haar te volgen, en zeide met eene vaste stem tot de lijkbewaarster: ‘Vrouw, doe nu uwen plicht.’

Louiza verloor gedurende den dag hare zielskracht niet, hoe zeer deze ook beproefd wierde. Hare eerste zorg was, den beschonkenen vader te bed te brengen; zij deed zulks zoo behendig, dat niemand zijnen toestand bemerkte, en hem dus niet zoo zeer verachten kon, als hij verdiende.

‘God dank,’ - zeide zij zacht, toen zij de deur gesloten en den sleutel bij zich gestoken had. - ‘God dank, dat niemand het bemerkt heeft.’ -

Vervolgens ging zij aan hare huiselijke bezigheden, en gaf aan ieder in huis haren last, zoo liefdevol en zoo gepast, dat zij tegelijk de genegenheid en achting aller huisgenooten verwierf. Zij beschikte het noodige voor het doodmaal, dat naar landsgebruik den tegenwoordigen bloedverwanten gegeven werd; zij luisterde naar hetgeen men haar voorstelde, stemde in met wat haar 't wijste voorkwam en verwierp het overige. Mochten haar daarbij soms de moed en de sterkte ontbreken, zij wist toch die neêrslachtigheid krachtdadig te bestrijden: ‘Mijne moeder beschouwt mij van uit den hemel,’ dacht zij en de moed keerde bij haar terug. Evenwel kwam er een oogenblik, waarop vertwijfeling haar hart aangreep, namelijk toen zij de hamerslagen hoorde, welke de kist harer moeder sloten. Op het punt van bewusteloos ineen te zinken, hoorde zij de stemmen der kinderen, die, bij het gedreun dier schromelijke slagen, schreiend uitriepen: ‘Louiza, moeder Louiza!’

Met wonderbare kracht, welke God het meisje verleende, spoedde zij zich bleek en wankelend naar de kinderen; dààr viel zij op de knieën, trok ze tot zich, bad langen tijd met hen en bekwam door het gebed hare vroegere zielskracht weder. Ja; het gebed troost en versterkt! Het is de vereeniging tusschen God en den mensch; de engelen dragen het voor den troon des Almachtigen, en brengen van daar vrede en sterkte in de biddende ziel. Gelukkig hij die nog bidden kan!

Bij overgroote droefheid bruischt het bloed; de geest wordt opgewekt en er ontstaat eene schijnbare zedelijke kracht. Zoolang eene dusdanige opwekking duurt, houden wij de gewichtigste besluiten en de grootste opofferingen voor licht en uitvoerbaar; is echter de crisis voorbij, dan verslapt de moed en op de zielskracht volgt de neêrslachtigheid. Alsdan verdwijnen de besluiten, welke wij gemaakt hebben; wij dreigen onder den last onzer rampen te bezwijken en geheel ontmoedigd, voelen wij ons onbekwaam dezelve te dragen, veel minder ze te bestrijden; wij wanhopen op ons zelve en hebben niets meer over dan onze tranen.

Zoo weende Louiza, als het arme meisje zich geheel alleen en als verloren zag in dat groote huis, dat vroeger door de naarstigheid harer moeder zoo vol leven was. Arm kind! Zij zag in het verschiet de ontelbare zorgen en al het hartzeer van haar toekomstig leven. - ‘Ach, ik kan niet, neen, ik vermag niet het te dragen,’ riep zij, onder eenen vloed van tranen uit en wierp zich moedeloos in den stoel harer moeder.

- Maar wat te doen? - De vader is doorgaans onbekwaam

[p. 11]

de minste huiselijke bezigheid te bestieren; houdt het toezicht op, dan geraakt alles in wanorde en het gevolg daarvan is het verval des handels; dan ontstaat er verveling en daarna armoede! - Neen, neen, die ramp moet men verhoeden; moed gevat, laat u niet neêrdrukken, God zal helpen; Hij ziet uwen nood en zal u sterken; uwe moeder zal Hem bidden, en Hij zich harer kinderen ontfermen.

Het bitter zieleleed der verlatene ging allengs tot eene zachte en lijdelijke droefheid over. Louiza stond op, droogde hare tranen af en riep de dienstboden bij zich. Dezen gaf zij hare juiste, duidelijke en verstandige bevelen; anderen droeg zij het dagelijksche huiswerk op; zij bepaalde de uren voor den maaltijd en de spijzen, welke moesten bereid worden; vervolgens ging zij naar de slaapkamer der kinderen, omhelsde ze gelijk hare moeder gewoon was te doen, kleedde ze aan en liet ze naar de school brengen; daarna eindelijk begaf zij zich in den winkel, om elken kooper tevreden te stellen. Men moest haar zien, hoe zij hare moeder nadeed, allen toelachte, allen met vriendelijkheid ontving, en verzocht, de arme weezen niet te verlaten. De klanten, en vooral de vrouwen verlieten haar, bewogen en vol bewondering, en besloten het moedige meisje zooveel mogelijk te ondersteunen.

