De Vlaamsche School. Jaargang 14

[p. 137]

Het Duivelshuis, te Mechelen.

In het begin dezer

plaatsneê van ed. vermorcken.

eeuw was het getal der houten gevels in Mechelen nog tamelijk groot. Langzamerhand ziet men ze tot puinhoopen vervallen of door andere gebouwen vervangen worden.

De voorgevel, waarvan wij hiernevens de teekening laten volgen, werd onlangs, met behulp van het bestuur der stad, door den eigenaar, M. Sergeyssens, gansch hersteld, en mag wellicht voor eenen der schoonste van dien aard in België aanzien worden. Daarom dan ook bevelen wij hem aan de aandacht der bouwen oudheidkundigen.

Men weet dat in vroegere tijden het hout alhier in overvloed was, en het werd dan ook meestal tot bouwstof gebruikt. Julius Cesar, over de schuilplaatsen zijner soldaten sprekende, zegt dat deze, naar het gebruik der Galliërs (more Gallico) in hout getimmerd en met klei bekleed waren.

De steeds aangroeiende beschaafdheid, blonk ook in de verbetering der woningen uit, en allengskens kwam men tot het opbouwen van gemakkelijke verblijfplaatsen, die men zelfs later tot verscheidene verdiepingen verhief.

De nog bestaande houten gevels dagteekenen, voor het grootere deel, van de XV^e en XVI^e eeuw; zij behoorden doorgaans aan de burgerij en leverden dus weinig belang op voor de geschiedenis.

Reeds vroeger vindt men de woningen der adelen en rijken in steen of kareel gebouwd; sommige werden met torens bezet, andere met kanteelen voorzien: in één woord, deze waren in evenredigheid met den rijkdom of de macht hunner bewoners; gevolgelijk waren de houten gevels in de XV^e eeuw menigvuldiger dan de steenen.

In de laatste helft van de voornoemde eeuw begon men de houten gevels met prachtige snijwerken te versieren. Men beitelde er beelden van heiligen, fantastische en zelfs onzedige voorwerpen op. Eenige dezer woningen, zegt M. de Coumon, heden zoo duister, zoo vervallen, waren met blinkende, gekleurde gebakken steentjes, tusschen het houtwerk ingeleid, waarvan de glinster het gebouw zeer verhief.

Het waren voornamelijk de lijsten en stijlen, die met zinnebeelden bekleed waren; somtijds vond men er versiersels of beeldekens, die den naam der woning of den aard der nijverheid of des handels van den bewoner te kennen gaven. Zoo zagen wij onlangs alhier op de markt eenen houten gevel afbreken, op wiens lijsten de voorwerpen, die door de tingieters gemaakt werden, uitgebeiteld waren: in het midden bevond zich eene figuur, die op verre na niet treffelijk was; eene getuigenis dat onze goede voorouders op dat punt niet al te kiesch waren!

Daar, ten dien tijde, de huizen niet, zooals later, een nummer droegen, dienden deze beelden dikwijls tot uithangbord; nogtans moeten wij doen opmerken, dat sommige uithangborden van dien tijd doorgaans aan kunstig bewerkte ijzers over de straat hingen.

Wij denken dat het huis, waarover wij hier handelen en dat op de Haverwerf staat, moet gebouwd zijn in de XVI^e eeuw. Wij staven onze meening op deze redenen: In de XIII^e en XIV^e en in de eerste helft der XV^e eeuw moest het glas in de burgershuizen zeer schaarsch zijn, ten gevolge van den hoogen prijs dien men daaraan moest besteden. Gevolgelijk

[p. 138]

bestonden er maar een klein getal vensters. Later, naarmate de prijs van het glas verminderde, maakte men een grooter getal vensters, tot zooverre zelfs men slechts een enkele stijl plaatste tusschen elk venster.

De wijkboeken dezer stad maken geene melding van het huis. Alleenlijk vindt men eenige namen van neringdoende personen die het sinds 1600 bewoond hebben.

Uit het snijwerk, dat zich onmiddellijkboven de deur bevindt, zouden wij vermeenen dat het huis de Verloren Zoon geheeten heeft, want men vindt er dien persoon, aan de eene zijde, verbeeld in gezelschap van vrouwen, en aan de andere zijde als varkenshoeder. Daarboven zijn er drie saters of duivels, die den lijst ondersteunen, en daaruit vloeit waarschijnlijk de naam van Duivelshuis, waaronder het gebouw nog heden gekend is.

Mechelen.

G.J.J.V.M.