Als des middags het eten gereed was, verscheen vader Gerrits met zijne gewone onverschilligheid, niet treuriger en ook niet vroolijker dan vroeger, juist alsof er niets in zijn huis gebeurd ware. Hij at zonder een woord te spreken, doch ten laatste beval hij der dienstmeid hem eene flesch rhijnwijn te brengen, welke men bij het leven zijner vrouw slechts zondags gebruikte.

‘Vader,’ zeide Louiza, ‘het is geen zondag vandaag.’

Gerrits zag haar verstoord aan, gelijk dronkaards plegen te doen, en vatte de groote bierkan, welke hij in lange teugen ledigde. Dan stond hij van de tafel op en begaf zich, gelijk hij na het eten gewoon was, naar den molen, terwijl hij, even als hij vroeger met zijne vrouw gedaan had, alle andere zorgen aan zijne dochter overliet.

Toen Louiza de tafel had afgenomen en alles op zijne plaats had gezet, riep zij den kleinen Paul bij zich, nam den knaap liefderijk bij de hand en sprak:

‘Luister nu eens, Paul; gij zijt oud genoeg om mij te begrijpen. Ik weet, dat gij een goede jongen zijt.’

‘Spreek, zuster,’ antwoordde hij en zag haar met zijne zwarte oogen vol vertrouwen aan.

‘Goed, - zeide Louiza, -’ ik wil vader vragen u naar Leiden, bij meester van Swaanenburg, te brengen...’

‘O mijne lieve zuster!’ juichte de knaap, zich in Louiza's armen werpende en haar aan zijne borst drukkende.

‘Gij ziet, mijn kind! dit is een gewichtig besluit; maar ik zal de bedoelingen van vader te bestrijden hebben, die u wil doen studeeren; en wee mij, zoo uwe vorderingen in de kunst mij niet in zijne oogen rechtvaardigen. Verder moet gij begrijpen, dat ge daartoe veel geld noodig hebt, en dat wij niet rijk zijn; ik zal dan ook niet meer bij u wezen en u aan u zelven moeten overlaten.’

Paul kuste de hand zijner zuster en antwoordde:

‘Louiza, ik hoor in mij eene stem die mij zegt: - Ga, er zal een dag komen, dat uwe goede zuster over u tevreden zal zijn. - Laat mij naar Leiden gaan, en als ik u ooit reden tot klagen geef, noem mij dan slecht en behandel mij als den verachtelijksten, ondankbaarsten mensch.’

‘Als vader toestemt, vertrekken wij morgen. Het is zondag, zoodat ik in den winkel geene drukte heb. Ik wil u zelve naar den meester brengen, waardoor wij dan nog een dag langer bij elkander zijn. Kom, wij zullen vader gaan zoeken, en geeft hij zijn jawoord, dan zorg, dat gij morgen vroegtijdig gereed zijt.

Jakob Gerrits wandelde juist met eenen stok in de hand in het veld rondom zijnen molen; hij bleef echter staan, toen hij Louiza met Paul naar zich toe zag komen.

Louiza zette zich op eenen grashoop neder, nam den bevenden knaap in den arm en ving aan: ‘Lieve vader! wij komen u iets vragen.’

‘Wat dan?’ zeide Gerrits, terwijl hij met den stok op den grond sloeg en zijne kinderen woest aanzag, ‘ik meende dat jufvrouw Louiza zeer goed bevelen kon en niet gewoon was iets te vragen.’

‘Vader,’ antwoordde het meisje smeekend en met tranen in de oogen, ‘heb ik u dan beleedigd?’

‘Dat zeg ik niet, gij zijt veeleer een braaf kind; laat hooren, - zeide Gerrits bewogen. - Gij moet mijne woorden zoo ernstig niet opnemen en u daarover niet bedroeven spreek wat wilt ge?’

‘Paul kan niet meer studeeren.’

‘Wat wil hij dan worden?’

‘Hij zou gaarne schilder worden?’

‘Wil hij dat? Goed, dan mag hij gaan. 't Is wel volstrekt mijn plan niet, maar zoo ik mij daar ook al tegen verzette, zou ik toch spoedig uwen wil moeten doen. Hij zal dus naar Leiden gaan, schilder worden en zich goed gedragen. Maar, daar zie ik mijnen buurman aankomen. - He! buu! kom hier, wij zullen eene kruik bier drinken. Hij nam den buurman bij den arm en verwijderde zich met hem.

Louiza ging met den knaap naar huis; onderzocht toen diens linnen en kleederen en pakte alles in eenen geschikten reiszak; vervolgens haalde zij zelve de kinderen uit de school, eene verrassing, welke zij hun van tijd tot tijd bezorgde.

(Wordt vervolgd.)